Heb je weleens last van terugkerende klachten die je niet direct kunt duiden maar je wel flink in de weg zitten? Dan is dit een uitnodiging om eens vanuit een ander perspectief te kijken naar bijvoorbeeld je hoofdpijn, lage rugpijn of gevoelige darmen. Els van Steijn, familiesystemen-expert en auteur van de twee bestsellers over ‘De Fontein’, deelt in onderstaand gesprek een aantal opmerkelijke bevindingen die ze waarnam tijdens de duizenden familie-opstellingen die ze heeft begeleid. En wat blijkt? Als je jouw thema’s en vraagstukken écht aankijkt en verwerkt, hoeven de onverwerkte emoties zich niet vast te nestelen in je lijf. Zo voorkom je een verstoring in je energiehuishouding en gezondheid…
Familiesystemen expert: dit is de verbinding tussen jouw gezondheid en je plek in het familiesysteem
Els: ‘De cliënten in mijn praktijk komen in de basis niet met gezondheidsklachten bij mij. Wat blijkt, is dat door het aankijken van thema’s, vraagstukken of herhalende patronen in iemands privé of werkende leven gezondheidsklachten verminderen of beter hanteerbaar worden. ‘En passant’ worden tijdens een coachingssessie gezondheidsproblemen genoemd, zoals structurele pijn in de rug, depressieve gevoelens of de ziekte van Crohn. Maar ook worden symptomen benoemd die lijken op reuma, maar waarbij een officiële diagnose door de artsen in het ziekenhuis niet kan worden gesteld. Ook komen cliënten met vormen van kanker bij mij. Soms verzuchten cliënten dat het niet lukt om af te vallen, ze lijden onder eetstoornissen of hebben ze te maken met verslavingsneigingen.
Fysieke klachten als afleiding
Het symptoom, zoals structurele hoofdpijn of een hernia, dat als probleem wordt ervaren, is vaak een oplossing voor een ander, nog onvoldoende onderkend probleem. Met andere woorden, waar gaat het werkelijk over? Vergeet niet dat je lichaam altijd als eerste reageert, nog voor iets tot je ratio en bewustzijn is doorgedrongen. Voor wie of wat is de huidige situatie een goede oplossing? Of, waar hoeft niet naar gekeken te worden doordat dit thema of ziekte zich manifesteert? Waarvoor is het probleem dus een oplossing en/of afleiding? Tot slot een confronterende vraag: Kun je het uithouden als dit vraagstuk of gezondheidsprobleem niet meer speelt?’
Wanneer kun je spreken van een ‘goede’ gezondheid vanuit de onzichtbare wetten van het familiesysteem?
Els: ‘Wat onder een goede gezondheid wordt verstaan is relatief en per individu verschillend. De westerse gezondheidszorg noemt bepaalde symptomen een ziekte of aandoening. De niet-westerse gezondheidszorg erkent die signalen vaak al in een veel vroeger stadium als ‘ongezond’ waarmee ‘erger’ veel eerder kan worden voorkomen. Los hiervan is de kans groter dat je je lichamelijk en geestelijk gezond en stabiel voelt, als je de onzichtbare wetmatigheden volgt, die altijd van toepassing zijn op familiesystemen. Je familiesysteem is relevant, want de (on)zichtbare patronen vanuit je systeem van herkomst herhalen zich in je huidige leven.
De metafoor van de fontein
De metafoor van ‘De fontein’ is een middel om jouw plek te duiden in je biologische familiesysteem. Stel je een mooie fontein voor die bestaat uit meerdere bakken met water, die in elkaar overlopen. Elke bak vertegenwoordigt een generatie. Jij staat altijd in de kindsbak onder je ouders in volgorde van geboorte met (half)broers/zussen, miskramen en geaborteerde kinderen. Je hebt één eigen, unieke en onbetwistbare plek. Als je goed op jouw plek in de onzichtbare fontein staat, ben je beter in staat om je lichaam te ‘bewonen’. Als je je thema’s en vraagstukken namelijk écht aankijkt en verwerkt, hoeven de onverwerkte emoties niet in je lichaam te gaan zitten, waar ze voor een verstoring in je energiehuishouding en gezondheid kunnen zorgen.
