Welkom in 2023 ✨. Zo’n frisse start is meteen een waardevol moment om vooruit te blikken op dat wat komen gaat. Wat heeft je de afgelopen tijd verdriet gedaan en waar ben je juist dankbaar voor? Familiesystemen-expert Els van Steijn ziet de jaarwisseling als een mooi moment voor zelfonderzoek. Ze helpt je daar graag bij, zodat jij met een opgeruimde rugzak het nieuwe jaar kunt verwelkomen…
Familiesystemen expert: zó laat je los wat jou niet meer dient en begin je opgeruimd aan 2023
Els: ‘De betekenis die je aan gebeurtenissen geeft, bepaalt hoe jij je voelt. Het markeren van momenten en speciale gebeurtenissen in mijn leven helpt me om te voelen waar ik sta in mijn leven. Daarom is een nieuw jaar voor mij ook altijd iets positiefs. Ik vind het belangrijk om dicht bij mezelf te blijven. Zodat ik ooit op mijn sterfbed kan zeggen dat ik mijn leven heb geleefd, ruimschoots liefde heb gegeven en ook kon ontvangen en deed wat bij mij past. Ondanks ingewikkelde omstandigheden. De overgang van 2022 naar 2023 markeert voor mij daarmee ook een overgave aan wat is.‘
Heb jij zelf een ritueel als het gaat over je voorbereiden op de komst van een nieuw jaar?
‘Sinds 1997 heb ik per jaar bijgehouden wat de tien meest bijzondere en mooie momenten van dat jaar waren. Zoals een bepaalde ontmoeting, dat ik mijn vrienden kon bellen als ik hulp nodig had, toen mijn tweede boek uitkwam, of het prachtige kunstwerk dat ik cadeau kreeg. Gedurende het jaar bouw ik in mijn hoofd al een lijstje op van indrukwekkende en dierbare momenten. Daarnaast maak ik, in de rustige dagen tussen Kerst en Oud & Nieuw, een kort verslag van het jaar met de opmerkelijkste gebeurtenissen in mijn omgeving. Hierdoor heb ik mezelf nog beter leren kennen in wat ik waardevol vind, waar mijn prioriteiten liggen en wat ik het volgende jaar slimmer zou kunnen aanpakken.’
Kun je vanuit systemisch perspectief een inzicht delen over de jaarwisseling en het maken van een nieuw begin?
‘Eigenlijk is het maken van een nieuw begin het goed afsluiten van een bepaalde situatie, of het loslaten van een persoon of omgeving. Een belangrijk systemisch principe hierbij is dat je alles en iedereen erkent die plaats voor jou hebben gemaakt. Een hoofdstuk met respect afsluiten, geeft meer kracht voor iets nieuws dan het achteloos wegwuiven of dood laten bloeden.
Erken dat iets voorbij is
Hoe doe je dat? Sta toe dat iets voorbij is. Bijvoorbeeld een jaar, een hoop, een liefde, je jeugdigheid of onschuld in een bepaalde situatie. Erken bij jezelf dat een bepaalde situatie, persoon of overtuiging een substantiële bijdrage aan je leven heeft gehad, zowel in positieve als negatieve zin. Voel dankbaarheid voor hetgeen er voor je was en je hebt ontvangen. En jij hebt ook gegeven; dat mag daar blijven en moet je niet terug willen nemen. Als je iets afsluit wat moeilijk en pijnlijk is, is het altijd belangrijk dat je het gebeuren niet ontkent. Het is zoals het is, ook al wint het niet de schoonheidsprijs, is het oneerlijk of had het nooit mogen gebeuren. Vervolgens neem je jouw verantwoordelijkheid in het gebeuren en laat je datgene wat niet van jou is bij de ander. Tot slot, neem al het goede dat het je heeft gebracht mee in de nieuwe fase of in het nieuwe jaar. Leef in het hier en nu, en niet in het verleden of in de toekomst.’
