Het menselijk lichaam bestaat uit een astronomisch aantal cellen. En in vrijwel al die biljoenen cellen zitten mitochondriën. Deze boonvormige ‘energiefabriekjes’ zetten energie uit voeding om in ATP. ATP is de brandstof die jouw lichaam gebruikt voor allerlei functies zoals groeien, denken en bewegen. Zonder mitochondriën ben je met andere woorden tot weinig in staat. Het is dus zaak om deze energiecentrales zoveel mogelijk te ondersteunen. Want hoe beter zij hun werk kunnen doen, hoe minder uitgeput jij je voelt. Met deze 3 tips geef je jouw mitochondriën een zetje in de juiste richting.
Mitochondriën: zó activeer je de energiefabriekjes van je lijf bij uitputting
Hoe energiek jij je voelt begint niet in je hoofd maar in je cellen. Elke cel in jouw lichaam bevat gemiddeld 500 tot 2.000 mitochondriën. Ze stammen af van parasieten en zijn ongeveer een miljard jaar geleden in de cellen van onze ‘voorouder organismes’ binnengedrongen. In ruil voor brandstof voor de cellen geven de cellen mitochondriën onderdak.
Wat is de functie van mitochondriën?
Mitochondriën zijn moleculaire energiefabriekjes. Ze zijn 24/7 bezig met het omzetten van voeding in bouwstoffen. Je lichaam kan 3 typen brandstof maken uit voedsel. Eiwitten worden omgezet in aminozuren, vetten worden omgezet in vetzuren en suikers worden in stukjes gehakt. Dit levert glucose op. Lichaamscellen halen hun energie vooral uit de verbranding van glucose. Mitochondriën verbranden glucose waardoor ATP ontstaat. ATP is brandstof voor je cellen en wordt overal in je lichaam gebruikt.
Vrije radicalen
Als je een gezonde levensstijl hebt, kunnen jouw mitochondriën hun taak goed uitvoeren en voel jij je energiek. Zoals bij vrijwel alle productieprocessen, komen er bij de productie van ATP echter zogenaamde ‘bijproducten’ vrij. Deze vrije radicalen kunnen schade veroorzaken in je lichaam. Gelukkig kunnen gezonde mitochondriën prima met een normale hoeveelheid vrije radicalen omgaan. Maar wanneer er teveel vrije radicalen in je lichaam rondzwerven – omdat er te weinig mitochondriën zijn of omdat de aanwezige mitochondriën niet goed functioneren – zullen sommige daarvan schade veroorzaken. Dit heet oxidatieve stress en zorgt voor een gestage achteruitgang van je lichaam. Maar hoe raakt de functie van mitochondriën dan verstoord?
Verstoorde functie
De functie van de mitochondriën kan op allerlei manieren worden verstoord. Denk bijvoorbeeld aan:
- roken
- een onevenwichtig eetpatroon
- een tekort aan lichaamsbeweging of juist overmatige lichamelijke inspanning (topsport)
- ontregeling van de insulinehuishouding (metabool syndroom, diabetes, overgewicht)
- chronische (stille) ontstekingen (zoals bij reuma, psoriasis)
- infecties (bijvoorbeeld de ziekte van Pfeiffer, Lyme, HIV)
- (be)straling van draadloze apparatuur zoals smartphones en overmatige blootstelling aan zonlicht en kosmische straling (vliegen)
- gifstoffen waaronder zware metalen en pesticiden
- bepaalde medicijnen zoals ibuprofen, diclofenac en antibiotica
3 tips om je mitochondriën te ondersteunen
Zoals je ziet kunnen jouw mitochondriën op allerlei manieren worden gedwarsboomd in het uitvoeren van hun belangrijke taak: jouw lichaam van energie voorzien om je dromen te kunnen verwezenlijken. Gelukkig kun je de energiefabriekjes van je cellen ondersteunen. Hoe beter je dat doet, hoe minder uitgeput jij je voelt. Deze 3 tips helpen je op weg:
1. Zorg voor voldoende zonlicht
De beste manier om je mitochondriën te helpen is elke dag tussen 9.00 en 12.00 uur minstens 30 minuten in de buitenlucht doorbrengen. Zonlicht is de drijvende kracht waardoor bomen en planten groeien. Door fotosynthese zetten ze licht om in energie. Als mens hebben we een soortgelijk mechanisme. Ook wij halen energie uit zon. Als er voldoende zonlicht op je huid schijnt, neemt de hoeveelheid ATP in de cellen namelijk toe en beschik je simpelweg over meer energie. Kom je weinig buiten? Overweeg dan om een daglichtlamp aan te schaffen. Binnen 14 dagen merk je verschil.
2. Zorg voor een evenwichtig eetpatroon
Voeding speelt een sleutelrol als het gaat om goed functionerende mitochondriën. Je doet er verstandig aan de volgende voedingsmiddelen te vermijden: alcohol, suikers, gebakken en gefrituurde gerechten en transvetten. Eet juist méér antioxidantrijke producten zoals groenten en fruit. Ook vette vis (zoals sardientjes, makreel, haring en zalm) draagt bij aan goed werkende mitochondriën. In deze vissoorten zit namelijk het omega 3 vetzuur DHA. Van DHA is aangetoond dat het ontstekingsremmend werkt omdat het signaalstoffen die ontstekingen bevorderen (cytokines) kan terugdringen. DHA is bovendien essentieel voor intracel en intercel communicatie. Hoe beter de mitochondriën met elkaar en andere cellen kunnen communiceren, des te beter. Eet je liever geen vis? Dan is Omega 3 algenolie een goed 100% plantaardig alternatief.
3. Slik Q10 (ubiquinol)
Er zijn supplementen die de mitochondriën van buitenaf positief te beïnvloeden. Het bekendste supplement is Q-10, en dan met name ubiquinol. Dit is een soort katalysator voor je mitochondriën. Ubiquinol is een speciale vorm van Co-enzym Q10 (ubiquinon). Gewone Co-enzym Q10 supplementen moeten eerst nog omgezet worden naar ubiquinol. Het is juist deze omzetting waardoor het minder effectief is omdat dit proces niet 100 procent efficiënt verloopt. Om deze tussenstap te omzeilen en optimaal te profiteren van Co-enzym Q10 is het direct innemen van een ubiquinol supplement de meest logische keuze.
Bonustip: rood licht therapie
Wil je een stap verder gaan in het ondersteunen van je mitochondriën? Dan is rood licht therapie iets voor jou. Dagelijks 10 minuten baden in het rode licht geeft je cellen een enorme oppepper. Het licht dringt namelijk door tot in de kern van de cel. Onder wetenschappers is over allerlei gezondheidsonderwerpen veel discussie, maar niet over rood licht, dat is bewezen gezondheidsbevorderend. In dit artikel over rood licht therapie van onderzoeksjournalist Daan de Wit lees je er alles over.
Bronnen: Natuurdietisten.nl, Peterjoosten.net, Radboud UMC
