Tijdens de overgang daalt de productie van oestrogeen. In de eerste fase van de overgang gaat dat schommelend, met pieken en dalen. Na het stoppen van je menstruatie neemt de aanmaak van oestrogeen steeds verder af. Deze veranderingen in je hormoonspiegel veroorzaken voor veel vrouwen overgangsklachten, daarom is het aanvullen van je oestrogeengehalte een logische stap. In Nederland gebruikt naar schatting maar 5% van de vrouwen hormoontherapie. Terwijl dat percentage in de ons omringende landen veel hoger ligt, tot wel 45%. Zonde, want hormoontherapie kan effectief overgangsklachten verminderen. Maar hoe werkt hormoontherapie tijdens de overgang precies? En is het gevaarlijk? Wij vroegen raad aan Marèse Bulstra, die ruim 30 jaar ervaring heeft als gynaecoloog.
Hoe werkt hormoontherapie tijdens de overgang?
Marèse: ‘Vaak wordt bij hormoontherapie naast oestrogeen ook een lage dosis progesteron toegevoegd. Oestrogeen bouwt namelijk baarmoederslijmvlies op (wat de kans op baarmoederkanker verhoogt) en progesteron zorgt ervoor dat dit binnen de perken blijft. Als je geen baarmoeder meer hebt, is hormoontherapie met enkel oestrogeen wel een geschikte behandeling. Als je veel last hebt van overgangsklachten dan kan hormoontherapie uitkomst bieden. Hormoontherapie vult als het ware het tekort aan vrouwelijke hormonen aan. De hormonen zijn verkrijgbaar in de vorm van tabletten, capsules, pleisters, spray of gel. Hormoontherapie bestrijdt veel verschillende overgangsklachten. Niet alleen de bekende opvliegers, nachtzweten en vaginale droogheid. Maar ook concentratiegebrek, stemmingsklachten, spier- en gewrichtsklachten reageren vaak goed op de aanvulling van hormonen. Er is eigenlijk geen andere behandeling die deze klachten zo goed bestrijdt.
Wil je weten of je in de overgang zit?
Beantwoord de vragen in drie minuten en ontvang persoonlijk advies.DOE DE TEST
Ervaringen hormoontherapie overgang?
Overgangsklachten zijn individueel en per vrouw verschillend. Bij de behandeling ervan is het belangrijk dat die ‘op maat’ is en aansluit bij iemands wensen. Er heerst nog steeds een soort angst uit het verleden voor het gebruik van hormoontherapie, terwijl dat onterecht is. De huidige preparaten zijn heel anders qua samenstelling en dosering, waardoor hormoontherapie nu veilig gebruikt kan worden. Goede informatie is hierbij essentieel om een weloverwogen beslissing te nemen. In de praktijk zie ik dat er veel vrouwen enorm gebaat zijn bij hormoontherapie en er echt van opknappen. In Nederland gebruikt naar schatting maar 5% van de vrouwen hormoontherapie, terwijl dat percentage in de ons omringende landen veel hoger ligt, namelijk rond de 25 tot 45%. Dat is jammer, want ik weet zeker dat er heel veel vrouwen in Nederland maar blijven doorlopen met ernstige overgangsklachten, terwijl er met leefstijladviezen en zonodig hormoontherapie heel veel aan te doen is.
Hormoontherapie overgang & depressie
We weten dat vrouwen die ooit in hun leven een depressie hebben doorgemaakt, bijvoorbeeld na de geboorte van hun kind, meer kans hebben opnieuw depressief te raken tijdens de overgang. Depressie en het ontstaan ervan hangt samen met de ontregeling van bepaalde hormonen in het lichaam, zoals bijvoorbeeld serotonine, dopamine en cortisol. Een ontregeling van deze hormonen kan bijdragen tot het ontstaan van een depressie. Aanleg kan ook een rol spelen bij het ontstaan van een depressie.
Hormoonschommelingen tijdens de overgang zorgen ook vaak voor veranderingen in de stemming. Veelgehoorde overgangsklachten zijn somberheid, prikkelbaarheid, huilbuien, wisselingen in stemming, angst en paniek. Niet zo gek, want de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron komen niet alleen in je lichaam voor, maar ook in je hersenen. De hormoonschommelingen in de overgang vinden dus ook in dit gedeelte van je lichaam plaats. Dit veroorzaakt psychische en mentale overgangsklachten. Deze klachten reageren goed op hormoontherapie. Het is dus belangrijk om goed uit te zoeken wat er precies aan de hand is en welke behandeling de voorkeur heeft.
Hormoontherapie overgang gewichtstoename en afvallen?
Tijdens de overgang neemt het oestrogeengehalte af en dat heeft onder andere tot gevolg dat je basaal metabolisme (het aantal calorieën dat je lichaam verbruikt in ruststand) afneemt. Om op gewicht te blijven moet je dus je calorie-inname verminderen, dat wil zeggen minder eten en/of je calorieverbruik opschroeven. Wij adviseren naast gezonde voeding (met veel groente en fruit, vis en noten: het mediterrane dieet) ook krachttraining. Daar verbrand je niet alleen calorieën mee, je werkt ook aan het behoud van je spiermassa. Hormoontherapie houdt bovendien je hormonen langer op peil, waardoor het proces van afname van oestrogeen geleidelijk verloopt. Verder zitten vrouwen met hormoontherapie vaak beter in hun vel en voelen zich energieker en hebben minder de neiging tot emotie-eten.
