Je wordt achterna gezeten en je weet niet door wat of wie. Het voelt als iets kwaadaardigs. Je benen veranderen in gelei, je ademhaling wordt zwaar. Of misschien lijkt het alsof je nooit op je bestemming gaat aankomen, hoe hard je ook rent. Het lukt je niet om te snappen wat er gebeurt, je weet alleen dat stoppen geen optie is. Dus je rent en rent, tot je benen het begeven. En dan schrik je wakker. Sommige dromen voelen zó levensecht dat wanneer je wakker wordt, de adrenaline nog door je lijf giert. Maar wat is de betekenis van duistere dromen?
Duistere dromen: dit is hun betekenis
De droom dat je wordt achternagezeten is een van de meest voorkomende thema’s in dromen – samen met dromen waarin je valt, seksuele ervaringen opdoet en allerlei dromen over school en studeren. Deze veelvoorkomende thema’s zijn vaak te vinden bij mensen uit verschillende culturen en met diverse geografische achtergronden. Wat zou er zitten achter dit wonderbaarlijke mysterie van de menselijke geest, en bekijken we het wel vanuit de juiste hoek?
Onopgeloste problemen
Droom-theoretici gaan vaak uit van een psychologische interpretatie van terugkerende dromen. Bepaalde beelden, zoals dat je naakt voor de klas staat of door lange gangen rent, geven context aan krachtige emoties of interne conflicten van de dromer. Zo wordt naakt zijn geassocieerd met gevoelens van schaamte en hulpeloosheid. Het beeld kan dus vanuit je onderbewuste komen omdat je deze gevoelens onderdrukt als je wakker bent. Dit soort verklaringen kunnen intuïtief juist voelen voor veel van je dromen. Misschien bevind je je in je dromen vaak terug in de klas, waar je zakt voor een examen, of jezelf uit de nesten probeert te werken. En als je erover nadenkt, zijn er genoeg opties waar dat vandaan kan komen. Misschien heb je het trauma van je schooltijd nog niet verwerkt en lijd je onder de angst voor wat er gebeurt als je niet goed genoeg bent. Misschien maak je een stressvolle tijd door en verbind je onderbewuste stress standaard met het klaslokaal, zelfs al ben je al jaren van school af.
Verborgen thema’s
Dit soort beelden en ervaringen uit je jeugd worden zo diep in onze geest begraven, dat het verborgen thema’s worden in onze volwassen levens, ongeacht of we slapen. Dat is dan ook wat de psychoanalyse al decennia aantoont. Maar door betekenis te geven aan deze beelden, vervaagt de grens tussen het mystieke en het overdreven letterlijke, waardoor je jezelf gemakkelijk kunt misleiden.
Dromen integreren bewuste en onbewuste levens
Het is belangrijk dat je begrijpt dat er geen definitief antwoord bestaat. Dat wil zeggen, een bepaald thema kan doorgaans worden geïnterpreteerd met eenzelfde betekenis, maar onze eigen ervaringen en persoonlijkheid geeft het altijd context. De Zwitserse psycholoog Carl Jung suggereerde dat ‘dromen onze bewuste en onbewuste levens integreren’ in een proces dat hij ‘individuatie’ noemt. Zodoende hoeven ze niet geïnterpreteerd te worden om hun functie te verrichten. Een terugkerende droom kan je inzicht geven in een trauma of probleem, dat je op moet oplossen voor je eigen welzijn en mentale gezondheid. Maar op deze tocht om onszelf en ons onderbewuste beter te begrijpen, staan er veel obstakels tussen ons en de duidelijke, verlossende droominterpretatie waar we naar op zoek zijn.