Primaire en secundaire emoties
Iets verwerken doe je altijd op twee niveaus. Deel één gaat via je ratio en deel twee van de verwerking gebeurt altijd via je lichaam, waarbij je primaire emoties ervaart. Primaire emoties zijn kort en heftig en maken je schoon vanbinnen. Na ongeveer twee minuten zullen de eerste scherpe kantjes van die emotie eraf zijn. Dit in tegenstelling tot secundaire emoties. Deze dekken de de primaire emotie af, maar maken je niet schoon vanbinnen en zitten je alleen maar in de weg. Als je dus primaire emoties kunt voelen, ben je beter in staat om je lichaam te bewonen. Hierdoor zal je in een vroeg stadium de eerste signalen van je lichaam opvangen, die een aanwijzing zijn dat er iets speelt. Nog voordat iets tot je ratio is doorgedrongen, zal je lichaam al een klein signaal hebben afgegeven. Als je dit signaal negeert, zal je lichaam steeds krachtigere boodschappen gaan versturen om aan te geven dat er iets aan de hand is en dat je antwoord daarop tot dat moment nihil of inadequaat is. Dit kan zover doorgaan tot dat je er letterlijk en figuurlijk ziek van wordt?’
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
Wat zijn klachten/ symptomen die je kunt onderzoeken op een andere oorzaak dan enkel het fysieke?
Els: ‘Tijdens een familieopstelling wordt blootgelegd dat je lichaam op het onzichtbare systemische veld reageert met haar bijbehorende wetmatigheden. Een lichaam liegt niet en laat zien wat er in de diepte is. Een opstelling is een methode om onzichtbare patronen en loyaliteiten, waar je mee te maken hebt in je dagelijkse leven aan de oppervlakte te brengen. Tijdens opstellingen valt op, dat als iemand niet op de juiste of eigen plek in het familiesysteem staat, het lichaam spanningen vertoont, verstijfd is of dat er meer druk op de borst wordt ervaren. Als het lukt om in een opstelling op je eigen unieke plek te gaan staan, wordt het gezicht opener, de ademhaling zakt dieper in het lichaam, de grond wordt beter onder de voeten gevoeld en is er meer ruimte beschikbaar om, om je heen te kijken. Ook wordt vaak gevoeld dat er minder druk op je schouders ligt, je scherper gaat zien en je meer aanwezig bent in de ruimte. Kortom, er gebeurt iets in positieve zin met je lichaam als jij op jouw plek in de fontein gaat staan. En omgekeerd, dat je lichaam zwaarder en belaster voelt als je niet op jouw plek staat. Dit kan zo ver gaan dat je gezondheid er onder gaat lijden. Welke klachten/ symptomen dat zijn, is niet te zeggen. Dat verschilt per persoon. Ik zou zeggen ‘ken jezelf’. Daarmee bedoel ik dat je kunt voelen wanneer er iets verandert in je lichaam. Als je nooit hoofdpijn hebt en nu wel, of gedurende een langere tijd diarree of iets dergelijks hebt, is dat een reden om alert te worden. Als dat wondje op je borst niet overgaat, ga dan naar de huisarts. Als symptomen en klachten te lang aanhouden zonder verbetering of logische verklaring is het wijs om een professional te raadplegen. Zoals ik het zie, blijft de bewezen medische wereld het uitgangspunt voor een behandeltraject en leidend in het plan van aanpak voor het herstel. Alternatieve geneeswijzen kunnen daarop een aanvulling zijn en mijns inziens nooit de enige aanpak. Net als de systemische benadering, die ik als complementair beschouw en die vermoedelijk een positief effect zal hebben op je zelf-genezende vermogen.’
Wat zijn volgens jou psychosomatische klachten? En komen deze vaker voor bij iemand die niet goed staat op zijn plek in het familiesysteem?
Els: ‘Psychosomatische klachten kunnen je kwaliteit van leven flink vergallen. Onderzoek levert niets op, behandelingen bieden onvoldoende uitkomst en ondertussen lijd je onder bijvoorbeeld rugpijn, buikpijn of hoofdpijn. Zowel jijzelf als je omgeving worden er moe en ‘gek’ van. Een ziekte of symptoom is vaak een boodschapper, die zich steeds heftiger meldt als je hem niet oppakt. Hoofdpijn kan een uitnodiging zijn om naar je lichaam te gaan om primaire emoties aan te gaan. Door de hoofdpijn blokkeer je tijdelijk je ratio, die het voelen juist wil vermijden. Blaasontstekingen kunnen wijzen op acute angst. Pijn in de nek en schouders kan duiden dat je te veel draagt wat niet van jou is. Jouw lichaam gaat steeds grotere en serieuzere signalen afgeven om aan te geven dat je iets hebt aan te kijken, of dat je nog onvoldoende antwoord hebt gevonden op het thema dat om aandacht vraagt. Als je de boodschap die achter het symptoom of de ziekte zit hebt opgepakt, is de kans groot/ groter dat de klachten verdwijnen, tenzij je het point of no return van genezing bent gepasseerd en de ziekte ongeneeslijk blijkt te zijn. Mijn ervaring leert me dat mensen die met hun innerlijke houding behoorlijk stabiel op de eigen en unieke plek staan en de anderen hun plek gunnen, vaak minder te maken hebben met lichamelijke en geestelijke klachten. Oftewel, als je niet goed op jouw plek in ‘De Fontein’ staat, is de kans groter dat medische of geestelijke aandoeningen zich manifesteren, al dan niet in de vorm van psychosomatische klachten.’
