Cortisol: zó verstoort dit stress stofje jouw hormoonbalans

Wist je dat stress funest is voor je immuunsysteem? Stresshormonen hebben zelfs zo’n grote invloed op je weerstand, dat artsen de ontvangers van orgaantransplantaties voorzien van stresshormonen om te voorkomen dat het immuunsysteem het ‘nieuwe vreemde orgaan’ afstoot. Omdat veel mensen momenteel meer stress ervaren dan normaal, vroegen we orthomoleculair therapeut Karlijn Hoebe om uitleg. Want wat is nou precies het verstorende effect van het stresshormoon cortisol op je hormoonbalans? En wat kun je doen om het evenwicht te herstellen? Karlijn weet raad. 

Dit is hoe cortisol jouw hormonale orkest verstoort

Karlijn: ‘Wanneer je stress ervaart, produceren je bijnieren stresshormonen, waaronder cortisol. Een eigenschap van stresshormonen is dat ze het immuunsysteem uitschakelen. Dit om de energie van het lichaam te behouden om weg te kunnen lopen van de vermeende stressfactor, die spreekwoordelijke ‘sabeltandtijger’ uit vervlogen tijden. Hierbij doet cortisol wat het hoort te doen: het helpt om te presteren/overleven en na de stressperiode neemt de hoeveelheid cortisol weer af tot gezonde hoeveelheden.

Langdurige stress

Cortisol is dus een hormoon met een belangrijke functie. Het probleem ontstaat pas als er sprake is van langdurige aanhoudende stress. Aangezien hierdoor het cortisolgehalte continu hoog blijft en je lichaam niet de kans krijgt om te herstellen. Langdurige stress is verantwoordelijk voor tot wel 90% van de ziekten, waaronder hartaandoeningen, kanker en diabetes. Wist je dat stresshormonen zo effectief zijn in het aantasten van het immuunsysteem, dat artsen de ontvangers van orgaantransplantaties therapeutisch voorzien van stresshormonen? Dat doen ze om te voorkomen dat het immuunsysteem het vreemde implantaat afstoot.

Invloed van cortisol op jouw hormonale orkest

Cortisol heeft ook een hele grote invloed op je hormoonbalans. Alle hormonen in het lichaam kun je zien als één groot, hormonaal orkest. Wanneer het ene hormoon vals speelt, dan is dat van invloed op de andere hormonen in het orkest. Zo kunnen verhoogde cortisolwaarden leiden tot een verminderde aanmaak van schildklierhormonen. Deze schildklierhormonen zijn essentieel voor de regeling van onze stofwisseling en daarmee ook voor het behouden van een gezond gewicht en een goede energieproductie. De chronische verhoging van stresshormonen zorgt er ook voor dat het lichaam minder goed reageert op insuline. Daardoor raakt je bloedsuikerspiegel van slag. Mensen met veel stress lopen hierdoor een groter risico op het krijgen van overgewicht en diabetes.

Tegenhangers

Cortisol en het nachthormoon melatonine zijn antagonisten, ofwel elkaars tegenhangers. Wanneer het cortisol stijgt dan daalt de hoeveelheid melatonine en visa versa. Als er nog te veel cortisol ‘in je systeem’ zit dan is het lastig om in slaap te vallen en krijg je vaak niet de goede en diepe slaap die je nodig hebt. Dit terwijl een goede nachtrust essentieel is voor je herstel.

Geslachtshormonen

Ook is cortisol van invloed op de productie van geslachtshormonen. Biochemisch gezien is progesteron de voorstof van het stresshormoon cortisol. Progesteron kan dus omgezet worden in cortisol. In tijden van langdurige stress, wanneer er veel cortisol geproduceerd moet worden, kan progesteron dus verlagen. De aanmaak van stresshormonen zoals cortisol, heeft namelijk voorrang boven de productie van geslachtshormonen. Mogelijke klachten waar je aan kunt denken bij een progesterontekort zijn: PMS, hoofdpijn/migraine, onregelmatige cyclus en een verminderde vruchtbaarheid. Een teveel aan cortisol zorgt er ook voor dat er minder testosteron wordt geproduceerd, bij zowel mannen als vrouwen. Een laag testosterongehalte kan er onder andere toe leiden dat je je neerslachtiger voelt en dat je libido daalt.

