De temperatuur van je lichaam is een belangrijke graadmeter van je gezondheid. Een gezonde lichaamstemperatuur ligt ergens tussen de 35,5 en 37,5 °C. Processen in je lichaam functioneren binnen deze range optimaal. Ligt jouw temperatuur tussen de 37,5 en 38 °C? Dan heb je ‘verhoging’. Bij een temperatuur van 38 °C of hoger spreken we van koorts. Dit is een natuurlijk afweermechanisme van je lichaam om bacteriën en virussen te vernietigen. Hoewel koorts dus vaak eerder een vriend is dan een vijand, kan het in sommige gevallen raadzaam zijn om contact op te nemen met de huisarts. Maar wanneer?
Dit verklapt je lichaamstemperatuur over je gezondheid
Je lichaamstemperatuur wordt beïnvloed door verschillende factoren. Je kunt hierbij denken aan:
- Lichaamsbeweging
- Buitentemperatuur
- Geslacht
- Gewicht
- Leeftijd
We spreken van een gezonde lichaamstemperatuur wanneer deze schommelt tussen 35,5 en 37,5 °C. Dit is van belang om processen in je lichaam optimaal te laten werken. Denk aan enzymen die betrokken zijn bij de celdeling en de werking van je metabolisme.
Verhoging of koorts?
Stijgt je lichaamstemperatuur boven de 37,5 °C dan spreekt men van ‘verhoging’. Verhoging is een lichte vorm van koorts. Boven de 38 °C is er sprake van koorts. Zenuwuiteinden in je huid geven bij deze temperatuur een seintje aan de hypothalamus. Dit is het gedeelte in je hersenen die de temperatuur reguleert. Je hersenen sturen vervolgens zenuwimpulsen naar je ongeveer 3 miljoen zweetklieren die je lijf rijk is. Deze worden gestimuleerd om zweet af te scheiden. Zweet verdampt op de huid waardoor je afkoelt en je lichaamstemperatuur weer daalt.
Koorts
Koorts is één van de symptomen van griep. Het is een natuurlijke reactie van het lichaam wanneer het de strijd aangaat met schadelijke binnendringers. Bij een hogere temperatuur groeien virussen en bacteriën minder goed. Koorts is een afweermechanisme dat de activiteit van deze ziekteverwekkers lam legt. Vervolgens probeert je lichaam het teveel aan warmte kwijt te raken door deze af te geven aan je huid. Dit verklaart de zweetaanvallen waarmee je te kampen krijgt tijdens de griep.
Het belang van drinken
Hoewel koorts vervelend kan zijn, kun je deze natuurlijke reactie van je lijf zien als vriend in plaats van vijand. Probeer koorts dan ook liever niet te onderdrukken met bijvoorbeeld paracetamol. Wel verstandig is het om voldoende drinken. De regel is: voor iedere graad verhoging moet je een halve liter extra drinken (dus boven de normale hoeveelheid van 1,5 à 2 liter). Daarnaast is het belangrijk om voor een niet te warme omgeving en beddengoed te zorgen. Draag bij voorkeur luchtige kleding zodat je lichaam de overtollige warmte kwijt kan.
Koorts en de huisarts
Heb je een paar dagen koorts, dan hoeven de alarmbellen nog niet te rinkelen. Wanneer koorts langer duurt dan 4 dagen en hoger is dan 39,5°C is het echter raadzaam om contact op te nemen met je huisarts. Raadpleeg ook je huisarts:
- bij sufheid
- slecht drinken
- bij een stijve nek
- bij benauwdheid
- bij braken
- bij diarree
- als de temperatuur na een aanvankelijke daling weer stijgt. Dit is vaak een teken dat er zich opnieuw een infectie ontwikkelt
- bij kinderen jonger dan 3 maanden of bij koortsstuipen
- als je onlangs in de tropen bent geweest
Ovulatie
Onze overgrootmoeders deden niet anders: ze meten hun vruchtbare periode maandelijks aan de hand van hun lichaamstemperatuur. Gedurende de cyclus zie je verandering in je lichaamstemperatuur. Een dag voor de eisprong wil de temperatuur nog wel eens zo’n 0,1 tot 0,2 graden zakken. Na de eisprong is de lichaamstemperatuur ongeveer 0,2 tot 0,5 graden hoger en blijft zo hoog tot aan de menstruatie. Tijdens de menstruatie zakt de temperatuur weer naar het oorspronkelijke niveau. Zo weet je dus precies wanneer je in actie moet komen als je zwanger wil worden. De meest betrouwbare manier om je temperatuur te meten is met een digitale thermometer via de anus (rectaal). Andere plekken waar de huid dun is en het bloed er flink stroomt zijn: onder de tong of oksel en in het oor. Tegenwoordig zijn er ook thermometers die de temperatuur via de huid van je voorhoofd meten.
Gewicht
Het lijkt voor de hand liggend: mensen met overgewicht hebben een hogere temperatuur door de isolerende werking van vet. Je kunt het zien als een soort natuurlijke deken onder de huid. Bij ondergewicht is de lichaamstemperatuur vaak lager. Deze mensen hebben het sneller koud omdat er minder vet onder de huid zit.
Ondertemperatuur
Of over- of juist ondergewicht ongezonder is met betrekking tot de temperatuur, is een interessante kwestie. Een gezond lichaamsgewicht met een Body Mass Index tussen de 18.5 en 25 is het beste. Wanneer iemand met bijvoorbeeld anorexia echt een ondertemperatuur heeft, werken processen in het lichaam minder goed. Het is lastig om alleen door ondergewicht een ondertemperatuur beneden de 35.5 graden Celsius te krijgen. Dit kan namelijk gecompenseerd worden met een dikke laag kleding. In sommige gevallen kan ondertemperatuur voordelig zijn. Denk aan mensen, na een reanimatie bijvoorbeeld, die in bepaalde gevallen gekoeld worden om de hoeveelheid schade aan het lichaam te beperken. Het zet de goede processen op een laag pitje, maar ook de schadelijke. Onderkoeling tot onder de 32 °C wordt echter kritiek. Een nog lagere lichaamstemperatuur kan levensbedreigend zijn.
Koude handen en voeten
Veel mensen last van koude handen en voeten. Deze kwaal kan bepalend zijn voor de kwaliteit van je nachtrust. Inslapen met koude ledematen gaat namelijk niet zo makkelijk. Een slechte bloedcirculatie is hier de boosdoener. Handen en voeten liggen het verst van het hart en daar gaat je bloeddoorstroming in rust het snelst achteruit. Daarom koelen de handen en voeten makkelijk af. Wat helpt bij koude voeten is het dragen van los zittende (bed)sokken, liefst van geitenwol.
Tip van de redactie: Ginko Biloba
Heb je vaak last van koude handen en voeten? Volgens de Chinese geneeskunde kan er dan sprake zijn van een disbalans in je yin en yang energieën. Je kunt in dit geval een acupuncturist bezoeken, maar zelf kun je ook het een en ander doen. Probeer bijvoorbeeld wat meer peper, kaneel, kruidnagel, wortel, venkel en ui te eten. Je kunt ook Gingko Biloba slikken (een extract van de Japanse tempelboom) om je bloedcirculatie te verbeteren. Na enkele weken merk je verschil.