Dromen benaderen: spiritualiteit en fysiologisch
Als we kijken naar slaapverlamming als fenomeen, zie je duidelijk dat we niet tot antwoorden over de mystieke wereld van droomervaringen komen met alleen wetenschappelijke verklaringen. En eigenlijk geldt hetzelfde voor alle dromen en nachtmerries. Van psychologische tot fysiologische mechanismen in onze slaap, zijn er allerlei factoren die vormgeven aan onze droomervaringen. Daarom kan ons perspectief niet van één kant komen. Zo kan de vaak gedroomde droom dat je tanden uitvallen een symbolische interpretatie hebben, bijvoorbeeld een gedeelde angst voor de tandarts. Misschien komen dit type droom vaker voor onder mensen die tandenknarsen, wat weer een fysiologisch aspect zou zijn. Het fysiologische aspect kan pijnlijk banaal klinken voor zoiets spiritueels en mystiek als de droomwereld, maar we zouden veel kennis mislopen als we het onderschatten door haar alledaagsheid. Zo heeft elke slaappositie op een andere manier invloed op hoe je slaapt, omdat je op verschillende manieren drukt op delen van je lichaam en interne organen. Toch is er nog een ontzettend belangrijk aspect dat maar al te vaak wordt overgeslagen: de culturele factor.
Gedeelde nachtmerrie van het collectief
Als we het hebben over de culturele factor, kunnen we onmogelijk de wereldwijd gedeelde nachtmerrie overslaan: de man met de hoed (The Hat Man). Deze mysterieuze schaduw met een hoed verschijnt aan vele mensen tijdens episodes van slaapverlamming. Deze angstaanjagende episodes, waarin de hoofdrol gaat naar een man met een hoed die je kwaad komt doen als je op je kwetsbaarst bent, voelt voor de dromers als de werkelijkheid. Hoe is het mogelijk dat al deze mensen dromen over hetzelfde dreigende figuur? En als de staat van slaapverlamming een soort portaal is naar werelden die binnen onze realiteit bestaan, is het dan echt mogelijk dat de realiteit die parallel loopt aan de onze een duistere versie is? Een staat van verlamming in je slaap is iets onbekends. Het is een uiterst kwetsbare staat en roept je natuurlijke instinct op tot paniek. Kwade geesten die op je borst zitten terwijl je slaapt, zoals dit fenomeen al eeuwen in de kunst wordt weergegeven, is zo een mogelijke verklaring voor je psyche. De man met de hoed zelf klinkt veel als Freddy Krueger. De film The Nightmare on Elm Street is gebaseerd op de ervaring van slaapverlamming, waarbij Freddy symbool staat voor het gevoel van angst. Wat er eerst kwam, doet er niet toe. De man met de hoed is in de beleving van de dromers hartstikke echt geworden. Wat betekent dat voor ons? Wat zit er achter jouw terugkerende dromen en nachtmerries? Waarschijnlijk een beetje van alles, en misschien nog iets waar we nog helemaal geen weet van hebben.
De wijze les
De droomwereld is een domein waar we erg weinig over weten, en dat is precies waarom we onze geest open moeten stellen voor alle mogelijkheden. Als we onze dromen (en daarmee onszelf) willen begrijpen, is het nodig om je af te stemmen op je dromen en alle informatie daarvan stukje bij beetje te verzamelen. Als we het aandurven om erin te springen, kan het onbekende wellicht minder angstaanjagend aanvoelen. Misschien zetten we wel de deur open voor nieuwe werkelijkheden…
Meer lezen?
Dromen & nachtmerries is een boek voor iedereen die meer wilt weten over de nachtelijke avonturen van ons onderbewuste. In dit boek vind je:
• Uitgebreide uitleg over de meest voorkomende dromen
• Handleiding om je unieke dromen te leren begrijpen
• Bas ‘Dromendokter’ Klinkhamer en zijn dreamteam zijn autoriteiten op het gebied van dromen
Dromen & nachtmerries, Bas Klinkhamer, verkrijgbaar via o.a. Bol.com, €20,90.
Door: Nieuwetijdskind Magazine, nieuwetijdskind.com