Hoe kun je beter op je plek in de fontein gaan staan en welke positieve effecten kan dit hebben op je gezondheid?
Els: ‘Een symptoom of medische klacht is dus vaak een boodschapper. Dat zie ik ook in opstellingen. Daar stel ik regelmatig de ziekte of het symptoom op in de vorm van een representant. Vaak blijkt de ziekte iets te balanceren in het onzichtbare familiesysteem van herkomst. Zo heb ik meegemaakt dat reumatische klachten leiden naar de echte biologische opa; een geheim waarover altijd was gezwegen. De vader van de cliënt dacht dat zijn vader zijn biologische vader was. Een biologisch familiesysteem accepteert het niet dat iets of iemand wordt buitengesloten. Dan zie ik in opstellingen vaak dat er medische of geestelijke klachten ontstaan om degene die wordt buitengesloten te erkennen, zonder dat je je daar altijd bewust van bent. Je bent in de diepte veel meer verbonden met je systeem van herkomst dan je je in kunt denken. Tijdens vele opstellingen heb ik gezien dat met name borst- en baarmoederhalskanker, die ik als representant tijdens een opstelling heb opgesteld, naar de zijkant ging in de opstelling en zich niet meer hoefde te manifesteren, als de cliënt de moeder helemaal als moeder aannam. ‘Ik eer jouw als mijn moeder en jij mag mij hebben als jouw dochter. Ik hier, jij daar, met liefde en respect’. De boodschap was overgekomen. Een dergelijke opstelling blijkt vaak goed door te werken in het genezingsproces. En wederom, altijd staat het medische traject voorop. Hoe je je moeder (of vader) helemaal kunt aannemen in wie ze zijn en hen daarmee boven je zet in de fontein, lees je in mijn twee boeken ‘De fontein, vind je plek’ en ‘De fontein, maak wijze keuzes’. Een systemische interventie die effectief is, wordt direct gevoeld in het lichaam. Onmiddellijk zie je energie stromen, treedt ontspanning op en komen primaire emoties naar buiten. Bijvoorbeeld het gevoel dat je je ouders hebt gemist en zo nodig hebt gehad. Als je dat kunt voelen, ben je innerlijk met hen verbonden. Het maakt niet uit of je ouders wel of niet ‘kunnen leveren’. Ze hebben gegeven wat ze konden geven. Het gaat uiteindelijk om jouw innerlijke houding naar hen. Het doet er niet toe of zij jou zien, zolang jij hen maar aanneemt (hoe oneerlijk dat ook klinkt). Als je niets voelt richting je ouders, ben je mogelijk getraumatiseerd. En als je boos bent op je ouders, zit je vast in secundaire emoties. Dergelijke emoties helen en genezen je nooit, in tegenstelling tot primaire emoties.’
Hoe zit het met het dragen van je lot in relatie tot je gezondheid?
