Het verwerken van trauma kan lang duren en enorm veel energie vragen, vooral als het om jeugdtrauma gaat. De pijnlijke herinneringen en overlevingsmechanismen die je hebt ontwikkeld na de traumatische ervaring(en) zitten dan vaak extra diep. Dat is ook precies de reden waarom veel mensen het verwerkingsproces maar uit de weg blijven gaan. Want waar begin je, en wat gebeurt er straks eigenlijk als je loskomt van je traumasporen? Carolien Roodvoets schreef hier een prachtig boek over: Niemandskinderen.
Trauma verwerken: de 5 fasen van heling
In Niemandskinderen belicht Carolien Roodvoets allerlei complexe aspecten van het verwerkingsproces van psychotrauma. Daarnaast schrijft ze gelukkig ook over de voldoening die het uiteindelijk oplevert. Hieronder vertellen we je over de 5 fasen die veel volwassenen doorlopen wanneer ze hun jeugdtrauma verwerken. Hoe meer fasen je doorloopt, hoe groter de kans dat je toe werkt naar een lichter leven.
1. De confrontatie met je trauma
Voordat je écht kunt beginnen aan je (jeugd)traumaverwerking, is er vaak eerst een moment van opschudding en confrontatie. Je wordt je plotseling bewust van het verband tussen negatieve patronen in het heden en je verleden. Of je bereikt een diep dal en laat eindelijk het idee los dat je alles alleen moet en kunt doen. Zulke opschuddingen worden vaak door belangrijke emotionele gebeurtenissen veroorzaakt: een bevalling, het verlies van een dierbare, het begin van een nieuwe intieme relatie. Ze gaan vaak gepaard met angst, rouw, verdriet en verwarring: je ziet plotseling hoe veel ‘werk’ er aan de winkel is. Het is eng om het donker te verkennen waar je je plotseling in bevindt, vol onverwerkte herinneringen. Maar soms is er naast schrik ook opluchting. Door zelfreflectie vallen er puzzelstukjes op hun plaats: daarom voelde ik me zo, daarom liep ik steeds tegen dezelfde problemen aan…
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
2. Veilige basis
Bijna iedereen heeft bij traumaverwerking wel (professionele) hulp nodig van een deskundige, in de vorm van psychotherapie of EMDR bijvoorbeeld. Maar voordat je echt aan de slag gaat samen met een expert is het belangrijk dat je in het heden een veilige basis hebt, zegt Carolien Roodvoets. Daar gaat de tweede fase dan ook over. Veel mensen ontwikkelen als gevolg van trauma destructieve copingmechanismen. Dat kan drinken, zelfbeschadiging of gokken zijn, maar ook overwerken, jezelf steeds verliezen in de liefde, etc. Deze symptomen kunnen allemaal verergeren als je een traumatisch verleden induikt. Dit is waarom therapeuten ook vaak niet meteen de onderste steen boven zullen willen krijgen met je. Ze willen eerst aftasten waar je in het heden bent en hoe stevig je staat, voordat ze samen met jou je fundament opnieuw gaan opbouwen.
3. Je verhaal vertellen
Kinderen hebben nog niet de woorden en het begrip om traumatische gebeurtenissen te kunnen ‘plaatsen’. De ervaringen gaan een soort afgesplitst deel van je persoonlijkheid vormen, vaak bestaande uit beelden, gevoelens, misschien herinneringen aan geuren en geluiden. Als dit verhaal nooit wordt vertaald naar begrijpelijke taal, kan het ook niet geïntegreerd worden in je persoonlijkheid en zelfbeeld. Het afgespleten deel kan je blijven verrassen in je dagelijkse leven en je een machteloos gevoel blijven geven.
‘The only way out is through‘
Het is voor je herstel dus cruciaal dat je je verhaal vertelt, in geschreven of gesproken woord. Je kunt dan niet alleen beter steun krijgen van anderen, maar gaat jezelf ook begrijpen. Die onverklaarbare overweldigende emoties, destructieve gewoontes en vage herinneringen worden ineens een stuk logischer. Het blijft waarschijnlijk een verdrietig verhaal, maar wordt wel weer opnieuw jouw verhaal. Je bent niet langer vervreemd van een stukje van je verleden, en kunt bovendien gaan zien wat voor lessen het je heeft geleerd. Dit proces maakt bij veel mensen van alles los, soms zo veel dat ze zelfs een tijdje niet kunnen werken bijvoorbeeld. Onthoud dat dit proces soms jaren kan duren, maar dat de enige weg eruit, er doorheen is.
4. Erkenning
Nadat je je verhaal tegen jezelf en je hulpverlener durft te vertellen en uitpluizen, volgen vaak anderen. Een partner, familie, vrienden – het voelt plotseling gek dat ze deze dingen niet over je weten. Maar hoe begin je? En hoe zouden ze reageren? Hoe voorkomen zij zelf dat ze te erg van slag raken van je verhalen en voor jou de rol van therapeut gaan vervullen? Hoe betrek je familieleden in je proces die deze gebeurtenissen met jou mee hebben gemaakt, of zelfs het trauma aan jou hebben toegebracht? Carolien Roodvoets wijdt meerdere hoofdstukken aan deze moeilijke vraagstukken in Niemandskinderen. Maar uiteindelijk is het een weg die iedereen voor zichzelf voorzichtig moet bewandelen, stapje voor stapje, met vallen en opstaan. Het zal je laten zien welke mensen in je leven ‘veilig’ en ‘onveilig’ zijn, het zal je confronteren met hardnekkige patronen die nog om heling vragen. Onthoud: gun jezelf de tijd, dit proces hoeft niet snel te gaan.
5. De pijn voorbij
Carolien Roodvoets: ‘Om slachtoffer-af te worden moet je eerst slachtoffer mogen zijn.’ En dat is geen rationeel proces; het gaat over voelen, niet over denken. Je kunt de pijn pas voorbij gaan als je ‘m ook echt hebt kunnen toelaten, dan pas kan integratie plaatsvinden. Gelukkig is er natuurlijk wel heel veel geluk, gezondheid en levendigheid aan de ‘andere kant’. De confrontatie met je trauma aangaan geeft je uiteindelijk de kracht om je eigen pad en flow te vinden. Om verantwoordelijkheid te nemen voor wat van jou is en bij anderen te laten wat van hen is, gezonde relaties op te bouwen, en vooral weer op jezelf te gaan vertrouwen. Je kunt de littekens die achter zijn gebleven accepteren, maar wordt niet langer bestuurd door weggestopte pijn. Het geeft een enorme kracht om de donkerste en engste stukjes in jezelf aangekeken te hebben. Dan kun je daarna eigenlijk alles aan. Het kan helpen om in moeilijke fasen regelmatig liefdevol te visualiseren hoe jouw meer gelukkige, gezonde, geheelde zelf eruit ziet. Dat geeft hoop en energie. Niemandskinderen, Caroline Roodvoets, verkrijgbaar via o.a. Bol.com, €17,99.
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
Meer lezen over trauma verwerken?
Traumasporen: deze 5 remedies brengen heling voor lichaam en geest
Wanneer je als kind de steunpilaar van je ouders wordt: 7 vormen van parentificatie
7 microtrauma’s die je lichaam en geest niet zomaar vergeten
Je trouwt met je trauma: over de levenslessen die je kunt leren van je partner
Posttraumatische groei: dit is hoe trauma je uiteindelijk sterker maakt
Is jouw traumaverwerking vastgelopen? Zo kan EMDR verlossing bieden
Posttraumatische-stresstoornis (PTSS): hieraan herken je de symptomen
