Wist je dat er naast je chronologische leeftijd (je kalenderleeftijd) ook zoiets is als je biologische leeftijd? Je biologische leeftijd laat zien hoe oud je lichaam écht is. We spreken van vroegtijdige veroudering als je biologische leeftijd hoger is dan je chronologische leeftijd. Vroegtijdige veroudering uit zich op verschillende manieren: in een lager energiepeil, fysieke kwalen, slijtage, en in zichtbare tekenen van veroudering zoals een slappere, rimpelige huid. Het goede nieuws is dat je je biologische leeftijd zelf kunt beïnvloeden (en dus kunt verlagen!). Hieronder lees je over 5 veelvoorkomende oorzaken van vroegtijdige veroudering. Ook vertellen we je hoe je de klok terug kunt draaien.
Vroegtijdige veroudering: deze 5 boosdoeners verhogen je biologische leeftijd
De meeste mensen krijgen last van fysieke en soms mentale ongemakken als ze ouder worden, dat weten we allemaal. Maar dat de wetenschap nog altijd niet precies weet waardoor dat komt, is minder bekend. Wanneer we ouder worden stoppen onze cellen langzaam met delen, wordt ons lijf stijver en onze organen vaker ziek. Niemand weet precies wat dat proces in gang zet, maar de wetenschap suggereert twee mogelijke verklaringen: geleidelijke slijtage en genetische programmering.
Beschadigingen
De eerste groep theorieën stelt dat je lichaam veroudert door beschadigingen die zich in de loop der jaren in ons weefsel opbouwt. Afval hoopt zich op in onze cellen, reservesystemen functioneren niet meer goed en reparatiemechanismen vallen langzaam uit. De tweede groep beargumenteert dat veroudering door onze genen wordt aangestuurd, door een soort interne moleculaire klok die voor elke diersoort een ander tijdsschema aanhoudt.
5 factoren die de veroudering versnellen
Hoewel er dus nog geen zekerheid is over wat veroudering precies drijft, wordt wél steeds opnieuw duidelijk dat dit proces beïnvloedbaar is. Je kunt het verouderingsproces in je lichaam met andere woorden vertragen, maar helaas óók versnellen. Deze 5 boosdoeners werken vroegtijdige veroudering in de hand.
1. Eenzaamheid
Wist je dat mentale en psychosociale factoren hele belangrijke voorspellers zijn van de snelheid van veroudering? Sterker nog: er zijn zelfs sterke aanwijzingen dat gevoelens van eenzaamheid, hopeloosheid en ongelukkig zijn de biologische leeftijd meer doen toenemen dan het roken van sigaretten. Toch worden deze factoren vaak nog onderbelicht in de gezondheidszorg. Een internationaal team van Amerikaanse en Chinese wetenschappers verdiepte zich in het mentale aspect als katalysator van het verouderingsproces en publiceerde hierover een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Aging-US. De onderzoekers onderzochten de effecten van eenzaamheid, slechte slaap en ongelukkig zijn op het tempo van het ouder worden. Ze vonden een duidelijk verband. Ze concluderen dan ook dat het psychologische aspect van veroudering niet langer moet worden verwaarloosd en onderschat. Niet in wetenschappelijk onderzoek én niet in praktische pogingen veroudering te vertragen. In veel culturen is het belang van een goede mentale gezondheid voor een gezond, lang leven trouwens wel algemeen bekend. In de zogeheten blue zones bijvoorbeeld, waar mensen ouder worden dan waar dan ook ter wereld. Hier lees je meer over de leefgewoonten van blue zone inwoners.
2. Stress
Volgens onderzoek van de Universiteit van Zuid-California versnelt stress de veroudering van immuuncellen en vergroot het mogelijk de kans op kanker, hart- en vaatziekten en ziektes door infecties. Bij iedereen veroudert het immuunsysteem, maar dit onderzoek laat zien dat dit proces flink sneller gaat als je veel langdurige stress hebt. De mensen met een hogere stressscore hadden een ‘ouder’ immuunprofiel met minder verse witte bloedcellen en meer versleten exemplaren.
3. Ongezonde voeding
Onderzoeken wijzen uit dat sommige voedingsmiddelen het verouderingsproces kunnen versnellen:
- Het veelvuldig eten van bewerkt vlees en rood vlees (bijvoorbeeld varken, rund) verhoogt het risico op onder andere hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Dit komt onder andere door schadelijke toevoegingen in deze producten.
- Suikers dragen bij aan versnelde huidveroudering en rimpelvorming. Ook hebben ze negatieve invloed op weefsels van onder andere de nieren, ogen, bloedvaten, hart, gehoor waardoor de functie kan verslechteren.
- Industrieel bewerkte vetten zoals transvetten verhogen het risico op aderverkalking en hartziekten. Bewerkte vetten geven ook meer kans op diabetes en verhoogde ontstekingsactiviteit in het lichaam.
