Wat doet progesteron?
Progesteron staat ook wel bekend als het ‘Zen-hormoon’ vanwege haar kalmerende werking. Het maakt je rustig en draagt bij aan een goede nachtrust. Wanneer de aanmaak ervan uit balans raakt, bijvoorbeeld door de (peri-)menopauze, kan dat vervelende gevolgen hebben. Gynaecoloog Ginny Chamorro vertelt je er alles over.
Overgang: hoe overleef je de progesteron crash?
Progesteron is een belangrijk hormoon dat wordt gemaakt van vet, meestal cholesterol. Het hoort bij de groep van zogeheten steroïde hormonen. Tot deze groep behoren bijvoorbeeld ook oestrogeen en testosteron. Je lichaam maakt progesteron vooral aan in de eierstokken, en in kleinere hoeveelheden ook in de bijnieren.
Disbalans
Rond de overgang verandert er veel in je hormoonhuishouding. Progesteron is een van de eerste hormonen die afneemt. Dit komt doordat je minder vaak een eisprong hebt, of helemaal geen eisprong meer. Daardoor wordt er steeds minder progesteron aangemaakt, terwijl je lichaam nog wél oestrogeen blijft produceren. Deze disbalans tussen oestrogeen en progesteron die daardoor ontstaat kan klachten veroorzaken.
Hoe merk je dat je een progesteron disbalans hebt?
Ginny: ‘ Ik zie veel vrouwen tijdens mijn spreekuur met een haperende progesteron productie. Dit probleem komt geregeld voor bij vrouwen die de overgang naderen. Doordat de eierstokken minder progesteron produceren kunnen ze ineens veel heftigere menstruatie krijgen dan ze gewend zijn. Of ze geven aan dat ze onregelmatig bloedverlies hebben, waardoor ze continu op hun hoede moeten zijn om niet ineens door te lekken.
Zen-hormoon
Maar er zijn niet alleen fysieke klachten. Progesteron wordt ook wel het ‘Zen-hormoon’ genoemd. Het heeft een kalmerende en stabiliserende werking op de hersenfuncties. Ginny: Progesteron heeft een effect dat je kunt vergelijken met valium; je wordt er rustig van en je kan er goed van slapen. Iedereen kent ook vast vrouwen die tijdens hun zwangerschap zo’n gelukzalige glow over zich heen hebben, prachtig om te zien. Anderzijds zijn er de premenopausale vrouwen bij wie het progesterongehalte daalt. Zij hebben juist het gevoel dat ze de hele dag ‘aan’ staan. Ze zijn gespannen om niets en hebben een kort lontje, iets dat ze vaak niet herkennen bij zichzelf.’
De overgang & progesteron
Er is dus een duidelijk verband tussen de overgang en progesteron. Gelukkig kun je zelf van alles doen om de kans op een ‘progesteron crash’ te verminderen. Ginny: ‘Ik heb een vrouwenkompas ontwikkeld dat ik gebruik bij mijn patiënten om te bepalen wat ze goed doen, en waar nog winst te behalen is. Voor een goede hormoonbalans zijn de 5 pijlers ‘beweging, voeding, sociaal, zingeving en relax’ van belang. En met relax bedoel ik zowel ontspanning als een goede nachtrust.
Lever ondersteunen
De lever speelt een belangrijke rol als het gaat om een goede hormoonbalans. De lever kan namelijk hydroxyleren: het maakt in vetoplosbare stoffen (zoals progesteron en oestrogeen) in wateroplosbaar, zodat deze hormonen je organen kunnen bereiken. Ook van belang is de methylering; een proces dat ervoor zorgt dat het hormoon weer je lichaam kan verlaten via je urine of ontlasting. Voor deze processen is de aanwezigheid van vitaminen en mineralen essentieel. Een specifieke tip is om veel vitamine B en groene groentes te eten. In koolsoorten, spinazie en sla bijvoorbeeld, zit folaat. Dit speelt een belangrijke rol bij de afbraak van oestrogeen. Een goede afbraak van oestrogeen is weer essentieel voor het evenwicht tussen progesteron en oestrogeen.
Algemene dieettips
Eigenlijk is gezond eten mijn beste algemene advies. De wisselwerking tussen ‘hormonen onderling’ en ‘hormonen en voedingsstoffen’ is zo complex. Het is daarom lastig om voor elke vrouw specifieke tips te geven. Ga in ieder geval voor veel seizoensgroentes in verschillende kleuren. Eet af en toe vis, niet te veel vlees, en als je kip eet; kies dan een biologische variant. Ga zo veel mogelijk voor onbespoten en onbewerkt en eet voldoende peulvruchten en gezonde vetten (zaden, noten en olijfolie). Vermijd geraffineerde suikers waar kan. ‘
Wat zijn de opties als veranderingen in je lifestyle niet werken?
Ginny: ‘Als leefstijlveranderingen niet werken zijn er nog andere opties. Echter, die zijn afhankelijk van de oorzaak en die is per vrouw verschillend. Als we naar supplementen kijken bijvoorbeeld: ik heb vrouwen gehad die uitermate goed reageerden op vitamine D3 supplementen. Zij kregen onvoldoende vitamine D binnen door een tekort aan zonlicht of een dieet zonder vette vis. De gehele hormoonproductie in ons lichaam heeft vitaminen en mineralen nodig. Als deze onvoldoende uit voeding kunnen worden gehaald, is suppletie noodzakelijk. Ook kan het nodig zijn om met medicatie in de vorm van bio-identieke hormonen te starten. Maar goed, zoals jullie inmiddels vast weten, schrijf ik liever geen medicatie voor als dat niet nodig is. Ik help vrouwen het liefste met leefstijl adviezen die levenslang meegaan en ervoor zorgen dat je zo vitaal mogelijk ouder wordt’.
Meer lezen over vrouwen, hormonen en anti-aging:
1. Miskraam: een gynaecoloog deelt waardevolle inzichten over iets dat heel veel vrouwen overkomt
2. Gynaecoloog: zo bescherm je jouw gezondheid als vrouw in tijden van Corona
3. Gynaecoloog: dit is hoe bio-identieke hormonen je jong houden
4. Gynaecoloog legt uit: zo werkt Healthy Aging in de praktijk
