Met een gezonde dosis narcisme is niets mis. Er is echter een groot verschil tussen ‘gewone’ narcistische eigenschappen en een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Een echte narcist is niet zomaar arrogant of zelfingenomen. Deze persoon heeft (in meer of mindere mate) een psychische aandoening. Wanneer wordt iemand eigenlijk gediagnosticeerd als narcist, en hoe kan narcisme zich in het dagelijkse leven manifesteren? Hieronder vertellen we je meer.
Narcisme: aan deze 9 kenmerken herken je een narcist
Met een gezonde dosis narcisme is niets mis. Het is zelfs een natuurlijk mechanisme van het menselijke ego. In de psychoanalyse wordt het als noodzakelijk voor onze ontwikkeling gezien. Als we volwassen zijn, maakt het kinderlijke egocentrisme plaats voor een gezonde vorm van eigenliefde. Bij iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis gebeurt dat laatste niet: deze persoon is emotioneel onvolwassen gebleven en blijft denken dat alles om het eigen ik draait.
Ingewikkeld
De meningen verschillen nogal over wat nou echt een narcistische persoonlijkheidsstoornis is, en wat een karakter is met narcistische eigenschappen. De wetenschappelijke literatuur over narcisme is vaak nogal ingewikkeld. En juist als je te maken hebt met een narcist, ben je op zoek naar begrip en erkenning. Om die reden schreef Mjon van Oers haar boek Narcistisch misbruik in de liefde. In een later artikel gaan we specifiek in op liefdesrelaties met narcisten. Laten we eerst kijken hoe je narcisten herkent (en ze onderscheidt van mensen die ‘gewoon’ zelfingenomen zijn).
Wat is een narcist? (betekenis)
De volgende 9 kenmerken zijn typisch voor narcisten. Om de diagnose ‘narcistische persoonlijkheidsstoornis’ te krijgen moet je doorgaans minimaal 5 van deze kenmerken hebben. Toch is de ene narcist de andere niet. Zo trekt de ene graag alle aandacht naar zich toe en trekt hij zich van anderen niets aan. Een meer ‘verborgen’ narcist is juist wél gevoelig voor de mening van anderen en gaat op een sluwere manier voor zijn eigen gewin. Dit lijstje is dus een algemene verzameling van hoofdeigenschappen.
Kenmerken narcist
- Een opgeblazen gevoel van belangrijkheid, zonder de bijbehorende prestaties.
- Fantasieën over grenzeloos succes, grenzeloze macht, genialiteit of ideale liefde.
- Gedachten over hoe bijzonder en uniek men (de narcist) is.
- Excessieve behoefte aan bewondering.
- Het gevoel bijzondere rechten te hebben.
- Anderen exploiteren en misbruiken voor eigen gewin.
- De narcist toont een gebrek aan empathie; is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen.
- Afgunstig op anderen, of ervan overtuigd zijn dat anderen afgunstig zijn.
- Arrogant of hooghartig in houding en gedrag.
Schade in intieme relaties
Als iemand een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, komen bovenstaande eigenschappen regelmatig naar de oppervlakte. En ook niet alleen in situaties waar je bijvoorbeeld minder emotionele verbondenheid verwacht, zoals op het werk. Narcisten richten juist vaak het meeste schade aan in intieme relaties. Gezonde mensen handelen hier vanuit liefde en empathie. Hoewel narcisten kunnen beweren dat ze het beste met je voor hebben, komt hun gedrag niet vanuit liefde. Het lijkt vaak alsof hun morele en sociale kompas stuk is. Juist wanneer je intiem bent met een narcist zie je dat het duidelijkst. Helaas loop jij dan ook het meeste risico om de gevolgen van dat defecte kompas direct te ervaren. Toch kun je ook vanaf een afstandje een narcist herkennen. Zodra je merkt dat iemand consistent liegt, bedriegt en manipuleert om zelf beter te worden of lijken, zullen er (terecht) belletjes gaan rinkelen.
Heb jij met een narcist te maken?
Intieme relaties met narcisten kunnen een grote bedreiging vormen voor jouw mentale (en soms ook fysieke) welzijn. Vermoed je dat iemand dichtbij je een narcist is? Hieronder hebben we vast een lijstje van vragen uit het boek van Mjon van Oers overgenomen, dat je helpt te bepalen of je daadwerkelijk met een narcist te maken hebt. Mjon is journalist en heeft zich lange tijd verdiept in de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Onthoud: natuurlijk hoeft iemand geen ‘echte narcist’ te zijn om gevaarlijk, onbetrouwbaar of manipulatief te zijn in een relatie.
- Vraagt hij/zij ooit ‘Hoe gaat het met je?’ of ‘Hoe was je dag?’
- Doet hij/zij regelmatig loze beloftes die vaak dienen om zijn imago en fantasieën in stand te houden, in plaats van daadwerkelijk nagekomen te worden?
- Claimt hij/zij goede ideeën van anderen en strijkt hij/zij altijd met de eer, zelfs als hij/zij nauwelijks iets met de situatie te maken heeft gehad?
- Is de relatie meer een kwestie van ‘hij/zij’ in plaats van ‘wij’? Geef jij alles en ontvang je vrijwel niets?
- Is hij/zij agressief als hij/zij niet direct krijgt wat hij/zij wenst?
- Wijst hij/zij je maar al te graag op je fouten? Wil hij/zij constant dat je voldoet aan zijn/haar (onrealistische) eisen en dat je perfect bent?
- Heeft hij/zij de neiging manipulatief te zijn en te gaslighten: jou te doen twijfelen aan jezelf zodat je gaat denken dat je gek bent?
- Wilt hij/zij je hele leven controleren?
Narcisten kunnen enorme schade aanrichten bij de mensen die nauw met hen verbonden zijn. In een volgend artikel gaan we daarom in op narcistisch misbruik (voornamelijk in de liefde) en het helingsproces dat daarop volgt.
