Een ontsteking is niets anders dan een afweerreactie van je immuunsysteem dat probeert om bacteriën zo snel mogelijk uit een wond te verdrijven of een infectie in het lichaam op te ruimen. Bij een laaggradige ontsteking is er ook sprake van een ontsteking alleen is er geen acute wond of infectie. Omdat je geen koorts hebt of pijn ervaart voel je je ook niet ziek. Dat terwijl je immuunsysteem wél is gealarmeerd…
Laaggradige ontstekingen: stille slopers van je gezondheid
Een acute ontsteking is een reactie van je lichaam op de beschadiging van weefsel. Dit kan fysieke schade zijn zoals een (snij)wond, maar bijvoorbeeld ook een infectie veroorzaakt door bacteriën, virussen, schimmels of parasieten. Je lichaam wil de schade zo snel mogelijk herstellen door witte bloedcellen naar het beschadigde weefsel te sturen. Daar gaan deze cellen aan het werk met maar één missie: het beschadigde weefsel zo snel mogelijk vernietigen en opruimen. Dit afgebroken weefsel verlaat je lichaam via pus, een vloeibare substantie die bestaat uit dode witte bloedcellen en bacteriën. Een ontsteking is met andere woorden dus niets anders dan een gezonde reactie van een immuunsysteem dat hard aan het werk is.
Laaggradige ontstekingen
Laaggradige ontstekingen worden ook wel chronische of stille ontstekingen (low grade inflammation) genoemd. Er is geen acuut probleem zoals pijn of koorts, maar je immuunsysteem is wél geactiveerd. Dit is een strategie van je lichaam om ervoor te zorgen dat ziekteverwekkers zich slecht kunnen vermenigvuldigen. Bij laaggradige ontstekingen circuleren er namelijk constant ontstekingsstoffen in je lijf die via je bloedbaan naar je organen en weefsels verspreid worden. Dit soort ontstekingen is niet ‘genezend’. Laaggradige ontstekingen kunnen juist ziekmakend zijn.
Noodoplossing
In tegenstelling tot een ‘gezonde’ ontstekingsreactie waarbij beschadigd weefsel wordt vernietigd en afgevoerd, blijft een laaggradige ontsteking actief. Een laaggradige ontsteking is een noodoplossing die ervoor zorgt dat ziekteverwekkers zich slecht kunnen vermenigvuldigen en weinig schade aan kunnen richten. Maar omdat het een milde immuunreactie is worden de ziekteverwekkers niet vernietigd en afgevoerd. Maar wat zijn dan de gevolgen voor je gezondheid?
1. Een laaggradige ontsteking geeft niet direct klachten
Bij een acute ontsteking horen allerlei symptomen zoals pijn, koorts en een warme, pijnlijke plek. Het lastige van een laaggradige ontsteking is dat je het niet voelt, ziet of opmerkt. Een laaggradige ontsteking houdt zich vaak verborgen. Daarom wordt het ook wel een stille ontsteking genoemd. Dit kan omdat het immuunsysteem wel ‘aanslaat’, maar dat de prikkel niet sterk is genoeg om de klassieke symptomen te geven. In plaats daarvan verspreidt de ontsteking zich via het bloed in het lichaam, waar het schade aan weefsels en organen veroorzaakt.
2. Laaggradige ontstekingen kunnen leiden tot reuma
Een laaggradige ontsteking kan jaren sudderen voordat je iets merkt, maar zorgt er wel voor dat je immuunsysteem ‘overwerkt’ raakt. Dit kan uiteindelijk resulteren in een auto-immuunziekte waarbij het lichaam zichzelf aanvalt. Laaggradige ontstekingen kunnen daarom ook een rol spelen bij het ontstaan van reumatische aandoeningen, zoals artrose en osteoporose.
