‘Ontbijt als een koning, lunch als een edelman en eet ’s avonds als een bedelaar.’ Hoewel zulke oude volkswijsheden vaak een diepe kern van waarheid bevatten, is deze uitspraak volgens de eeuwenoude Ayurvedische leer niet kloppend. Of je beter wel of niet kunt ontbijten en wát je dan het beste kunt eten, hangt namelijk af van jouw mind/body-type. Ayurveda-therapeut Jeroen Mei weet hier meer over. Hij ziet veel van zijn cliënten de mist in gaan met hetgeen ze als ontbijt kiezen. Met als gevolg een traag begin van hun dag met een lethargisch gevoel. Dat kan anders!
Ayurveda-therapeut: dit zijn de do’s en don’ts van een gezond ontbijt
Wist je dat volgens de Ayurveda de lunch de belangrijkste maaltijd van de dag is, niet het ontbijt? Het spijsverteringsvuur brandt van nature rond het middaguur optimaal. Dat is de Pitta-tijd van de dag en Pitta is vuur. Eigenlijk zou je dan de grootste maaltijd van je dag moeten eten en kun je de rest van de dag op die energie teren. Vroeger was het trouwens heel gebruikelijk om ’s middags de grootste maaltijd te eten. In veel landen is dat trouwens nog steeds zo: Italianen, Grieken en Fransen eten ’s middags vaak een uitgebreide warme lunch.
Dit ontbijt kan iederéén beter vermijden…
Maar… dit artikel heeft het ontbijt als belangrijkste onderwerp. Ik zie in mijn praktijk dat juist de mensen die denken heel goed bezig te zijn, hier de fout in gaan. Heel vaak wordt er ontbeten met een combinatie van fruit, yoghurt en granen, wat ik iedereen kan afraden. Dit is namelijk een zware en koude maaltijd, terwijl in de ochtend het spijsverteringsvuur juist op een laag pitje brandt. En dat is niet zo gek. Kijk maar naar het Engels, daar heet het ontbijt breakfast. We stoppen (break) met vasten (fast) nadat de spijsvertering ’s nachts wat langere tijd rust heeft gekregen. Het is best logisch dat deze dan weer rustig op gang moet komen, toch? Na een vastenkuur zetten we ons mes ook niet meteen in een zwaar biefstuk. Dus ’s ochtends eten als een koning en een zwaar ontbijt wegwerken is misschien toch niet zo’n goed idee.
Ayurveda
Herfst Detox E-Book
Verlos je lijf van ballast en begin opgeruimd aan de koude maandenDoe mee voor €9,95
Smeulend vuurtje
Het spijsverteringsvuur in de ochtend kun je vanuit een Ayurvedisch gezichtspunt vergelijken met een open haard, waar de volgende ochtend nog wat kooltjes liggen na te gloeien. Op de restanten van een smeulend vuurtje gooi je geen grote houtblokken (denk aan koude yoghurt), want dat zou alleen maar verstikken. In de Ayurveda is de ochtend dan ook de Kapha-tijd van de dag. Kapha staat voor de eigenschappen koud, zwaar en traag. Deze eigenschappen zijn tegengesteld aan de eigenschappen van een goede vertering: vuur en warmte. Geen moment om zwaar voedsel te verteren dus. Ga liever voor een warm en licht verteerbaar ontbijtje en eet niet te veel. Als je zwaar lichamelijk werk verricht kun je uiteraard wat meer eten.. Toch kun je nóg meer te weten komen over jouw ideale ontbijt. En wel door in te zoomen op jouw individuele constitutie, ofwel je mind/body-type.
Hoe zit het met de stofwisseling van Vata-types?
Vata persoonlijkheden hebben een onregelmatige spijsvertering. Wat vandaag goed valt, kan morgen gasvorming of een opgezette buik veroorzaken. Deze klachten komen sowieso vaak voor bij mensen met veel Vata in hun constitutie. Vata heeft nu eenmaal niet de sterkste spijsvertering. Zware, complexe maaltijden zijn dan ook niet de beste optie voor dit type. Omdat Vata van nature koud is, moeten de maaltijden bij voorkeur zoveel mogelijk warm zijn (dit geeft aarding aan dit luchttype) en licht verteerbaar. Ook belangrijk voor Vata types: eet zo min mogelijk rauw voedsel.
Het ideale Vata ontbijt
Een goed Vata ontbijt is opgebouwd uit licht verteerbare granen en wat (warme) zuivel, omdat deze beide aardend zijn. Maar, nogmaals niet te zwaar, dus geen roggebrood met dikke plakken kaas! En dus ook geen koud fruit, yoghurt (te zwaar) of een combinatie van beide (wat sowieso een slechte combinatie is voor het verteringsproces). Het ideale ontbijt voor Vata is havermout met rijstemelk of biologische koemelk met geweekte amandelen, specerijen die de vertering helpen (zoals kardemom en kaneel) en dadels.
En wat kunnen Pitta’s het beste ’s ochtends eten?
Pitta persoonlijkheden hebben van nature een sterke spijsvertering. Pitta staat immers gelijk aan het vuurelement. Dit betekent dat Pitta’s, tot ze een zekere leeftijd bereiken, bijna alles goed zullen verteren. Ook als het niet pasend is bij hun constitutie. Maar deze rek is niet eindeloos en voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Problemen als maagzuur, oprispingen en irritaties aan de huid liggen op de loer. Dus ook nu: ’s ochtends geen yoghurt met fruit, of koude smoothies. Ook voor Pitta is warme havermout een prima optie in de ochtend.
Wat is raadzaam voor Kapha, het aarde-type?
Kapha’s hebben van de drie dosha’s de traagste spijsvertering, wat zich vertaalt in een grotere aanleg om aan te komen in gewicht. Kapha is nogmaals koel van natuur. Dus ook voor Kapha’s is een koud ontbijt geen aanbeveling. Yoghurt met fruit is voor Kapha’s zelfs de slechtst denkbare manier om de dag te starten, want deze maaltijd is sterk Kapha-verhogend. Verkoudheid, slijmvorming een traag en lethargisch gevoel liggen op de loer. Een pure Kapha zou zelfs het hele ontbijt kunnen skippen, zonder dat er later op de ochtend problemen ontstaan met de suikerspiegel. Echter kunnen en willen maar weinig mensen hun ontbijt overslaan. Een licht geroosterd boterhammetje met een natuurlijk beleg, hummus bijvoorbeeld, is voor Kapha’s een prima ontbijt om de dag mee te beginnen. Ook een klein bakje met warme havermout is een goed idee. Net als bij Vata, is het raadzaam om ruim gebruik te maken van spijsverteringsbevorderende kruiden zoals kardemom en kaneel om de vertering een handje te helpen.
Ayurveda
Herfst Detox E-Book
Verlos je lijf van ballast en begin opgeruimd aan de koude maandenDoe mee voor €9,95
Ayurvedisch advies op maat
Wil je meer advies hebben over voeding die bij jouw type past, of heb je last van spijsverteringsklachten? Neem dat contact op met Jeroen voor een Ayurvedisch advies op maat via praktijkvoorayurveda.nl.
Meer lezen?
Ayurveda & de herfst: met deze 10 tips krijgt het najaar geen vat op jou
Vroeg opstaan (vóór 6.00 uur): waarom het volgens de Ayurveda reuze gezond is
Burn-out & Ayurveda: een verfrissende kijk op opgebrand zijn
Intermittent fasting & Ayurveda: waarom je buik blij is met een break
De Ayurveda kent 3 soorten hoofdpijn. Zo pak je ze aan bij de bron