Els: ‘Familiesystemen hebben ook te maken met collectieve geheugens, die een effect op het betreffende familiesysteem kunnen hebben. Bijvoorbeeld een familiesysteem waar zowel slaven als slavenhandelaars in de familie zitten. Generaties later kunnen de angst en psychische problemen nog worden gevoeld vanwege zowel het dader- als het slachtofferschap. Of denk aan oorlogstrauma’s die doorwerken op de volgende generaties, vluchtelingendynamieken of verslavingen die generaties op generaties in families zitten. Bij herhalende patronen is er meestal een link te leggen naar het familiesysteem. Dat is jouw lot. Jij hebt een antwoord te vinden op jouw vraagstukken en jouw lot. Alleen jij kunt je eigen lot dragen. En draag dat lot alsjeblieft zelf, want al het onverwerkte en dat wat je niet kunt dragen wordt doorgegeven aan de volgende generaties, vanuit de onzichtbare wetmatigheden die binnen familiesystemen zijn te onderscheiden. Je kunt ervan uitgaan dat dit gevolgen heeft voor de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van de volgende generaties. De fontein houdt geen rekening met ethiek. Je kunt wel gelijk hebben of iets oneerlijk vinden, alleen stijg jij dan op in ‘De Fontein’ en sta je niet meer op jouw eigen en unieke plek. Hierdoor moet je alles op eigen kracht doen, want je pakt de onzichtbare stroming van ‘De Fontein’ niet op, die zo essentieel is voor een je ‘welbevinden’ en je gezondheid. Als je je ouders goed kunt aannemen en boven je kunt zetten in de fontein, worden de lichtjes in de ogen helderder en stralender. Als je je moeder kunt aannemen in de package deal (al het mooie, het minder mooie en alles waar je naar verlangt en ze niet kan geven), zie je een verzachting in het gezicht ontstaan. Als je je vader zijn rechtmatige plek gunt, krijgt je gezicht een krachtigere uitdrukking. Soms zeg ik wel eens grappend als een opstelling zo doorwerkt in het gezicht, dat iemand een verjongingskuur heeft gehad.’
Wanneer dien je gezondheidsproblemen te accepteren?
Els: ‘Je zult een antwoord moeten vinden op de vraag ‘waar heb je invloed op en waar niet’. Overgave van wat is en de controle loslaten, zorgt dat je je energie niet nodeloos verliest. Beweeg mee met en naar de nieuwe realiteit. Mijn ervaring met mijn cliënten is, dat de realiteit, hoe hard en pijnlijk ook, altijd het meest helend is. Valse hoop is funest en wekt uitputtend. Uiteraard is dit makkelijker gezegd dan gedaan. Je pijn, verlies en verdriet ontkennen geeft juist geen enkele kracht. De kunst is om aanwezig te blijven in het hier en nu en met dat wat er is. Voel de emotie als een ‘sensatie’ en blijf weg van een verhaal of een gedachte erover. Zo behoud je een rustige geest en zal de emotie verdwijnen. Je hebt niet altijd iets te willen. Voel je machteloosheid en blijf verbonden met jezelf in plaats van boos te zijn op wie of wat dan ook. Pas als deze primaire emoties zijn erkend, kan ook vreugde worden gevoeld. Hoe meer er wegvalt in je leven (gezondheid, vermogens of dierbaren), hoe meer je wordt geconfronteerd met wat essentieel is. Wat wil ik en waarom? Hoe wil ik mijn tijd invullen? Michael Pilarczyk zegt: ‘Een rustige geest is een sieraard van wijsheid, het resultaat van een geduldige oefening in zelfbeheersing’.
Wil je nog een laatste wijze raad meegeven?
Els: ‘Mijn moeder was bij leven arts. Zij zei altijd: ‘Een mens moet ergens aan overlijden’. Dood hoort bij het leven. Weerstand en controle hebben altijd te maken met angst. Vaak angst voor de dood. Dat is de angst van het ego om te verdwijnen. Daarom wil je controle hebben. Hierdoor laat je je echter niet bewegen door het leven, dus ervaar je weerstand. Je eigen sterfelijkheid omarmen, zorgt juist voor leven. Dan kun je vol in het moment staan. En als het jouw tijd is om te gaan, heb je hopelijk een vervuld leven geleid. Bibian Mentel, de paralympische kampioen snowboarden antwoordde op de vraag ‘Wat betekent rijkdom voor jou?’: ‘Wakker worden in de wetenschap dat ik vandaag weer herinneringen ga verzamelen’.’ Kijk voor meer informatie op elsvansteijn.nl.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
MEER LEZEN VAN ELS
Zo blijf je in je kracht staan als je ouders aftakelen
Waarom volwassen worden soms vraagt om slachtoffers maken
Zo maak je van kerst een helend samenzijn
Dit is de impact van familie op jouw hooggevoeligheid
Dit is hoe je een relatie goed afsluit
Wat jij niet draagt wordt niet doorgegeven
De impact van een onveilige jeugd op je vermogen tot hechten
Waarom je eigen grootsheid omarmen moeilijker is dan jezelf klein houden
Zo ontdek je jouw emotionele triggers
Dit is waarom je je 2 minuten écht verdrietig voelen helend werkt
Dit is wat jouw oordelen over een ander prijsgeven over jezelf
Waarom een gezonde relatie begint bij kunnen ontvangen
Els van Steijn: dit is de invloed van je familiesysteem op jouw relatie met geld
Familiesystemen expert: dit is hoe jij je familiesysteem meeneemt naar de werkvloer
