Als er twee dagen zijn in het jaar die veel emoties oproepen dan is het wel met Kerstmis. Sommige mensen kijken er al weken reikhalzend naar uit. Voor anderen is het vooral een verdrietige of confronterende tijd. Hoe je er voor zorgt dat Kerst dit jaar toch voelt als helend samenzijn weet familiesystemen-expert Els van Steijn.
Familiesystemen-expert Els van Steijn: zo maak je van Kerstmis een helend samenzijn
Els: Kerst heeft de reputatie dat het vredig, gezellig en liefdevol moet zijn. Dan voel je je dankbaar en veilig ‘ingebed’. Het ultieme ‘driving home for Christmas’ gevoel. Soms is de realiteit anders. Je had zo gehoopt dat een partner naast je zou zitten tijdens het kerstdiner of een dierbaar persoon is juist weggevallen. Soms merk je dat je vervalt in allerlei gedragingen van vroeger, terwijl je je in je dagelijkse leven daarvan juist hebt bevrijd. Dat geeft onrust en roept frustraties op. Of het zou gezellig moeten zijn, maar de sfeer is niet echt ontspannen. Je voelt mogelijk de spanning tussen familieleden of je hebt moeite met (één van) je ouders. Ook kan je het gevoel hebben dat de schoonfamilie je niet accepteert (of andersom). Met kerst kun je ook in de clinch komen omdat de balans van geven en ontvangen onder druk staat. Jij hebt het gevoel dat je je enorm uitslooft en dat wordt in jouw ogen onvoldoende gezien. Of je hebt de (valse) hoop dat de ander eindelijk gaat geven waarvan je eigenlijk vindt dat je er recht op hebt. Kunnen ontvangen omvat echter alles wat er is, niet alleen datgene dat je wenst en leuk vindt. Als je niet de hele ‘package deal’ aanneemt, sluit je je juist af en ga je uit verbinding. De kunst is om in verbinding met jezelf te blijven en de ander zijn of haar plek te gunnen. Pas dan komt meestal iets goeds op gang.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
Wat is het toch met Kerstmis en het thema ‘je buitengesloten voelen’?
Els: Met Kerst lijken meer mensen zich eenzaam te voelen dan op een willekeurige dag. De vraag is of jij buitengesloten wordt of dat jij jezelf buitensluit. Als jij om wat voor reden wordt buitengesloten door de familie is dat heel triest en verdrietig. Reflecteer eerlijk op je eigen gedrag en het effect ervan. Waar heb je invloed op en wanneer kan je je alleen maar aan een situatie overgeven omdat je machteloos bent? Ook al word je jouw plek niet gegund, realiseer je dat je altijd jouw plek hebt, minimaal innerlijk. Hoe doe je dat? Visualiseer een mooie fontein die bestaat uit meerdere bakken die elkaar bevloeien. In de bovenste laag staan je voorouders, in de laag eronder je opa’s en oma’s en in de bak eronder jouw biologische ouders. Jij staat altijd in de kindsbak onder je ouders op volgorde van geboorte. In de bak onder jou staan jouw kinderen en daaronder jouw kleinkinderen etc. Zo heeft iedereen een onbetwiste eigen plek. Jij kunt innerlijk altijd op jouw eigen plek gaan staan in de fontein. Niemand kan jou die ontzeggen, want die plek hoort bij jou en is van niemand anders. Je kunt denken dat je die plek moet verdienen omdat je er anders geen recht op hebt. Dat is niet het geval. Jouw plek hoort onlosmakelijk bij jou, los van wat je doet of nalaat. In mijn boek, De fontein, vind je plek staat uitgebreid beschreven wat jouw plek is. Als je in die onzichtbare fontein op je eigen plek staat, blijk je met meer gemak je plek in je dagelijkse leven te kunnen vinden, zowel in je privé en professionele leven als ook tijdens de Kerstdagen.
‘Jezelf buiten sluiten’, hoe doe je dat?
