Het vermogen om pijn te voelen is een geschenk van de natuur aan de mens en de rest van het dierenrijk. Zonder pijn zouden we namelijk niet meteen onze hand terugtrekken als we een gloeiendheet fornuis aanraken. Pijn waarschuwt voor gevaar en beschermt ons. We kennen dan ook allemaal verschillende ervaringen van pijn – maar hoe werkt pijn nou eigenlijk? Wat voor soorten zijn er en wat doen pijnstillers precies? Hieronder vertellen we je meer.
Pijn: dit wil het belangrijkste (nood)signaal van je lichaam jou vertellen
De schildwachten in het waarschuwingssysteem dat door middel van pijn voor gevaar waarschuwt heten nociceptoren. Dit zijn speciale gevoelszenuwen die dichtbij je ruggenmerg liggen. Ze hebben uitlopers naar je huid, longen, darmen en andere delen van het lichaam. Zodra ze een gevaarlijke prikkel waarnemen, sturen ze elektrische seintjes naar het ruggenmerg. Je ruggenmerg geeft ze vervolgens door aan je hersenen. Aan het eindpunt van de pijnbaan – die van de ruggengraat naar de hersenen loopt – zorgen neuronen van een hogere orde in de cortex er tenslotte voor dat je pijn voelt.
Pijnprikkel
Bij een scherpe pijn gaat dit proces razendsnel, tot wel 100 meter per seconde, doordat het signaal in grote sprongen beweegt. Langdurige (chronische of zeurende) pijn gaat via een ander type zenuw, zonder sprongetjes. Het duurt dan ook veel langer voordat de hersenen dit signaal waarnemen. Hoe dan ook: zodra je hersenen pijn opmerken, proberen ze daar een eind aan te maken. Als reactie op de pijnprikkel komen er endorfinen en andere natuurlijke opioïden vrij. Deze biochemische stofjes onderdrukken de pijnsignalen naar de hersenen. Hierdoor wordt de pijn minder.
4 soorten pijn
Er zijn 4 soorten pijn: acute pijn, nociceptieve pijn, neuropathische pijn en chronische pijn.
1. Acute pijn
Deze vorm van pijn ontstaat meestal vrij plotseling en duurt relatief kort. Als je bijvoorbeeld je hand op een hete pan legt of je enkel verzwikt tijdens het hardlopen, is er sprake van acute pijn. Die heeft een waarschuwingsfunctie en is dus heel nuttig. Zodra je de pijn voelt, weet je dat je moet ophouden met rennen. Of dat je die hete pan maar beter kunt laten staan. Andere voorbeelden van acute pijn zijn kiespijn, menstruatiepijn en de pijn na een operatie.
2. Nociceptieve pijn
We spreken van nociceptieve pijn als de pijn veroorzaakt wordt door (dreigende) weefselschade. Bijvoorbeeld als je je vinger openhaalt aan een spijker, je been breekt, of pijn in je gewrichten hebt door reuma. Bij dit type pijn komen er in de wond ontstekingsstoffen vrij die de nociceptoren prikkelen. Omdat de oorzaak van nociceptieve pijn meestal goed aan te wijzen is, is dit type pijn relatief goed te behandelen.
3. Neuropathische pijn
Bij dit type pijn ligt het allemaal wat ingewikkelder dan bij nociceptieve pijn. Neuropathische pijn wordt veroorzaakt door zenuwbeschadiging. Als je bijvoorbeeld een wond hebt waardoor een zenuw is beschadigd, kan daardoor zenuwpijn ontstaan. De beschadigde zenuw geeft in zo’n geval zelf signalen aan het ruggenmerg, die worden doorgestuurd naar de hersenen. De oorzaak van deze soort pijn is vaak minder makkelijker te achterhalen en het is daarom ook moeilijker een passende behandelmethode te vinden.
4. Chronische pijn
Pijn die langer dan 3 maanden blijft nadat je weefsel is hersteld, of terwijl er geen weefsel beschadigd is geweest, noemen we chronische pijn. Chronische pijn heeft geen functie zoals acute pijn, want je lichaam heeft geen waarschuwing (meer) nodig. Het pijnsysteem binnen het zenuwstelsel is te scherp afgesteld. De hersenen van chronische pijnpatiënten zijn geconditioneerd door de voortdurende pijn. Zo reageren ze alsof elke prikkel pijnlijk kan zijn en kunnen ze zich nooit echt ontspannen. De behandeling van chronische pijn is lastig. Daarbij komt nog dat het vaak grote gevolgen kan hebben voor de kwaliteit van leven en ook kan leiden tot psychische klachten.
