Een holistische kijk op overgewicht: dit is waarom we steeds zwaarder worden

Deze maand maakte het CBS bekend dat ruim 100.000 Nederlanders kampen met morbide obesitas, oftewel zeer ernstig overgewicht. Iemand met morbide obesitas heeft vrijwel altijd ernstige problemen met de gezondheid. Wij Nederlanders worden alsmaar dikker en dikker. Hoe komt dit en wat kunnen we eraan doen? Health expert Juglen Zwaan dook in de materie en kwam terug met de 10 meest voorkomende oorzaken van overgewicht.

Een holistische kijk op overgewicht: dit is waarom we steeds zwaarder worden

Juglen: Volgens de cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) is meer dan de helft van Nederland te dik. Terwijl dat in de jaren 80 ‘slechts’ één derde was. Er is dus iets aan de hand. Uiteraard bewegen we te weinig, maar dat weet bijna iedereen wel. Soms ligt er een medische oorzaak aan ten grondslag, zoals een trage schildklier. Meestal zijn er echter verkeerde gewoontes ontstaan. Hieronder vind je de 10 meest voorkomende oorzaken van overgewicht.

1. Genen

Genen spelen zeker een rol volgens onderzoekers. Kinderen van obese ouders hebben vaker te maken met overgewicht. Belangrijk is wel om te bedenken dat voedselgewoontes vaak ook overgedragen worden van generatie op generatie, dus dat het niet altijd genen zijn. Soms zijn er verkeerde (voedings)gewoontes in het spel.

2. Geraffineerde voeding

Op elke straathoek is voedsel te verkrijgen, iets dat nog nooit eerder in de menselijk geschiedenis heeft plaatsgevonden. De kwaliteit van het voedsel is zeer bedenkelijk, want het valt bijna altijd in de categorie junkfood. Junkfood is rijk aan de calorierijke macronutriënten vetten, eiwitten en koolhydraten, maar zeer arm aan voedzame micronutriënten zoals vitamines en mineralen. Als de hersenen een tekort aan deze micronutriënten signaleren, kan het hongergevoel optreden als een poging meer nutriënten binnen te krijgen. Wanneer er dan weer gekozen wordt voor junkfood ontstaat er een vicieuze cirkel waarbij men dikker en dikker wordt. Tekorten aan micronutriënten kunnen ziektes zoals diabetes vervolgens in de hand werken.

3. Beloning

Sommige mensen missen uitdaging en spanning in hun leven en zoeken een beloning in voedsel. Het nadeel is dat het geluk telkens tijdelijk is. Voeding als beloning gebruiken is dus geen duurzame oplossing. Met name suiker wekt het beloningsgevoel op. Ook mensen die zich depressief voelen kunnen aan een soort zelfmedicatie doen via junkfood om hun stemming zo tijdelijk op te peppen. Hier is dan echt sprake van emotie eten. Ook stress kan vreetbuien in de hand werken met overgewicht tot gevolg.

4. Agressieve marketing

De advertentiebudgetten van de groente- en fruithandel vallen in het niet bij die van de voedselindustrie. Makers van junkfood geven gezamenlijk ruim 6 miljard (!) per jaar uit aan het promoten van ongezonde voeding. Dit ligt ruim 30 keer hoger dan wat overheden uitgeven aan het promoten van gezonde voeding. Vroeger was er sprake van ouderdomsdiabetes, nu heet het gewoon diabetes: het komt namelijk ook heel vaak al bij (jonge) kinderen voor. Niet zo gek als je bedenkt dat kinderen gek gemaakt worden door de levensmiddelenindustrie.

5. Medicijnen

Het is misschien goed nieuws voor mensen met aandelen in farmaceutische bedrijven, maar voor ons is het zeer triest: we slikken meer en meer medicijnen. Alleen al antidepressiva worden door meer dan 1 miljoen Nederlanders dagelijks geslikt. Deze groep medicijnen staat erom bekend mensen onbedoeld dikker te maken. Dit recht is niet alleen voorbehouden aan antidepressiva: vele typen medicijnen kunnen zorgen voor overgewicht.

6. Leptine resistentie

Steeds meer mensen zijn leptineresistent waardoor overgewicht aangewakkerd wordt. Leptine wordt voornamelijk door vetcellen geproduceerd en zorgt er normaal gezien voor dat de eetlust wordt onderdrukt. Bij mensen met leptine resistentie bereikt de leptine de hersenen echter niet meer. De reden van deze verstoring is mogelijk chronische ontstekingen in het lichaam waardoor de hypothalamus beschadigd raakt en het energiemetabolisme in de war raakt. Een andere reden kan zijn dat we continu te veel calorieën tot ons nemen en ons lichaam als het ware ‘doof’ wordt voor leptine.

7. Verborgen suiker

De voedselindustrie stopt bijna overal suiker in. Meer dan de helft van de producten in de supermarkt bevat dan ook suiker. Vaak is het fructose omdat dit lekker zoet smaakt. Het probleem van fructose is dat het ons natuurlijke verzadigingsgevoel weet te omzeilen waardoor we maar blijven dooreten. Leuk voor de portemonnee van de voedselfabrikanten, maar zeer ongunstig voor je gezondheid.

8. Verstoorde darmflora

Veel mensen eten eenzijdig en kiezen voor bewerkte producten. Dit komt de bacteriën in onze buik niet ten goede. Het kan tot verstoringen leiden waardoor je op termijn overgewicht kunt ontwikkelen. Door meer vezels te eten via groenten, kan de darmflora zich herstellen en korte keten vetzuren zoals butyraat produceren. Butyraat kan werken tegen ontstekingen, diabetes, overgewicht en meer.

9. Eten achter een scherm

Bijna iedereen heeft een smartphone en anders wel een iPad, laptop of TV. Wij leven massaal zittend achter een scherm. Er zijn tegenwoordig mensen die op hun telefoon via buienradar kijken of het buiten regent. Veel mensen zitten gedachteloos achter een scherm te eten. In de bioscopen weten ze dat er hierdoor enorme hoeveelheden voedsel weggewerkt kunnen worden. De kleine portie popcorn is in werkelijkheid een XXL die gegarandeerd leeg raakt. Eten achter een scherm vergroot het risico op overgewicht gigantisch.

10. Weinig slapen

Miljoenen Nederlanders slapen slecht en veel te weinig. Weinig mensen weten dat slaaptekort tot overgewicht kan leiden. Ook nachtwerk kan overgewicht in de hand werken. Mensen die weinig slapen bewegen overdag vaak minder en halen hun energie eerder uit suikerrijke snacks. Een verstoring in het circadiaanse ritme – oftewel ons dag-nachtritme – kan ons dik maken. Dit geldt volgens de onderzoekers niet alleen voor nachtwerk. Ook ’s nachts internetten kan al verstorend werken.

Conclusie

Overgewicht is echt een moderne beschavingsziekte die gepaard gaat met de komst van liften, machines, smartphones, kunstlicht, auto’s, geraffineerde voeding en marketing. Om het probleem aan te pakken zullen we goed geïnformeerd moeten zijn en sterk in onze schoenen moeten staan. Waarschijnlijk ligt de oplossing van het probleem in een multidisciplinaire aanpak: we moeten van meerdere kanten tegelijk aan de slag om het probleem te tackelen. Ik grap wel eens: het ongezondste beroep dat er is, is schrijver over voeding en gezondheid zijn. Als ik niet oppas, zit ik te veel te tikken achter een scherm. Gelukkig heb ik recent mijn fietshobby weer opgepakt en dat maakt het makkelijker om veel te bewegen…

Kijk voor meer info over Juglen op aHealthylife.nl