Je kent ze wel, vrouwen waarvan je vermoedt dat ze een fontein van eeuwige jeugd in hun tuin hebben verstopt; ze zien eruit alsof ze net 25 zijn geworden, met dezelfde levenslust en een fris uiterlijk. Hun anti-aging geheimen gaan veel verder dan exotische gezichtsbehandelingen, bijzondere supplementen en puur geluk. Het is namelijk mogelijk om veel dieper te gaan en zelf in te grijpen op DNA niveau. Door simpele aanpassingen in je levensstijl kun je de telomeren – die de uiteinden van jouw DNA beschermen – jong houden. Dit heeft bewezen resultaten die het proces van ouder worden op alle vlakken vertraagt. Voedingsdeskundige Desirée Domacassé praat je bij.
Veroudering en telomeren
Desiree: “Toen ik 18 was, ontdekte ik mijn eerste grijze haar! Niet ver weggestopt, maar heel prominent aanwezig aan het begin van mijn haarlijn. Nog meer bewijs van de genetische verwantschap met mijn moeder die op haar 30e al een volledig grijze verschijning was. Naarmate ik ouder werd, groeide niet alleen de noodzaak om deze vroegtijdige veroudering te verbergen, maar ook de weigering dat ik simpelweg een product ben van mijn DNA.
Epigenetica
Natuurlijk zijn er onderdelen die mij maken wie ik ben. Maar deze genetische predispositie tot grijs haar zou ook betekenen dat ik maar moest wennen aan een onvermijdelijke darmkanker diagnose. Dat ging mij te ver. Sinds mijn eerste grijze haar is er meer bekend over hoe onze genen (en dus basis kenmerken) tot uiting komen. Dat levensstijl en omgeving voor meer dan 70% verantwoordelijk zijn voor dit proces is wat de epigenetica bestudeert. Wetenschappers hebben lang gedacht dat je inderdaad maar een product bent van je DNA. Maar het aanpassen van jouw omgeving – zowel innerlijke als externe factoren – hebben bewezen effecten op hoe jouw genen reageren. Heel goed nieuws, want je hoeft je er niet bij neer te leggen dat je net als je voorouders eindigt met hart- en vaatziekte, dementie of een andere ziekte, omdat je veel meer in de hand hebt dan aanvankelijk werd gedacht. Geldt dit epigenetisch verschil – waar je controle op kunt uitoefenen – dan ook voor het proces van verouderen? Gelukkig wel!
Je stralend & fit blijven voelen na je 40e?
De Conscious Aging guide wijst je de weg. Bestel deze 164 pagina dikke gids nu voor slechts €19,95. Ja, ik wil deze gids!
Telomeren zijn als schoenveters
Want uiteindelijk is de wens om ouder te worden, de wens om vitaal ouder te worden. En als je dieper kijkt naar dit genetisch proces van verouderen dan kom je uit op het belang van telomeren. Alle DNA strengen worden in elke cel van je lichaam bewaard op zogeheten chromosomen. De uiteinden van deze chromosomen worden beschermd door telomeren. Een goede vergelijking vormen de veters van je schoenen. Oudere veters raken rafelig, versleten en zijn daarna niet meer te gebruiken. Dat werkt hetzelfde in het lichaam. Met elke celdeling – en dus verbruik -verkorten je telomeren. Wanneer de telomeren te kort zijn geworden, is een cel niet langer bruikbaar.
Telomeren bepalen hoe gezond je veroudert
De lengte van jouw telomeren zijn een optelsom van genetische aanleg, chemische blootstelling, levensstijl en stress. In haar eindeloze wijsheid produceert jouw lichaam natuurlijk ook een stofje wat ervoor zorgt dat telomeren worden hersteld. Dit heet telomerase. In de stamcellen van met name eicellen- en sperma is de productie het hoogst om ervoor te zorgen dat de volgende generatie het beste meekrijgt. Het hebben van korte telomeren is in verband gebracht met allerlei ziektes zoals dementie, kanker, hart- en vaatziekten en ook rimpels! Waarbij mensen met langere telomeren vitaler verouderen en meer kwaliteit van leven hebben. De lengte van telomeren is dus niet zozeer een goede manier om te voorspellen hoe oud je wordt, maar wel hoe lang je gezond blijft.
