Wel of geen kinderen? Hoe kom je tot die keuze en hoe ziet een leven zonder kinderen er eigenlijk uit? Krijgen mensen later spijt of voelen ze zich juist vervuld, doordat ze vooral hun eigen leven hebben geleid? Hoe vergaat het mensen die ze wél graag hadden gewild? Lisette Schuitemaker baseert haar boek Gelukkig zonder kinderen op een wereldwijd onderzoek. Ze sprak met vrouwen en mannen van 29 tot 92 jaar over hoe ze hun leven zonder kinderen ervaren. Voor Holistik schreef Lisette deze persoonlijke blog over de 4 seizoenen waar je als kinderloze vrouw doorheen gaat.
Leven zonder kinderen: 4 levensfasen waar je dan doorheen gaat
“Je hebt een bizar gelukkig deel van de wereldbevolking bereikt,” zei de data researcher toen ik bij haar langskwam voor de resultaten van de online enquête die we zes weken eerder hadden uitgezet als basis van mijn nieuwe boek over het leven van mensen zonder kinderen. “Mensen uit dertig landen hebben meegedaan. Ze zijn bovengemiddeld blij met hun leven en met de bijdrage die ze leveren. Als je die mensen via jouw sociale media hebt bereikt, ben je zelf vast ook zo’n bizar blij iemand.” Wat een binnenkomer. De titel voor het boek, Gelukkig zonder Kinderen, die me op een goede dag was ingevallen beschreef precies hoe ik me zelf voel in mijn kinderloze – en inmiddels ook kleinkinderloze – bestaan.
Internationaal onderzoek
Toch kwam het feit dat de kinderloze mensen die ik met mijn onderzoek bereikte zich zo buitengewoon gelukkig voelden voor mij als een verrassing. Ik had verwacht dat mensen uit de Verenigde Staten, Engeland, Australië, Canada, Mauritius, Nepal, Brazilië, Iran en Egypte – om een paar landen van mijn kinderloze respondenten te noemen – druk zouden hebben ervaren van ouders of vrienden, de cultuur of hun godsdienst. Maar nee, hoor. Ook Nederlanders gaven aan dat ze zich nauwelijks onder druk gezet voelden om aan kinderen te beginnen.
Introvert
Ik had óók verwacht dat mensen die voor een bestaan zonder kinderen hadden gekozen zichzelf vooral als introvert zouden rubriceren, dus als mensen die opladen door alleen te zijn. Ook die voorspelling kwam niet uit. De respondenten verdeelden zichzelf mooi over de twee categorieën. Dat kon natuurlijk ook komen omdat niet iedereen de kindervrije keus uit eigen wil gemaakt had. Sommigen hadden wel een gezin gewild, maar vonden de partner niet of niet op tijd, vonden een partner die niet wilde of die al kinderen had of waren medisch niet in staat tot kinderen krijgen.
Iedereen heeft een verhaal
Natuurlijk mag ik vanuit deze aselecte steekproef niet generaliseren. Dat werd ook bevestigd door de interviews die ik vervolgens hield met kinderloze mensen van over de hele planeet. Iedereen heeft een verhaal. Een Schotse vrouw van begin veertig zag zichzelf van kinds af aan als een ouderwetse jaren ’50 huisvrouw, maar vond de man niet en is nu dolgelukkig met haar werk en haar huis middenin de vrije natuur. Een Nederlandse coach van in de midden vijftig, zag zichzelf ook altijd aan het hoofd van een groot gezin. Net als veel anderen heeft ze eerder een paar IVF-pogingen gedaan, maar toen dat niet lukte, is ze zich ten volle gaan richten op haar eigen persoonlijke en spirituele ontwikkeling.
GINK’s: Green Inclinations No Kids
Aan de andere kant van het spectrum zitten vrouwen en mannen die altijd al geweten hebben dat ze geen kinderen wilden. Ze zagen een heel ander leven voor zich dan dat van zorgen voor, en je zorgen maken over je eigen kroost. Ze wilden bewegingsvrijheid, de mogelijkheid om zich helemaal in hun vak te verdiepen, iets ‘belangrijks’ te doen. Sommigen waren in hun jeugd al niet geïnteresseerd in kleine kinderen. Anderen denken dat ze juist zoveel om een nakomeling zouden geven dat ze overbezorgde ouders zouden worden, wat noch voor het kind noch voor henzelf echt goed zou zijn. Behalve de DINKs (double income no kids) zijn er nu ook GINKs: green inclinations no kids. Een kind minder scheelt jaarlijks meer CO2 dan niet vliegen, elektrisch rijden en vegetarisch of veganistisch eten bij elkaar.
70/30 mens
De meesten van ons zitten ergens in het midden. Toen ik in de dertig was, omschreef ik mezelf wel eens als een 70/30 mens – 70% van mij wilde een eigen leven waarin ik mijn potentieel optimaal zou kunnen ontwikkelen; 30% had dolgraag de ervaring willen hebben van zwanger zijn, een kind baren en het op mijn borst gelegd krijgen om het met mijn eigen melk te voeden en het te zien gaan lopen, het op te voeden tot het op eigen benen kon staan. Maar die 30 % was niet genoeg om dat ook te doen en ik prijs mezelf gelukkig dat ik niet overstag ben gegaan voor de druk die ik, geboren in de jaren 50, wel degelijk heb ervaren.