Je bent 50% je vader en 50% je moeder. Als je hen afwijst, wijs je jezelf af. Ook al behaal je allerlei successen, in essentie zul je je leeg blijven voelen en ervaar je een ontevredenheid over jezelf. Als je afwijst waar je vandaan komt, sluit je je ouders uit en daarmee jezelf. Je ouders geven je wat ze je kunnen geven en als ze meer hadden kunnen geven hadden ze dat gedaan. Soms zit het er gewoon niet in. Dat is jouw lot. In de meeste gevallen geven je ouders meer dan voldoende, zo niet extreem veel. Mocht je zelf vader of moeder zijn, voel dat dan na. Wat je meent tekort gekomen te zijn, kun je vaak zelf voor zorgen. Je kunt altijd zelf de slingers ophangen (of het gezellig maken met Kerst). Als je echter geen innerlijke dankbaarheid naar je ouders kunt voelen, sluit je hen buiten en daardoor wijst het leven jou als gevolg daarvan vaak af. Kijk maar eens om je heen en zie het verband tussen mensen waar het goed mee gaat en de innerlijke houding die zij hebben naar hun ouders. Blijf ook in verbinding met je schoonfamilie en sluit hen niet buiten. Je geliefde heeft ook ouders. Als je negatief praat over je schoonouders voelt je partner diep van binnen kramp. Want je geliefde is immers 50% zijn of haar vader en 50% de moeder. Ook al praat je partner negatief over hen, doe dat zelf niet. Geef hoogstens feedback op het gedrag van de ouders en stel waar nodig grenzen, maar respecteer hen. Zonder hen was je partner er niet geweest, dus ze hebben iets heel goeds gedaan.
Waar komt de pijn van buiten sluiten vandaan in het familiesysteem?
Kerst is veelal een familieaangelegenheid. Je ontkomt sowieso niet aan de onlosmakelijke verbinding met je familie, ook al ben je geëmigreerd naar de de andere kant van de wereld. Hoe harder je roept dat je niet bij je familie wilt horen of dat je niet op je ouders wilt lijken, hoe groter de kans is dat je door je boosheid en irritaties extra aan ze verbonden bent en dat je meer op hen gaat lijken dan je lief is. Er speelt nog iets ingewikkelds mee in een familiesysteem dat pijn kan veroorzaken. Als mens heb je een persoonlijk geweten. Daarmee kun je bepalen dat je een bepaald familielid ‘niet moet’ omdat hij of zij ‘stomme dingen’ heeft gedaan en ontzeg je iemand zijn plek. Vaak is het ook heel valide om iemand letterlijk of figuurlijk buiten te sluiten. Wat de meeste mensen niet weten is dat je naast je persoonlijke geweten ook beschikt over een zogenaamd familiegeweten. Het familiegeweten heeft als voornaamste doel om de familie bij elkaar te houden en waar nodig de balans tussen geven en ontvangen van het gehele familiesysteem te herstellen. Het familiesysteem accepteert het niet als een persoon behorende bij het familiesysteem wordt buitengesloten en zal ingrijpen. Iedereen die bij het familiesysteem hoort, hoort erbij ongeacht de daden. En nu het complexe: het familiegeweten gaat een kind uit een latere generatie onbewust ‘in dienst nemen’ om de persoon die wordt buitengesloten te vertegenwoordigen. Dit heet een onbewuste identificatie. Hiermee kan ‘het kind’ (dat ook volwassen wordt) niet zijn of haar eigen leven leiden. Dit kind dat onbewust geïdentificeerd is, gaat leven volgens de dynamiek ‘het zal mij niet beter gaan dan jou’. Aangezien deze persoon is buitengesloten, zal het kind het leven dus niet vol nemen. De kans is groot, dat deze persoon niet succesvol wordt, want dan wordt het ‘ontrouw’ aan de onbewuste identificatie en dat wil het kind niet. Ik realiseer me dat dit ongelooflijk klinkt en het gebeurt… Een familieopstelling kan een onbewuste identificatie aan het licht brengen en daarmee doorbreken. Het is zinvol dat je je realiseert dat iedereen die buitengesloten wordt door een latere generatie vertegenwoordigd gaat worden. Dus wil je goed voor je kinderen en de volgende generaties zorgen, gun iedereen dan zijn of haar eigen plek. Besef ook dat wat jij niet aankijkt wordt doorgegeven aan de volgende generaties. Zie ook het eerdere artikel ‘wat jij niet draagt, wordt doorgegeven’.
Wanneer heb je volgens je familiesysteem een geslaagde kerst?
