Vaak denken mensen bij hyperventilatie aan een paniekaanval waarbij iemand hapt naar adem. Deze acute vorm van hyperventilatie komt echter maar in 10% van de gevallen voor. 90% van alle hyperventilanten heeft last van chronische hyperventilatie. Je hebt niet door dat je te snel ademt, maar ervaart wel allerlei (vage) klachten. Nikki van der Velden, founder van The Breathwork Movement, vertelt je hieronder hoe je (chronische) hyperventilatie herkent en hoe je er het beste mee kunt omgaan.
Ademcoach deelt: dit zijn de symptomen van chronische hyperventilatie
Nikki: ‘Hyperventilatie is een samenstelling van de twee woorden hyper (te veel, te snel) en ventilatie (ademen). In feite komt het erop neer dat je te veel en te snel ademt, in ‘normale’ situaties. Hyperventileren is een lichamelijke reactie op stress of (irreëel) gevaar. Je lichaam geeft een paniekreactie en gaat overademen. Het is feitelijk een beschermingsreflex van je systeem. Maar doordat je lichaam in rust is (je hoeft niet letterlijk weg te rennen voor gevaar), adem je meer dan goed is voor je lijf en ontwikkel je allerlei klachten.
Acute en chronische hyperventilatie
De acute vorm van hyperventilatie is het meest zichtbaar en daarom ook het meest bekend. Je komt in ademnood, hapt naar adem en hebt het idee alsof je een hartaanval krijgt. Dit zorgt logischerwijs vaak voor paniek, het is een angstige ervaring. Toch is het niet iets om bang voor te zijn; het is niet gevaarlijk in die zin dat je er niets aan overhoudt en het ebt ook vanzelf weer weg. Wanneer je jezelf weet te kalmeren, door trager adem te halen of je eigen CO2 (werkt ontspannend en luchtwegverwijdend) terug in te ademen (door in het bekende boterhamzakje te ademen) zul je zien dat een aanval snel weer voorbij gaat. Chronische hyperventilatie is daarentegen een veel groter probleem. Dit zie je in principe niet en heb je niet door bij jezelf, maar er ontstaan wel veel klachten door. Het is een langdurige en permanente vorm van overademing die een negatieve impact heeft op een gezonde werking van essentiële processen in je lichaam.
Stress als oorzaak
De grootste oorzaak van chronische hyperventilatie is stress. Je voelt spanning of druk en je interne systeem geeft een – in principe natuurlijke – reactie. Uiteraard kan het zo zijn dat er een situatie is in je leven die daadwerkelijk veel zorgen, verdriet of stress oplevert. Maar vaak zijn het ook gewoon onze gedachten die ons, onbewust of onbedoeld, veel spanning opleveren. Een stressreactie is op zichzelf niet slecht. Het zorgt ervoor dat we in actie kunnen komen, dat we helder kunnen nadenken, dat we kunnen vechten of vluchten als het nodig is. Het probleem ontstaat wanneer we te veel en te lang stress ervaren en niet meer goed kunnen ontspannen. Dat is waar de klachten, zoals chronische hyperventilatie, ontstaan.
Weer terug in balans komen?
Download nu de gratis Mini Guide & ontvang Karlijn's persoonlijke tipsDownload gratis mini-guide
Veelvoorkomende klachten
Vermoeidheid is de meest voorkomende klacht die opspeelt bij chronische hyperventilatie. Je bent moe maar hebt geen idee hoe dit komt. Wat je niet doorhebt is dat je lichaam continu klaar is voor de aanval, continu aanstaat en veel te weinig rust krijgt. Rust die keihard nodig is om te herstellen. Pijn in de schouders, borstkas en nek zie je ook vaak voorkomen. Door die snelle hoge ademhaling gebruik je spieren in die streek die in principe niet bedoeld zijn om mee adem te halen. Bij een gezonde, kalme ademhaling gebruik je je diafragma, of middenrif.
Minder zuurstof in je hersenen
Chronische hyperventilatie kan ook zorgen voor hoofdpijn, spierpijn, duizeligheid en een verminderde concentratie. Door te overademen vernauwen je bloedvaten, waardoor er minder zuurstof bij je cellen en je hersens terecht komt. En als je cellen niet genoeg zuurstof krijgen, kunnen ze hun werk niet goed doen, zo simpel is het. Spastische darmen, eczeem, koude ledematen komen ook vaak voor. Dan zijn er ook nog de emotionele / mentale klachten die onvermijdelijk zijn; ze zijn een direct bijproduct van overademen. Denk aan angsten, nervositeit, onrust, verlaagd libido, paniekaanvallen, kort lontje of vermijdingsgedrag.