Pijnschaal
In veel ziekenhuizen en klinieken wordt een pijnschaal gebruikt om pijn te meten. Deze helpt artsen en andere professionals patiënten passend te begeleiden en behandelen. De schaal loopt van 0 tot 10. 0 staat voor geen pijn, een score tussen de 1 en 4 geeft weinig of draaglijke pijn weer en een score tussen de 7 en 10 refereert naar intense pijn. Onderstaande afbeelding van de pijnladder komt van het Catharina Ziekenhuis.
Subjectieve ervaring
Zo’n pijnschaal is belangrijk, want lang niet iedereen ervaart pijn hetzelfde, en je kunt er dan ook niet van uitgaan dat je iemand anders’ pijnbeleving goed in kunt schatten. Pijn, zo hebben onderzoekers ontdekt, is een heel complex en subjectief verschijnsel. Jouw unieke brein en bijvoorbeeld je gemoedstoestand spelen een grote rol bij je pijnbeleving. Onderzoek van Irene Tracey, een neurowetenschapper aan de University of Oxford, liet bijvoorbeeld zien dat angst, spanning en verdriet pijn heviger kunnen maken.
Pijndrempel
Ook de omstandigheden waarin pijn opspeelt kunnen meespelen. Zo kan spierpijn na een stevige sporttraining een tevreden gevoel geven, of smaakt gekruid eten dat brandt op je tong juist naar meer. En wist je dat we als mensen zelf onze pijndrempel aan kunnen passen? Dit is bijvoorbeeld handig als je even een kom hete soep uit de magnetron op het aanrecht moet zetten. Ons brein weet dat het erger zou zijn als we de kop soep uit onze handen zouden laten vallen, en zorgt daarom dat we de hitte een paar tellen kunnen verdragen.
Verschil tussen mannen en vrouwen
Het Groot Nationaal Onderzoek naar pijn heeft laten zien dat er een verschil is tussen mannen en vrouwen als het gaat om pijnbeleving. Je hoort weleens dat vrouwen beter tegen pijn kunnen dan mannen, maar het tegenovergestelde bleek: vrouwen zouden een lagere pijngrens hebben. Ook bleek dat vrouwen juist wél beter tegen pijn konden nadat ze een filmpje hadden gezien, vooral als daar pijnlijke beelden in zaten. Op de pijnbeleving van mannen had dit nauwelijks invloed. De onderzoekers zijn nog aan het broeden op een verklaring voor deze bevinding. Mogelijk leiden de video’s af of brengen ze een verandering teweeg in het zenuwstelsel.
Hoe werken pijnstillers?
Je weet nu een beetje hoe pijn tot stand komt en wat je pijnbeleving kan beïnvloeden. Laten we eens kijken naar de rol van pijnstillers in dit verhaal. Ze blokkeren het doorgeven van het pijnsignaal, of remmen het af. Een pijnstiller kan op verschillende punten ingrijpen. Als het pijnsignaal uiteindelijk niet aankomt op de juiste plek in de hersenen, neem je het ook niet waar. Gek genoeg weten we nog steeds niet exact hoe de meest gebruikte pijnstiller, paracetamol, nou eigenlijk werkt. Het meest waarschijnlijk is dat paracetamol een pijn versterkend stofje (prostaglandine) remt, dat normaal het effect versterkt van chemicaliën die de pijnreceptor activeren.
Lokale verdoving
Dan is er een lokale verdoving, die de zenuwcel ingaat. Hier blokkeert de verdoving een kanaaltje dat als doorgeefluik van de pijnprikkel fungeert. De welbekende pijnstiller morfine activeert ten slotte via een opiaatreceptor een andere zenuw in de hersenen, die het doorgeven van het pijnsignaal uit de pijnzenuw afremt. Ook in het ruggenmerg kan morfine voorkomen dat de zenuw vanuit de getroffen plek het pijnsignaal doorgeeft aan de volgende zenuw.
Zelfhypnose Package
Tijdens zelfhypnose ga je in trance en krijg je toegang tot je onderbewustzijn.Bestel voor €19,95!
Koop nu!
Bronnen: dekennisvannu.nl, nationalgeographic.nl
Meer lezen over pijn?
Chronische pijn in je lichaam? Deze rol spelen onderdrukte emoties
Rugpijn en voeding: déze 10 voedingsmiddelen brengen verlichting
De Ayurveda kent 3 soorten hoofdpijn. Zo pak je ze aan bij de bron
Emotionele pijn: een onverwachte gids op het pad naar jouw ziel