Als iedereen die in het familiesysteem hoort erbij hoort en zijn plek krijgt. Je hoeft echter niet met zijn allen aan het kerstdiner te zitten. Het gaat om je innerlijke houding. Soms is het ook niet veilig om in elkaars nabijheid te zijn bijvoorbeeld bij agressie. Maar dan kun je met je innerlijke houding wel die persoon erkennen. Je laat de verantwoordelijkheid voor het gedrag van die persoon overigens altijd bij die persoon liggen en je kijkt aan wat van jou is. Dit buitensluiten geldt ook voor niet genomen rouw, miskramen en geaborteerde kinderen. Zij horen er bij of je dat nu erkent of niet. Als je hen afdoet als ‘het is voorbij’ en we vergeten hen, dan zal het familiegeweten geactiveerd worden en zal uiteindelijk een onbewuste identificatie in een latere generatie ontstaan. Bij het wegvallen van een geliefde door de dood kan je wellicht een extra bordje dekken of een lege stoel aan tafel schuiven, een extra kaarsje neerzetten, herinneringen ophalen of het lievelingsgerecht van de overleden dierbare koken. Zo hoort iemand er toch helemaal bij.
Hoe bereid je je het beste voor op een kerst met familieverplichtingen?
Ken jezelf… Belangrijk is dat je je lichaam blijft bewonen en dat je niet een ‘wandelend hoofd’ wordt. Bij stress (familiestress, teveel drukte of het koken van de kerstdis etc) ontstaan in je lichaam allerlei emoties. Vaak willen we die niet voelen. We verliezen dan contact met ons lichaam en lossen alles via ons hoofd op. Effectiever is die plek in je lichaam op te zoeken en daar ademhaling naar toe te sturen. Dan voel je ontspanning ontstaan. Hierdoor zal je hoofd weer met je lichaam verbonden worden. Zet verder onrealistische verwachtingen om in bevorderende gedachten. In plaats van ‘het moet per se gezellig zijn’ of ‘er mag niets fout gaan’ naar ‘we zijn met elkaar verantwoordelijk voor de avond’ en ‘een moeilijk moment betekent niet dat de avond niet waardevol was’.
Hoe zorg je ervoor dat Kerst niet meer voelt als een verplichting maar als een helend samenzijn?
Naast je realiseren dat je onlosmakelijk verbonden bent met je familiesysteem en dat je daar beter het beste van kunt maken, kun je ook nog putten uit drie andere bronnen: De eerste is de bron van dankbaarheid. Dankbaarheid voor het vele goede dat je ontvangen hebt, dat je wieg in een veilig land heeft gestaan en dat je liefde kunt geven en ontvangen. De Kerst leent zich goed voor reflectie hierover. De tweede bron is die van de overwinning. In je leven heb je problemen het hoofd geboden en daarvoor adequate oplossingen gevonden. Daardoor ben je geworden wie je nu bent. Een ‘ingewikkelde’ Kerst kun je vast het hoofd bieden. De derde bron is die van de levensvreugde. Ook al is Kerst dit jaar anders dan anders, toch kun je genieten. Van het lekkere eten en drinken, de cadeau’s onder de kerstboom, de gezelligheid samen, de spelletjes doen met de kleintjes, die ene kerstfilm voor de zoveelste keer bekijken… Waardeer de sfeer en wellicht de mooie gesprekken die ontstaan doordat je nieuwsgierig bent en interesse in elkaar toont.
Kerst staat voor het feest van licht en verbinding. Heb je tips om dit gevoel voor jezelf en je geliefde familieleden in de wereld te zetten?
heeft hier een prachtig gedicht over geschreven: “People are like stained-glass windows. They sparkle and shine when the sun is out, but when the darkness sets in, their true beauty is revealed only if there is a light from within”. Om het licht binnen in je te laten schijnen moet je in verbinding staan met jezelf. Dat doe je door je ouders aan te nemen. Je bent immers 50% je vader en 50% je moeder. Als jij niet in verbinding staat met jezelf is het ook moeilijker om in verbinding met een ander te komen. Hoe je dat kunt doen, kun je lezen in mijn boek ‘de fontein, vind je plek’. Als je op jouw plek in de fontein staat, gaat je stralen en zul je (nog) meer innerlijke vrede ervaren. Vrede op aarde hoort bij de Kerstgedachte. En dat begint bij het ervaren van vrede in jezelf. Realiseer je tot slot dat het leven een wonder is. Al je grootouders hebben het leven doorgegeven tot dat het uiteindelijk via jouw ouders in jou stroomde. Als één van hen er niet was geweest, was jij er niet geweest. Want wat is het leven eigenlijk een groot geschenk. Hopelijk kun je dat grote geschenk volledig aannemen. Ik wens je een liefdevolle kerst toe waarin je mild naar jezelf en je omgeving kunt zijn.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