‘Goede voornemens’ klinken zo cliché. Hoe interpreteer jij dit begrip als familiesystemen expert?
‘Goede voornemens hebben vaak te maken met het doorbreken van hardnekkige patronen in je leven. Denk aan afvallen, stoppen met slechte gewoontes, geduldiger zijn, meer in ‘het nu’ kunnen leven, etc. Discipline, gemotiveerd zijn en het juiste doen blijken vaak niet afdoende te zijn om blijvend ander gedrag te laten zien. Als dat het geval is, heb je vaak te maken met iets dat nog speelt in je familiesysteem van herkomst. Pas als je met die thema’s en patronen aan de slag gaat, gaan je gedrag en denkwijze in je dagelijkse leven pas echt veranderen.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
De fontein
Ik gebruik hiervoor de metafoor van de fontein. Stel je een fontein voor met meerdere bakken met water. Elke bak staat voor een generatie en jij staat altijd in de kindsbak onder je ouders, op volgorde van geboorte. Alleen op jouw eigen en unieke plek ontvang je de stroming op van de fontein, die zo essentieel is om je vervuld en in verbinding met jezelf te voelen. Als jij niet op jouw plek in de fontein staat, kun je je leeg voelen en steeds bevestiging van buitenaf nodig hebben. Het patroon dat voortvloeit uit niet op je plek staan zal zich dus herhalen in je dagelijkse leven.
Hardnekkige oude patronen
Stel, je kunt je vader niet goed boven je zetten in de fontein, dan is de kans zeer groot dat je het lastig vindt om grenzen te stellen. Als je heel graag een relatie wilt en je valt altijd op ‘de verkeerde’, heb je vermoedelijk nog een thema uit te zoeken met betrekking tot je moeder. Met goede voornemens alleen kom je dus vaak niet uit waar je wilt. Als het even tegenzit, val je namelijk snel terug in je oude patroon, omdat je nog onvoldoende stevig op jouw plek in de fontein staat. Een goed voornemen komt tenslotte pas tot leven bij de eerste stap in de juiste richting.’
Welke stappen kun je aan het begin van het jaar zetten om beter op je plek binnen het familiesysteem te gaan staan?
‘De essentiële vraag die je jezelf kunt stellen bij elke lastige situatie is: ‘Wat is van mij en wat is van de ander?’ Je laat los wat niet van jou is, want je kunt eenvoudigweg niet oplossen wat niet van jou is. Desgewenst geef je feedback en stel je grenzen. En je gaat aankijken wat van jou is. Je gaat iets verwerken.
Rationeel en emotioneel niveau
Dat doe je altijd op twee niveaus: op rationeel – en emotioneel niveau. Op rationeel niveau maak je een verhaal dat voor jou verklaart waarom het zo is gegaan. Het gaat hierbij met name om de feiten. Op emotioneel niveau ga je in je lichaam de primaire emoties ervaren die verbonden zijn aan de betreffende situatie, zodat heling plaats vindt. De emotionele verwerking zorgt dat je echt los kunt laten, anders blijft het gebeuren aan je kleven. Door altijd weer terug te gaan naar de vraag ‘wat is van mij en wat is van de ander?’ blijf jij vrij(er) van allerlei beelden en emoties die je anders weer op andere mensen en situaties gaat projecteren. Hierdoor zullen mensen graag bij je in de buurt willen zijn, omdat ze voelen dat je hen ziet voor wie ze zijn. Je ‘gunfactor’ wordt hoger, waarmee je je doelen voor het nieuwe jaar ook makkelijker kunt bereiken.’
Hoe laat je dingen achter in 2022 die jou niet meer dienen?