Kan hormoontherapie helpen bij vervroegde overgang?
Eén procent van alle vrouwen heeft te maken met vervroegde overgang, ook wel POI genoemd. Dit staat voor primair ovariële insufficiëntie. Hiervan is sprake als de overgang voor het 40e levensjaar optreedt. Een klein percentage vrouwen met POI krijgt nooit een menstruatie. Bij een vermoeden van POI zal altijd onderzoek moeten worden verricht. POI gaat helaas niet over en is niet te genezen. De behandeling van POI is gericht op klachtenbestrijding, en verbeteren van de gezondheid op lange termijn. Alle vrouwen bij wie de diagnose POI is gesteld, krijgen het advies van hormoonbehandeling, tenzij er een contra-indicatie bestaat voor hormoontherapie (bijvoorbeeld na een behandeling voor borstkanker). Indien gewenst kan ook de anticonceptiepil worden gegeven in plaats van hormoonsubstitutietherapie. De orale anticonceptiepil heeft een minder gunstig effect op hart, botten en brein dan hormoonsubstitutietherapie, dus heeft niet de voorkeur.
Wordt hormoontherapie tijdens de overgang vergoed?
Hormoontherapie krijg je in Nederland op recept van een arts en wordt vergoed door de zorgverzekeraar.
Zijn er bijwerkingen van hormoon therapie?
Een onschuldige maar vervelende bijwerking bij het gebruiken van vrouwelijke hormonen is het mogelijk vasthouden van vocht, waardoor je last kunt krijgen van gespannen borsten, hoofdpijn en soms misselijkheid. Meestal verdwijnen deze klachten na enige tijd vanzelf maar vervelend is het wel. Een andere bijwerking kan onregelmatig vaginaal bloedverlies zijn (doorbraakbloedingen). Deze klacht verdwijnt meestal na het stoppen van de medicijnen. Blijft het bloedverlies langer dan 6 maanden na de start van de medicijnen of na het staken van de hormonen bestaan? Dan is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts.
Mogelijke complicaties die na langdurig hormoongebruik kunnen optreden zijn:
- Een gering verhoogde kans op trombose of embolie, (dat is een propje in een bloedvat). Dat geldt voornamelijk wanneer er tabletten geslikt worden, nauwelijks als er pleisters, spray of gel gebruikt wordt.
- Bij vrouwen ouder dan 50 jaar is er na langer dan 5 jaar gebruik van hormoontherapie een gering verhoogde kans om borstkanker te krijgen. Na het stoppen met de medicijnen wordt de kans weer normaal. Deze vrouwen wordt geadviseerd het tweejaarlijkse Bevolkingsonderzoek te volgen. Bij vrouwen onder de 50 jaar is er geen risico en is dus ook controle niet nodig. Het risico op borstkanker door hormoontherapie is heel laag. Het risico op borstkanker is afhankelijk van veel andere factoren, zoals leeftijd en leefstijlfactoren. Roken, langdurig pilgebruik >40 jaar, ernstig overgewicht of dagelijks alcoholgebruik geven een verhoogd risico op borstkanker.
- Een zéér geringe kans om eierstokkanker te krijgen, bij langer dan 5 jaar gebruik van hormonen.
- Bij sommige vormen van progestageen is er een licht verhoogde kans op baarmoederkanker, bij langer dan 5 jaar gebruik.
Het advies naar aanleiding van alle onderzoeken is dat hinderlijke overgangsklachten veilig behandeld kunnen worden met hormoontherapie (HT) mits deze behandeling wordt gestart vóór het 60e levensjaar, of binnen 10 jaar na de menopauze. Het liefst start je de behandeling rond de menopauze (dat is de laatste menstruatie). Jaarlijkse controles worden geadviseerd. Er kan dan gekeken worden of de dosering moet worden aangepast en risicofactoren kunnen worden beoordeeld. Voordat deze medicatie wordt voorgeschreven moet de bloeddruk bekend zijn en wordt er een individueel risicoprofiel gemaakt ten aanzien van borstkanker, hart-en vaatziekten en botontkalking. In gezamenlijk overleg wordt dan de keuze gemaakt voor het type hormoontherapie. Het is dus altijd belangrijk dat je zorg op maat ontvangt.’
AAYA ONLINE OVERGANG KLINIEK
Ben je 40+ en heb je overgangsklachten? Doe er wat aan en maak van de overgang de mooiste fase van je leven! Waar in Nederland je ook woont: bij AAYA Health & Cosmetic Clinic kan je terecht voor evidence-based zorg, medicatie advies & support voor vrouwen in de overgang. Dit kan in de kliniek, maar nu ook online vanuit je eigen huis plaatsvinden. Het AAYA-team bestaat uit gynaecoloog Marèse Bulstra (overgangsspecialist), overgangsconsulenten en leefstijlartsen. Zij luisteren en bespreken je klachten tijdens het (online) consult. Dit wordt aangevuld met verschillende metingen en lab onderzoek. Je krijgt een behandelplan op maat en eventueel Hormonale Substitutie Therapie. AAYA werkt zonder wachtlijsten en het Overgang Consult wordt (deels) vergoed met verwijsbrief van de huisarts. Ook zonder verwijzing kun je bij AAYA terecht.
Meer lezen over de overgang?
Neurowetenschapper: dit is de impact van de overgang op je brein
Overgangsklachten: déze 10 komen het meeste voor
Wanneer begint de overgang?
(Bijna) in de overgang? Ondersteun jezelf met déze 3 essentiële oliën
