Een gezond staaltje gedrevenheid kan je ver brengen in je werk en relaties. Maar wat als perfectionisme je het plezier in het leven ontneemt? Wendy Hobbelink, coach en auteur van het boek ‘Grenzeloos Vrij’, ziet veel van haar cliënten ermee worstelen, met chronische stress of burnout tot gevolg. Wij gingen met haar in gesprek over het leggen van deze veel te hoge lat. Ze geeft je tools om met een grote boog om deze perfectie-fuik heen te stappen.
Verstrikt in de fuik van perfectionisme? Zo bevrijd je jezelf!
Of je perfectionistisch bent, hangt voor een deel af van je karakter. Het gezin en de maatschappij waarin je opgroeit hebben ook invloed. Als je ouders bijvoorbeeld hoge verwachtingen hebben en je daarnaast constant met perfecte plaatjes op sociale media wordt geconfronteerd, ligt perfectionisme op de loer. Perfectionisten streven volmaaktheid na, meestal op alle gebieden van hun leven. Ze zijn ambitieus, ijverig, gedisciplineerd, en hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Dat kunnen positieve eigenschappen zijn, en perfectionisten kunnen juist door hun harde werk ook zeker successen behalen. Vooral ‘aangepast perfectionisme’, waarbij je (in tegenstelling tot ‘niet-aangepast perfectionisme’) niet al te veel getergd wordt door faalangst en niet uit het veld geslagen bent als er een keer iets niet lukt, kan als positief ervaren worden.
Keerzijde
Toch is er ook een keerzijde. Het is voor perfectionisten lang niet altijd makkelijk, en soms zelfs onmogelijk, om van hun successen te genieten. Ze zijn vaak meer bezig met wat beter had gekund dan met wat goed is gegaan, kunnen mislukkingen slecht loslaten en vinden het moeilijk om taken te delegeren. Het gevolg? Stresslevels die de pan uit rijzen. Perfectionisten zijn dan ook vaker depressief, angstig en zijn gevoeliger voor burn-out en verslaving. Ook voor je omgeving kan je perfectionisme lastig zijn. Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze op hun tenen moeten lopen omdat je bijvoorbeeld niet goed tegen kritiek kan of oordelend bent. Kortom; de hoogste tijd om Wendy erbij te halen.
Wat is perfectionisme?
Wendy: ‘Veel mensen kennen wel een innerlijke perfectionist, of dat nu bij jezelf is of bij je collega of partner. Als je perfectionistisch bent leg je de lat hoog, verwacht je vaak veel van jezelf of een ander en zit je al snel vast in het ‘als-dan-circus’. Als je nou maar beter presteert op je werk, een leukere partner hebt of bent, de zon morgen schijnt, er vrede in de wereld komt, dan is het goed. Dan heb je rust of dan voel je je goed genoeg. Je hoopt zo de rust of vervulling in de (nabije) toekomst te vinden. En als dit niet lukt, ben je waarschijnlijk teleurgesteld. Je bent ongewild lid gewonden van de perfectiefuik-partij en contact met je gevoel, diepere behoeftes of gezonde grenzen is dan ver te zoeken.’
En is het een ziekte van deze tijd?
‘In deze tijd van snel opeenvolgende veranderingen en turbulentie, kun je bedolven raken onder je eigen eisenpakket. Of het pakket dat je omgeving op je bord kiepert, of waarvan je denkt dat ze het erop kieperen. Ongemak, stress of burnout kan dan als sluwe insluiper je fundament van rust en ontspanning omver werpen, terwijl je juist zo je best doet om alle ballen hoog te houden. Als ik maar een perfecte baan, perfecte relaties, perfect lijf, perfecte vakantie heb, dan ben ik happy of tevreden.’
Welke soort issues gerelateerd aan perfectionisme brengen cliënten bij jou in?
“Ik wil graag alles goed doen in m’n werk (en thuis soms ook) en ben niet snel tevreden. Ze stellen pittige eisen op m’n werk en dat geeft me spanning. Ik ben al een tijdje moe, minder blij, pieker regelmatig en mopper soms op mijn partner of kind. Of blaf zelfs onterecht de hond af. Wat is er aan de hand en wat kan ik eraan doen?” Dit zijn zinnen die ik regelmatig hoor tijdens een intake voor coaching en retraites.’
Wanneer werkt perfectionisme in je voordeel, en wanneer kun je er juist last van hebben?