‘Loslaten is het advies om dingen achter je te laten. Dit is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Als het je lukt om steeds meer los te laten, neemt je kwaliteit van aanwezigheid toe. Je wordt dan namelijk niet afgeleid door ‘mistlagen’ in jezelf en gebeurtenissen uit het verleden. Je kwaliteit van aanwezigheid bepaalt voor een belangrijk deel de uitkomst van een situatie en wat daarin mogelijk en onmogelijk is. Het ego kan je daarbij nog wel eens in de weg zitten. Je hebt een ego, je bent niet je ego. Als je bij jezelf waarneemt dat je jouw ego, met je zelfbeeld en rollen wel heel serieus neemt, zorgt dat inzicht alleen al voor ruimte en afstand tussen jou en die rol.
Loslaten en ruimte maken
Loslaten is dus nodig. Je bewustzijnsniveau wordt verhoogd. Blijven hangen in iets dat er eigenlijk niet is, verzwakt je als mens. Pas als iets voorbij mag zijn, kan iets nieuws of iemand anders de nieuwe ruimte innemen. Loslaten is een overgave aan het hier en nu, ongeacht wat het is. Hoe harder je nee roept, hoe harder het terugkaatst. Dus eerst ‘ja’ zeggen tegen het huidige moment, en daarna desgewenst actie ondernemen. Hoe je kunt loslaten, beschrijf ik uitgebreid in mijn tweede boek ‘De fontein, maak wijze keuzes‘.
De jaarwisseling is een mooi moment om met vergeving en compassie te werken. Is er een oefening die hierbij past?
‘Zelf gebruik ik zelden het woord vergeving. Met vergeving maak je jezelf te groot. Zoals ik het zie, is het voor een gelijkwaardige relatie in de toekomst handiger om de verantwoordelijkheid voor dat deel wat van de ander is daar te laten en aan te kijken wat van jou is. Niet vergeven dus, maar loslaten. Anders wordt de balans van geven en ontvangen in de relatie te veel scheefgetrokken. Compassie betekent letterlijk ‘medelijden’. Dit wil ik echter niet verwarren met slachtofferschap, dat zich uit in secundaire emoties. Ik zie het als ‘medeleven’ waarbij je in staat bent om je primaire emoties te doorvoelen, waarmee je jezelf ‘schoon’ maakt.
De volgroeide versie van jezelf
Een oefening die past bij compassie met jezelf is het loslaten van wat jij niet bent; al je illusies en je overtuigingen die niet waar blijken te zijn. Dat kan pijnlijk zijn, maar je ontdoet jezelf van mistlagen binnen in jezelf. Zo gaat zich steeds meer openbaren wat of wie je dan wel bent. Een handige vraag in dit kader kan zijn: hoe zou je je gedragen als je jezelf volledig bewezen hebt? Als iedereen je waardeert voor wie je echt bent en er liefde voor jou in overvloed zou zijn? Hoe ben je dan? Is er een groot verschil tussen je huidige versie en die volgroeide versie van je zelf? Mogelijk word je door het verschil uitgenodigd om hard voor jezelf te zijn. Realiseer je dan, dat je destijds op een ander bewustzijnsniveau zat waardoor het is gegaan zoals het is gegaan.’ Kijk voor meer info en de boeken van Els op elsvansteijn.nl.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
Meer lezen van Els?
Familiesystemen-expert Els van Steijn: waarom een gezonde relatie begint bij kunnen ontvangen
Familiesystemen-expert Els van Steijn: zo maak je van Kerst een helend samenzijn
Familiesystemen expert Els van Steijn: dit is waarom volwassen worden soms vraagt om slachtoffers maken
Familiesystemen-expert Els van Steijn: dit is de impact van familie op jouw hooggevoeligheid
Dit is waarom de wortels van een verslaving vaak ontspringen in je familiesysteem
Familiesystemen expert: dit is de invloed van je familie op somberheid en depressie
Een (on)veilige jeugd? Zo werkt dit door in jouw vermogen om te hechten als volwassene
Familiesystemen-expert: dit is waarom een geheim meer met jou (en je omgeving) doet dan je denkt