- Overmatig alcoholgebruik leidt tot schade aan de hersenfuncties en er zijn aanwijzingen dat het leidt tot voortijdige veroudering van het brein. Ook geeft het een verhoogd risico op aandoeningen van de huid.
4. Inactieve leefstijl
Een gebrek aan lichaamsbeweging kan het verouderingsproces versnellen en voor een hoop fysieke problemen zorgen. Denk aan spierzwakte, verlies van spiermassa, gewrichtsproblemen, verminderde mobiliteit en een verhoogd risico op vallen. Maar een gebrek aan lichaamsbeweging draagt ook bij aan de ontwikkeling van chronische aandoeningen zoals obesitas, hart- en vaatziekten, osteoporose en diabetes. Een inactieve leefstijl kan bovendien leiden tot een verhoogd risico op depressie, angststoornissen en op cognitieve achteruitgang.
5. Slaaptekort
Volgens wetenschappers van de Duke Medical School in Singapore verouderen de hersenen van slechte slapers sneller dan gezonde slapers. Onderzoekers hebben de hersenen van proefpersonen 10 jaar lang onderzocht. Elke 2 jaar werd er een MRI scan gemaakt bij de deelnemers, en bij elk bezoek vertelden ze hoe hun nachtrust was en hoe lang ze sliepen. Wat bleek is dat mensen die kort slapen meer uitgezette ventrikels in het brein hadden. Dit is een belangrijke indicatie van veroudering van de hersenen. En bij cognitieve testen behaalden de slechte slapers op jonge leeftijd al minder resultaten, zo blijkt uit de studie. Op de lange termijn kan slaaptekort ook het risico op overgewicht, diabetes en hartziekten vergroten.
Je biologische leeftijd meten
Je weet nu wat een aantal van de voornaamste oorzaken van vroegtijdige veroudering zijn. Maar hoe zet je een rem op deze processen en draai je je biologische klok terug? Gelukkig doen wetenschappers steeds meer onderzoek op het gebied van longevity, de kunst van gezond oud worden. Daaruit weten we dat het heel goed mogelijk is om je biologische leeftijd te verlagen. Een goede eerste stap is achterhalen hoe oud je lichaam op dit moment eigenlijk echt is, het meten van je biologische leeftijd dus. Dat kan met de epiAge test. Deze geeft je niet alleen inzicht in hoe het er nu voor staat met de veroudering in je lichaam, maar vormt vooral ook een handige nulmeting. Als je vervolgens aan de slag gaat met onderstaande adviezen en na een maand of zes je biologische leeftijd nogmaals test, weet je of je gezonde gewoonten ook écht effect hebben. En dan kun je bijsturen waar nodig. Zo is gezond leven niet langer giswerk, maar kun je gericht te werk gaan.
Draai je biologische klok terug
Wil je aan de slag met het verlagen van je biologische leeftijd tot deze je chronologische leeftijd matcht of – nog beter! – hier ónder terechtkomt, dan kunnen de volgende tips helpen:
- Wandel dagelijks minimaal 30 minuten. Houd het tempo er flink in want volgens dit onderzoek is er een verband tussen de gemiddelde snelheid waarop mensen lopen en de leeftijd waarop ze overleden. Hoe sneller je loopt, hoe langer je leeft.
- Doe minimaal twee keer per week aan krachttraining. Mensen die hun spiermassa in tact houden (en daarmee mitochondriën aan het werk zetten) leven langer.
- Blijf in verbinding met de mensen om je heen. In zijn boek Eenzaamheid, de impact van sociaal isolement stelt de Duitse psychiater Manfred Spitzer dat eenzaamheid 20 procent dodelijker is dan roken en dubbel zo dodelijk als het drinken van alcohol. Sociaal isolement heeft direct effect op processen in je lichaamscellen. Uit een onderzoek dat werd gepubliceerd in 2016 bleek dat hoe minder goede sociale contacten je hebt, hoe ongezonder dat voor je is. Bel dus vooral een vriend of vriendin. Dat houdt je jong!
- Volg een dieet dat een lang, gezond leven ondersteunt.
- Slik elke dag een NMN supplement. NMN is hét longevity supplement. Het molecuul NMN, nicotinamide mononucleotide, is een afgeleide van vitamine B3. Het is een voorloper van NAD+ (nicotinamide adenine dinucleotide), een belangrijk co-enzym dat in alle lichaamscellen voorkomt en nodig is voor veel functies, waaronder het vertragen van het verouderingsproces. Het gehalte NAD+ in je lichaam neemt af naarmate je ouder wordt. Je denkt misschien dat dit proces pas laat in je leven begint, maar NAD+ niveaus nemen al af rond je 25e levensjaar. Het is daarom slim om op tijd te beginnen met slikken van NMN.
* Hier kun je over alle 9 oorzaken lezen die in 2013 door López-Otín en zijn collega’s werden vastgesteld. In 2023 voegden zij hier nog 3 oorzaken aan toe: chronische ontsteking, uitgeschakelde macroautofagie en dysbiose in de darm.
Bron: National Geographic