‘Grote kans dat je innerlijke perfectionist van kwaliteit, schoonheid of harmonie houdt. Deze kant zorgt ervoor dat je goede prestaties levert op je werk, dat je kwalitatief goede relaties hebt. Het kan ook een aanjager zijn voor je persoonlijke ontwikkeling om zo ‘meer’ uit jezelf te halen. Als je voldoende ontspannen en alert bent en niet in de perfectiefuik verstrikt raakt, kan het van grote betekenis voor jezelf en voor anderen zijn. Maar als in je innerlijke orkest je perfectionist als fanatieke fluitist het stokje van de dirigent overneemt, wordt de harmonie in jou verstoord. Dan kan het je een beklemmend gevoel geven of je lamleggen. In mijn boek Grenzeloos vrij beschrijf ik een situatie waarbij onverwacht de ‘dirigent’ in mij ook even een zuur lied opzette. Ik deel ook m’n ervaring dat iets in ons in essentie vrij is (noem het onze helderheid, gewaarzijn) en iets in ons regelmatig bevrijd moet worden. Zoals een overuren makende innerlijke perfectionist, pusher, pleaser of welk ander patroon ook.’
Welk mens-type heeft er het meest last van?
‘Het zijn vaak de toegewijde kwaliteitsgerichte mensen, die het beste uit zichzelf of anderen willen halen en echt iets willen betekenen en bijdragen. Organisaties zijn er vaak dol op. Onder het perfectionisme zit vaak een verborgen angst dat je het niet goed genoeg doet. Dat je op een dag door de mand valt of dat je niet goed genoeg bent als professional of mens. Je perfectionist houdt niet van angst en wil je goedbedoeld zekerheid geven door de lat hoog te leggen. Terwijl als je je kwetsbaarheid durft te voelen, je vaak automatisch meer ontspant, de perfectionist zijn kramp verliest en jij aan kracht, helderheid en balans wint.’
Hoe kun je perfectionisme ombuigen tot een eigenschap die je iets brengt in plaats van kost?
1. Besluip je zelf regelmatig, check of er stress in je is en wees alert op een stevig fluitende innerlijke perfectionist. Doe dan even een minuut niks, kijk naar buiten of neem een slok thee of koffie.
2. Behandel je innerlijke perfectionist met egards, noem hem/haar voor mijn part ‘sweetie’. Het wegdrukken van een innerlijke perfectionist is als emmers water naar de zee brengen. Onderzoek eens welke eisen nu echt reëel zijn en welke niet en maak zelf een bewuste keuze hoe hoog jij de lat legt in plaats van dat de perfectionist dat voor jou bepaalt.
3. Vraag jezelf af: wie ben je voorbij je perfectionist? Is er bijvoorbeeld ook een lichte, speelse kant in je? En zo ja, wat heeft die nodig om ook als speler in je orkest mee te doen?
4. Als je van tegeltjeswijsheid houdt: ‘We doen nou eenmaal sommige dingen imperfect, maar dat betekent niet dat we imperfect zijn.’
5. Stroop je moedige mouwen op en onderzoek je kwetsbaarheid die vaak onder je perfectionist ligt. Waar ben je nou echt bang voor?
6. Laaf je aan een bos, zee of rivier en onderzoek eens of de golf vlakker, de boomstam rechter moet zijn of dat de merel nu maar eens een ander deuntje moet fluiten. Natuur brengt je vaak dichter bij je innerlijke natuur, je eigenheid voorbij welke kant in ons ook.
Wil je nog een laatste wijze raad meegeven?
‘Natuurlijk mag je shinen, maar het hoeft vast niet altijd en overal. Maak een keuze wanneer en op welk gebied het echt voor jou belangrijk is en ga er dan voor. En bedenk: we doen allemaal perfecte en imperfecte dingen. En zouden de meesten van ons gewoon niet al perfect zijn zoals we nu zijn met al onze imperfecties? Net als de golf in de zee, de vogel in de lucht en jij hier op aarde.’
Over Wendy
Wendy is sr. coach/trainer in Personal Leadership en de auteur van Grenzeloos vrij (€20,99, via Bol.com). Naast (online) coachings verzorgt ze wandelcoachings rondom Noordwijk aan zee. Ook kun je bij haar terecht voor 3-daagse individuele Retreats aan zee. Kijk voor meer informatie op wendyhobbelink.com of neem contact met Wendy op via LinkedIn.
Artikelen die Wendy eerder voor Holistik maakte:
1. Vrijheid: het zit in ons allemaal, maar we kijken er gewoon overheen
2. Ego: zo ga je leven vanuit je ziel in plaats van je valse zelf
3. De magie van overgave: zo brengt het je op plekken waar je anders niet zou komen
4. Twijfel: zo gebruik je de fase van ‘niet weten’ als noodzakelijke incubatietijd
Weer terug in balans komen?
Download nu de gratis Mini Guide & ontvang Karlijn's persoonlijke tipsDownload gratis mini-guide