Word een vitale senior
Of we onze telomeren kunnen verlengen, is iets wat uitvoerig wordt onderzocht en er verzamelt zich bewijs dat het mogelijk is bij mensen. Waarbij het nog niet duidelijk is of het om de gewenste lange termijn effecten gaat. Wat binnen ons bereik ligt nu is ervoor zorgen dat we behouden wat we hebben. De bewezen strategieën om je telomeren te behouden via telomerase, zitten helaas niet in een magisch pilletje. Gelukkig maar, want als je de telomeren alleen maar verlengt, worden ze zodanig lang dat deze uiterste het risico op het krijgen van kanker juist vergroot. Het gaat dus – zoals altijd met welzijn – om balans en het zogeheten ‘Goudlokje-effect’; niet te lang, niet te kort, maar net goed.
Chronische stress
Als je – net als ik – een vitale senior wil worden met een flexibel lichaam en geest, klaar voor de avonturen die komen gaan dan is het van belang om met jouw telemoren in het achterhoofd iets beter voor jezelf te zorgen. En daar hoort geen chronische stress bij. Hiervan is namelijk bekend dat het telomeren verkort. Inmiddels weten we allemaal dat stress een grote boosdoener is, maar helaas is het verhaal wat mij betreft incompleet. Onze maatschappij is zodanig ingericht dat het onmogelijk is om een stressvrij bestaan te leiden. Het lijkt me ook vreselijk saai om zonder die prikkels door het leven te gaan.
Ontbrekende uit-knop is probleem
Het probleem is eerder dat we niet in staat zijn om de uit-knop te vinden. De alertheid en adrenaline gieren constant door ons lijf. Het ontbreken van de diepe ontspanning na afloop van een stressvolle situatie maakt het ongezond. De afwisseling naar rust en kunnen uitschakelen, heeft het lichaam hard nodig voor herstel en het beperken van de schade aan je telomeren. Het gaat niet alleen om de externe stress die je beleeft van het werk, torenhoge verwachtingen, je relaties, maar ook het verkeer. We vergeten dat het lichaam ook moet omgaan met interne stress. Denk aan het hebben van vitamine of mineraal tekorten, dit is een duidelijk stress factor. Het lichaam heeft dan niet de basis elementen die het nodig heeft om optimaal te functioneren.
Aanval op immuunsysteem
Bij een schimmelinfectie zoals bijvoorbeeld candida staat het immuunsysteem constant aan; dit is ook stress voor je lichaam. Frequente infecties leiden ertoe dat immuuncellen vaker delen en niet de kans krijgen om zichzelf te herstellen waardoor telomeren verkorten. Negatieve gedachten werken ook door op deze manier en zorgen voor verkorting van de telomeren alsof er een ontsteking heeft plaatsgevonden. Alle strategieën die stress verlagend zijn, werken ook positief door op het behouden van de lengte van jouw telomeren. Waarbij goed slapen bijvoorbeeld niet langer alleen maar gaat om het aantal uren. Belangrijk is dat de kwaliteit van jouw slaap optimaal is door het vergroten van je stress weerbaarheid of het hebben van een ontspannen ritueel voor het slapengaan. Hierbij heeft het opnoemen of opschrijven van een aantal dingen waar je dankbaar voor bent een ontspannen effect op je zenuwstelsel, maar vermoedelijk ook op de productie van telomerase. Je kunt dit effect ook bereiken door middel van een regelmatig meditatie moment.
Muizen met korte telomeren
De bevindingen zijn dat de manier waarop je jouw dag afsluit ertoe doet. Dit zegt namelijk alles over de restanten van jouw dag en ook jouw herstel van stress. Hoe positief, tevreden en optimistisch voel jij je aan het einde van jouw dag? Meditatie, dankbaarheid, rituelen die jou ontspannen voor het slapengaan, dragen daar allemaal aan bij. Ik ben nog in afwachting van een goede oplossing voor mijn grijze haren: zonder verf. Muizen die extreem korte telomeren hebben, worden vroegtijdig grijs. Wanneer bij hen de telomerase productie is hersteld, wordt hun vacht weer de kleur dat het voorheen was. Er is dus hoop voor het ooit op natuurlijk wijze herstellen van mijn haarkleur. Voor nu ben ik tevreden met het behoud van de lengte van mijn telomeren”.
Meer lezen over telomeren
De New York Times bestseller The telomere effect is geschreven door Nobelprijs winnaar Elizabeth Blackburn. In dit razend interessante boek beschrijft zij hoe je er met veranderingen in je levensstijl voor kunt zorgen dat je je tot op hoge leeftijd vitaal blijft voelen. Verkrijgbaar via o.a. Bol.com, €19,99.