Nieuwe zorgen, emoties en gesprekken
Nu ik eind 60 ben, kan ik terugkijken. In de lente van ons leven zijn we allemaal kinderen. We hebben beelden over onze toekomst en voor velen vormen eigen kinderen daar een integraal onderdeel van, maar niet voor iedereen. In de zomer scheidden de wegen zich van circa 80% van de mensen die ouders worden en daarmee een heel universum betreden van nieuwe zorgen, emoties en gesprekken. Wij kinderlozen blijven veelal in de stad wonen. We hebben in het weekend tijd voor koffie, krant en kletsen op een terrasje. Als we graag kinderen hadden gewild maar we vinden de partner niet of het lukt niet, dan moeten we een nieuw narratief voor ons leven verzinnen. We moeten in het algemeen ook nieuwe vrienden vinden die net als wij tijd vrij hebben voor retraites, vakanties en stedentrips. Misschien worden we tante of oom en kunnen we onze liefde heerlijk uitleven op zo’n kind waar we niet de verantwoordelijkheid voor dragen. Veel van de geïnterviewden hadden jongeren in hun leven, nichten en neven, kinderen van vrienden of buren. Vaak waren ze een betrouwbare derde in het leven van deze volgende generatie, die hun in vertrouwen namen en met wie ze niets hadden uit te vechten.
Kinderloos ouder worden
In de herfst van ons leven kunnen we terugkijken op wie we zijn geworden – en we hebben de vrijheid om het roer om te gooien. We kunnen nog een opleiding volgen. Velen van ons hebben ook relaties of zitten in vriendengroepen waarin we elkaar stimuleren om ons vooral te blijven ontwikkelen. We hoeven niet vast te blijven zitten in een niet-inspirerende baan omdat we het geld nodig hebben voor studerende kinderen. Als we solo zijn, kunnen we reizen en makkelijker contacten leggen dan mensen in een bubbel van twee.
Mooie uitspraak
In de winter van ons leven zullen we belangstelling in de buitenwereld en de binnenwereld moeten houden, om te zorgen dat mensen graag langs blijven komen. Een weduwe van in de 90 vertelde me hoe ze systematisch door haar brieven ging, ze las en daarna door de papierversnipperaar duwde zodat een ander dat niet hoefde te doen. Zij deed ook de mooie uitspraak dat ze zeker na de dood van haar man wel eenzaam was, maar dat ze daar in haar kinderloos gebleven huwelijk al lang goed mee om had leren gaan. Ze droeg het bij zich, maar ging er niet aan onderdoor.
Instinct
Wat is de grotere stap, vroeg ik me op een gegeven moment tijdens het schrijven van dit boek af: een kind krijgen of niet een kind krijgen? Als ik de verantwoordelijkheden van ouders zie, de problemen die je met huilende baby’s, tegenstribbelende tieners en werkzoekende volwassen kinderen kunt hebben, dan denk ik eerlijk gezegd dat die sprong in het diepe meer moed vergt, al heb ik maar weinig ouders gesproken die dat zelf zo zien. Ze wilden het gewoon en met hormonen en instinct valt niet te praten.
Geen kinderen krijgen = buiten de conventie treden
Toch is geen kinderen krijgen ook een stap. Wij kopiëren het leven van onze ouders niet, wij treden buiten de conventie, wij kiezen soms zonder veel voorbeelden in onze directe omgeving een eigen pad. Zonder kleine voetjes die ons ’s ochtends wakker maken of pubers die we zelf uit bed moeten zien te krijgen, hebben wij innerlijke motivatie nodig om de dag te beginnen. Meer dan ouders die het programma van hun kinderen afwerken, moeten wij zelf het initiatief nemen om onder de mensen te komen. Zonder dat we dichtbij een school hoeven te wonen, moeten wij op eigen kracht bepalen wat het leven is zoals dat voor ons is bedoeld. We moeten genoeg hebben aan ons eigen gezelschap, tevreden zijn met onze autonomie en onconventionele manier van doen en zijn.
Voorrecht
Hoe heerlijk om te ontdekken dat velen van ons dit helemaal niet voelen als ‘moeten’ maar als een voorrecht. Het voorrecht dat we in deze tijd hebben dat we onze eigen keuzes kunnen maken. Dat we als mensen zonder kinderen niet meer zo merkwaardig zijn als vroeger, maar misschien soms wel benijdenswaardig. Veel van ons zijn op allerlei momenten in het leven gelukkiger dan mensen met kinderen. Maar waarom zouden we ons met elkaar vergelijken? Ieder heeft een uniek eigen levenspad. Het grootste geluk is te doen wat op ons pad ligt. Het boek Gelukkig zonder Kinderen van Lisette (€22,99) bestel je via Bol.com.
