Endometriose: gynaecoloog legt uit waarom het steeds meer vrouwen treft

Endometriose is misschien wel één van de naarste vrouwenklachten die er zijn. Heb je er last van? Dan groeit je baarmoederslijmvlies ook op andere plekken in je lichaam, zoals op je darmen, in je blaas of in je buikholte. Dit kan veel pijn veroorzaken. Wat endometriose extra lastig maakt om te behandelen, is dat vrouwen het soms pas na 10 (!) jaar als diagnose gesteld krijgen. Hartstikke belangrijk dus om er meer over te weten. Gynaecoloog Ginny Chamorro vertelt je er alles over.

Endometriose: gynaecoloog Ginny legt uit waarom het steeds meer vrouwen treft

De klachten die endometriose veroorzaakt variëren per vrouw en hangen af van de locatie van de endometriosehaarden. Naar schatting heeft 2 tot 10% van de vrouwen in haar vruchtbare levensfase endometriose. Dit percentage kan oplopen tot wel 50% bij vrouwen met verminderde vruchtbaarheid.

Wat is endometriose?

Ginny: ‘Normaal zit baarmoederslijmvlies in de baarmoeder. Bij endometriose zit dit slijmvlies ook op andere plekken, zoals op je darmen, in je blaas, op je eierstokken of in je buikholte. Ik heb zelfs een keer een mevrouw gehad waarbij het in de longen zat. Tijdens je menstruatie breekt het slijmvlies in je baarmoeder af en veroorzaakt het bloedverlies. Je kunt je voorstellen hoe vervelend en pijnlijk het is als het slijmvlies op andere plekken in je lichaam ook meedoet met je menstruatie.

Diagnose van endometriose

De mevrouw met endometriose in haar longen hoestte bloed op tijdens haar menstruatie. Er gingen natuurlijk jaren overheen voordat we die link hadden gelegd. En dan heb je meteen het grote probleem bij endometriose te pakken: er is vaak een grote vertraging in het vaststellen ervan. Studies tonen aan dat er wel 10 jaar kan zitten tussen het moment dat je klachten krijgt en het moment dat je hoort dat je endometriose hebt. Vrouwen hebben soms jaren buikpijnklachten, terwijl er niets afwijkends uit laboratoriumonderzoek of echo’s komt. Ze voelen zich vaak niet serieus genomen door artsen. Je kunt je voorstellen wat het teweeg brengt als ik dan uiteindelijk een kijkoperatie in de buik doe en ze vertel dat ze endometriose hebben. ‘Zie je wel dat ik niet gek ben?’ zei een vrouw laatst tegen me met tranen in haar ogen.’

Wat zijn mogelijke oorzaken van endometriose?

Ginny: ‘De oorzaak van endometriose blijft onbekend. Er zijn wel verschillende theorieën. De meest geaccepteerde is die van de zogenaamde retrograde menstruatie. Daarbij vloeit menstruatiebloed en kleine stukjes endometrium (baarmoederslijmvlies) vanuit de baarmoeder via de eileiders terug naar de buikholte. Het endometrium blijft plakken aan het buikvlies en kan zich ontwikkelen tot endometriosehaarden. Het hormoon oestrogeen is cruciaal in dit proces; dat zorgt er namelijk voor dat het baarmoederslijmvlies zich opbouwt en dik wordt. Daarom is de hormonale behandeling van endometriose gericht op het verlagen van de oestrogeenproductie om de klachten te verlichten. Endometriose lijkt een genetische component te hebben, omdat in sommige families meerdere vrouwen voorkomen met endometriose. Ook het immuunsysteem kan betrokken zijn bij het ontstaan van endometriose.’

Hoe merk je dat je het zelf misschien hebt?

Ginny: ‘Endometriose kan klachten geven, maar dat hoeft niet. De klachten verschillen per vrouw en zijn heel divers. Pijn bij menstruatie, plotselinge buikpijn, pijn bij geslachtsgemeenschap, klachten bij ontlasting variërend van diarree tot verstopping, klachten bij plassen zoals vaker plassen of bloedplassen. Ook kan het moeilijker zijn om zwanger te worden bij endometriose.’

Wanneer moet je aan de bel trekken bij je huisarts of gynaecoloog voor nader onderzoek?