Van nocebo naar placebo effect

Uit bovenstaande kunnen we concluderen dat stress jouw lichaam dus allesbehalve helpt. Onder meer de berichtgeving vanuit de media zorgt er echter voor dat veel mensen op dit moment in stress en angst leven. Dit is het resultaat van negatief denken, oftewel het nocebo-effect. Dat is het tegenovergestelde van het placebo-effect, dat zich manifesteert door positief denken. Het is niet zozeer de situatie, maar met name onze gedachten over de situatie die de uiteindelijke emoties bepalen. Op de situatie hebben we geen invloed, op onze gedachten wel. Terwijl het gros van de wereldbevolking zich zorgen maakt, is er gelukkig ook een mooie beweging gaande. Mensen keren naar binnen en nemen pas op de plaats. De situatie aanvaarden en er het beste van maken, is alles wat we nu kunnen doen. Deze periode kun je zien als een grote oefening in overgave. Mochten hierdoor je stresslevels dalen, dan is dat van positieve invloed op zowel je fysieke, mentale als emotionele gezondheid.

Cortisol in je lichaam reguleren

Gelukkig zijn er genoeg dingen die je zelf kunt doen om het cortisol in je lichaam beter te reguleren. Hieronder een paar adviezen:

• Sporten en bewegen helpt om cortisol te verminderen. Tijdens het sporten worden gelukshormonen als endorfine en dopamine aangemaakt. Deze hormonen reguleren de aanmaak van cortisol. Daarnaast zorgt beweging ervoor dat je lichaam en geest sterker en veerkrachtiger worden zodat je stresssituaties beter de baas bent. Sport echter niet langer dan een uur, want hierdoor kan het cortisol gehalte juist weer te sterk toenemen. Op Youtube zijn er tal van workouts te vinden die je ook nu vanuit je woonkamer kunt doen.
• Bij stress wordt je ademhaling sneller en oppervlakkiger. Onderzoek toont aan dat ademhalingsoefeningen een snelle manier zijn om stress en cortisol te verminderen. Het fijne is dat je ademhalingsoefeningen overal kunt uitoefenen. (probeer deze 3 ademoefeningen om angst te verminderen van Max Strom bijvoorbeeld)
• Drink niet teveel cafeïne, want cafeïne-houdende dranken verhogen de hoeveelheid cortisol in je lichaam. Een kopje koffie per dag kan weinig kwaad, zolang het er niet meer worden dan 2 tot 3. Groene- en zwarte thee bevatten ook cafeïne, dus wees ook hier matig mee. Onderzoek laat zien dat vele soorten kruidenthee juist een gunstig effect hebben.
• Ook kun je het beste snelle suikers laten staan. Nu is het sowieso een goed idee om snelle suikers te vermijden omdat het simpelweg niet goed is voor je lichaam, maar al helemaal als je kampt met veel stress.
• Eet voldoende gezonde onbewerkte voeding rijk aan vitamine C, B5, magnesium en omega 3-vetten. Met name rode paprika is een vitamine C-bommetje. Je kunt er eventueel voor kiezen om ondersteunende voedingssupplementen te slikken, maar laat je hierover wel goed adviseren door een deskundige. Met grote regelmaat hoor ik dat over voedingssupplementen wordt gezegd ‘baat het niet, dan schaadt het niet’. Echter is er veel ’troep’ op de markt en gaat dat niet altijd op.
• En mocht je veel stress ervaren, stress daar dan niet over ;-). Wees vooral heel lief voor jezelf en elkaar.

Upcoming webinar

Alcohol: wat stoppen je brengt

In januari én daarna

Datum: zondag 29 december 2024
Tijd: 19.00 tot 20.30
Investering: € 17,95
JA, IK BEN ERBIJ!

Spreker: Petra Moes

Over Karlijn Hoebe

Karlijn Hoebe is orthomoleculair therapeut & transformatie coach. Zij begeleidt voornamelijk vrouwen met uiteenlopende (hormonale) klachten om meer in balans te komen. Voor persoonlijk advies kun je bij haar terecht in haar praktijk in Heiloo of online een afspraak bij haar maken. Kijk voor meer informatie op karlijnhoebe.nl of stuur een mail naar info@karlijnhoebe.nl

Lees meer van Karlijn Hoebe

Xeno-Oestrogenen: waarom je deze nep hormonen beter kunt vermijden
Last van acné als volwassene? Dit kun je er aan doen
Candida: zo genees je van deze ziekmakende schimmel
Orthomoleculaire tips bij PMS
Dit vertelt jouw lichaamsvorm over jouw hormoonhuishouding
Vaak moe? Denk eens aan een ijzertekort
Is jouw maandelijkse cyclus normaal?
Dit is het lekkende darm syndroom en zo kom je er van af