3. Laaggradige ontstekingen zijn een risicofactor voor welvaartsziekten
Hoewel het effect van laaggradige ontstekingen nog volop onderzocht wordt, is wel duidelijk dat het een grote impact kan hebben op de gezondheid. Zo hebben deze stille ontstekingen een relatie met het metaboolsyndroom. Het metaboolsyndroom kenmerkt zich door een combinatie van overgewicht, een hoge bloeddruk, een verhoogd cholesterol en verhoogde bloedsuikerwaardes. Deze verhogen bij elkaar weer het risico op diabetes en hart- en vaatziekten.
Wie is vatbaar voor laaggradige ontstekingen?
Waardoor laaggradige ontstekingen precies worden veroorzaakt, is nog onbekend. Wel zijn er meerdere factoren die het triggeren of verergeren. Deze symptomen kunnen de ontstekingsreactie aanwakkeren: een teveel aan buik- of orgaanvet, bewerkte voeding, rood vlees, sigaretten(rook), chronische stress, glucose en verzadigd vet. Ook lopen vrouwen van veertigplus meer risico door de overgang.
Hoe kun je laaggradige ontstekingen voorkomen?
1. Maak van gezond eten je prioriteit. Kies een voedingspatroon dat rijk is aan antioxidanten, zoals groenten, kruiden en fruit. Antioxidanten werken ontstekingsremmend – en dat is precies wat je wilt! Zorg ook voor voldoende vetzuren: omega 3 remt ontstekingen en zit onder andere in vette vis, lijnzaadolie en noten.
2. Zoek de buitenlucht op. Snuif zoveel mogelijk frisse lucht op, liefs op het midden van de dag. Zonlicht stimuleert namelijk de aanmaak van vitamine D. En van die vitamine wil je liever geen tekort opbouwen want een tekort stimuleert ontstekingen. In de donkere maanden kan het raadzaam zijn om extra vitamine D in te nemen.
3. Beweeg dagelijks twee keer per dag een halfuur. Tijdens inspanning haal je dieper adem, waardoor je je longinhoud ververst en je fysieke conditie verbetert.
4. Vind een balans tussen ontspanning en inspanning. Door stress te verminderen, maak je je afweer sterker en krijg je meer energie.
5. Rook je? Stop met roken. Ons lichaam detecteert roken en rookstof als abnormaal. Je lichaam reageert op dit alarmsignaal met een ontstekingsreactie.
6. Wees matig met alcohol (of stop er helemaal mee).
7. Een goede nachtrust is belangrijk. Iedere cel in je lijf heeft een DNA-reparatiemechanisme dat ’s nachts optimaal werkt om de schade van overdag op te sporen en te herstellen.
8. Eet paddestoelen zoals Reishi, Cordyceps, Shiitake, Maitake en Porcini. Ze blijken volgens onderzoek te beschikken over krachtige, ontstekingsremmende eigenschappen. Dat komt waarschijnlijk omdat ze de darmwand als het ware ‘repareren’. Een groot deel van je immuunsysteem werkt via je darmen, en kan door consumptie van paddestoelen worden gekalmeerd. Let erop dat de paddestoelen onbespoten zijn.
9. Eet meer bladgroente. Uit onderzoek is gebleken dat onbespoten donkergroene bladgroenten zoals boerenkool en spinazie sterk ontstekingsremmend werken. Wetenschappers vermoeden dat dat komt omdat ze fenolen en carotenoïden bevatten. Je kunt bladgroenten natuurlijk toevoegen aan een salade of een warm gerecht, maar je kunt ze ook heel gemakkelijk verwerken in een smoothie of sapje.
10. Zet bessen vaker op het menu. Ze verlagen de ontstekingsmarkers in ons bloed, en dan vooral blauwe bessen. Zowel in verse als bevroren vorm kunnen ze hun magische werk verrichten in je lichaam. Ze zijn lekker in smoothies, havermout, yoghurt of salades. Of gewoon uit de hand!
Bron: A. Vogel, Mieke Deiman