Ginny: ‘Laatst had ik een vrouw die eigenlijk al jarenlang accepteerde dat ze tijdens haar menstruatie 3 dagen op bed lag met pijnstilling en de deur niet uitkwam. Gelukkig vroeg ze uiteindelijk toch om hulp. Soms kan een relatief eenvoudige oplossing als een hormoonspiraaltje al enorme opluchting geven. Vraag je huisarts of gynaecoloog altijd om advies als je menstruatie zo veel impact heeft op je dagelijkse leven.’

Is het een aandoening die momenteel vaker voorkomt vanwege de vervuiling van onze leefomgeving?

Ginny: ‘Inderdaad blijkt uit steeds meer onderzoek dat we allemaal in aanraking komen met hormoonverstorende stoffen. Deze stoffen verstoren een of meer functies van het hormonale systeem. Als gevolg daarvan veroorzaken ze schadelijke gezondheidseffecten, soms zelfs ook in het nageslacht. Ze kunnen receptoren van natuurlijke hormonen blokkeren of de effecten van oestrogeen nabootsen. In onderzoek naar bepaalde zonnecrème (met benzophenone) of pesticiden bijvoorbeeld, wordt een link gelegd met endometriose. Eigenlijk moet hier meer onderzoek naar gedaan worden willen we er harde conclusies uit kunnen trekken. Hopelijk gaat dat onderzoek er in de toekomst komen.’

Wat zijn de behandelopties?

Ginny: ‘Je kunt endometriose behandelen met medicijnen zoals de combinatiepil, of alleen progestagenen. De laatste kan in tabletvorm, maar ook in de vorm van een spiraal. Ook kan je (door middel van zogeheten GnRH agonisten) je eierstokactiviteit onderdrukken. Dit kun je eigenlijk zien als een ‘kunstmatige overgang’ en is een behoorlijk heftige therapie. Ook kan je endometriose laesies middels een kijkoperatie verwijderen. De ingreep duurt vaak korter dan 1 uur en kan al veel verlichting geven. Bij diepe endometriose wordt doorverwezen naar een expertisecentrum.

Leefstijlveranderingen

Maar natuurlijk word ik het meest blij als een vrouw me vertelt dat ze helemaal geen hormonen of operatie nodig had, maar zelf oplossingen heeft gevonden. Ik had laatst een client die meer groente is gaan eten. Zij had zich verdiept in de effecten van DIM uit broccoli op je oestrogeenhuishouding. Ook gaf zij aan voortaan op de fiets naar haar werk te gaan in plaats van met de auto. Sinds kort is ze helemaal klachtenvrij. Een andere vrouw dronk een mengsel van Chinese engelwortel en komijn dat verlichting gaf. Ook ging ze elke dag mediteren om beter met de pijn om te leren gaan en haar situatie te accepteren.

Eigen regie

Dat vind ik heel gaaf: zelf aan het roer staan, kapitein zijn op je eigen schip en je koers bepalen. Ik raad natuurlijk op basis van de ervaringen niet élke vrouw broccoli en engelwortel aan. Iedereen is anders; ik probeer altijd samen met een vrouw een nieuwsgierige houding aan te nemen en te onderzoeken wat voor haar werkt. Daarvoor gebruik ik dit vrouwenkompas. Ik heb me hierin trouwens ook laten inspireren door Machteld Huber, een huisarts die op basis van eigen ervaringen met ziekte het concept van ‘positieve gezondheid’ ontwikkelde. Een model van 6 gezondheidsdimensies waarin de eigen regie van de patiënt centraal staat. Het is zo belangrijk dat je het gevoel hebt dat je invloed hebt op je herstel en de manier waarop je met je klachten omgaat.’

Wil je nog een laatste wijze raad mee geven?

Ginny: ‘Wees niet te streng voor jezelf. Accepteer het niet als je kwaliteit van leven erg beïnvloed wordt door bijvoorbeeld pijnklachten rondom je menstruatie. Zoek hulp, praat met elkaar, blijf positief en ga voor een oplossing. Ik help je graag bij het bepalen van je koers.’ Kijk hier voor meer informatie over Ginny’s werk en persoonlijk advies.

Meer lezen over vrouwen, hormonen en endometriose:

1. Miskraam: een gynaecoloog deelt waardevolle inzichten over iets dat heel veel vrouwen overkomt
2. Gynaecoloog: zo bescherm je jouw gezondheid als vrouw in tijden van Corona
3. Gynaecoloog: dit is hoe bio-identieke hormonen je jong houden
4. Gynaecoloog legt uit: dit wil jouw lichaam je vertellen bij een cyclusstoornis
5. Endometriose: dit is hoe voeding kan helpen bij het verlichten van jouw klachten