Bewust minder ademen
Wat kun je doen tegen chronische hyperventilatie? Minder stressen is het makkelijke antwoord. Met gezonde voeding, genoeg slaap, yoga en meditatie, en vaak even ‘offline’ zijn kun je heel wat bereiken, maar het is onrealistisch om alle stress volledig te willen vermijden. Wat je sowieso elke dag kunt doen, zelfs ‘moet’ doen als je van je klachten wilt afkomen, is het omgekeerde van de oorzaak. Als de oorzaak overademen is, is de oplossing dus minder ademen. Door je ademhaling bewust te sturen, bewust te verminderen en te vertragen, zal je innerlijke systeem direct kalmeren. Je lichaam komt in een staat van rust, van veiligheid. En je ademhaling is direct gekoppeld aan je hartslag. Vertraag je dus je ademhaling, vertraag je ook meteen je hartslag. Dit heeft vervolgens ook directe impact op de rest van je autonome zenuwstelsel, waaronder je hormoonhuishouding, je waak-slaapsysteem, je spijsvertering en je bloeddruk ook vallen.
Wat is een goede, gezonde ademhaling?
Vrijwel iedereen ademt tegenwoordig te veel, althans meer dan gezond is voor ons. Minder ademen dus: tussen de zes en tien keer per minuut is meer dan genoeg. We zitten vaak op vijftien of zelfs twintig keer per minuut, zonder dat we dit doorhebben. Verder is het superbelangrijk om zoveel mogelijk kalm, rustig en spaarzaam te ademen, door je neus. Een neusademhaling heeft alleen maar voordelen boven ademen door je mond. Probeer je adem daarnaast laag in je lichaam te sturen, kijk of je bij het ademen je onderste ribben naar de zijkant kunt laten uitzetten, en je schouders op hun plek kunt laten zitten. Adem dus horizontaal, niet verticaal. Goed om te onthouden: nose, slow, low. Adem door je neus, adem langzaam, adem laag naar je buik. Dit is de simpele basis en de sleutel tot succes.
Hoe krijg je een gezonde ademhaling?
Iets wat je in jaren hebt opgebouwd, wat bij een ongezond adempatroon vaak het geval is, ben je niet in één keer kwijt. Oefenen dus. Probeer om te beginnen drie keer per dag, in de ochtend, middag en avond, een ademhalingsoefening in te bouwen. Het enige wat je hoeft te doen is vijf minuten in een gelijkmatig tempo ademen, in vier tellen in en vier tellen uit. Of iets trager, in vijf of zes tellen, wat voor jou goed voelt. Ga het vooral niet forceren. Deze oefening lijkt simpel, maar is ontzettend heilzaam. Probeer daarnaast zo bewust mogelijk te worden van je ademhaling tijdens je dag. Elke keer dat je merkt dat je snel ademt, erg hoog in je borst zit, probeer dan je adem te vertragen en te verlagen. Het heeft een instant kalmerend effect, dit zul je snel gaan merken. En hoe meer je dat positieve effect ervaart, hoe meer je met je adem aan de slag wilt en er een nieuwe, gezonde gewoonte van wilt maken om rustig door je neus, naar je buik te ademen. Voor meer tips en oefeningen kun je bijvoorbeeld het boek Werkboek Hyperventilatie, Angst en Paniek van hyperventilatiecoach Nicole Smit en hartcoherentietrainer Katrien Geeraerts lezen.’
Masterclass Ademwerk van The Breathwork Movement
Meer leren van Nikki over de adem? In haar Masterclass Ademwerk deelt ze alles wat je wilt weten over bewust ademhalen. Je adem kan je helpen om gezonder, stressbestendiger, uitgeruster, kalmer en gelukkiger je leven te leven – elke dag opnieuw. De Masterclass Ademwerk leert je hoe je dat snel en simpel voor elkaar krijgt. Voor €59 krijg je onbeperkt toegang tot 20 informatieve video’s met daarbij heldere uitleg en links naar artikelen en andere nuttige bronnen. Te kijken in jouw eigen tijd en tempo, zo vaak als je maar wilt! Hier kun je je inschrijven.
Meer lezen over ademhaling?
Ademhaling en burn-out: waarom ze meer met elkaar te maken hebben dan je denkt
Ademcoach legt uit: zo zet je jouw ademhaling in om te ontgiften
Breath master legt uit: ademhaling als medicijn voor een overprikkelde geest
Dit is hoe je een overspannen zenuwstelsel kalmeert met je ademhaling
Buteyko: zo maakt deze Russische ademhalingstechniek neusspray overbodig
Ujjayi: 8 redenen waarom dit volgens oude yogi’s de meest helende ademhaling is
Weer terug in balans komen?
Download nu de gratis Mini Guide & ontvang Karlijn's persoonlijke tipsDownload gratis mini-guide
