Veel mensen hebben wel eens gehoord van autisme, maar niet iedereen weet wat het precies inhoudt. Zoals met veel psychische aandoeningen hangt er een bepaald stigma omheen. Als je gediagnosticeerd wordt met autisme is het voor zowel jezelf als je omgeving belangrijk om je kennis te vergroten. Je kunt dan beter met jezelf omgaan én aangeven wat je nodig hebt. Hieronder lees je over de belangrijkste kenmerken en veelvoorkomende misvattingen over autisme. Ook delen we goede raad voor als iemand in je omgeving autistisch is.
Autisme: wat zijn de belangrijkste kenmerken én misvattingen?
Als je autisme hebt, werken je hersenen anders dan die van de meeste mensen. Informatie wordt op een andere manier verwerkt. Tegenwoordig gebruiken we de verzamelnaam Autisme Spectrum Stoornis (ASS) om autisme aan te duiden. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen verschillende vormen zoals klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS: dit valt allemaal onder ASS.
Autisme is een spectrum
Zoals de letter ‘S’ in de afkorting al zegt is autisme een spectrum. Dit spectrum is niet lineair. Er is met andere woorden niet zoiets als een schaal van 1 tot 10. Je kunt bijvoorbeeld niet een ‘beetje’ autistisch zijn; je hebt het of je hebt het niet. Maar dat betekent natuurlijk niet dat iedereen ook dezelfde kenmerken in dezelfde mate ervaart. De ene persoon met autisme kan bijvoorbeeld moeite hebben met motorische vaardigheden, terwijl die voor een ander soepel verlopen. Autisme is heel verschillend voor ieder individu. Toch zijn de kenmerken in twee gebieden te onderscheiden: hoe je met anderen omgaat en hoe je je in algemene zin gedraagt.
Beperkingen in de omgang met mensen
Mensen met autisme ervaren vaak ‘onhandigheid’ in sociale situaties. Ze kunnen moeite hebben met het lezen van en reageren op sociale ‘cues’. Ook kunnen ze het lastig vinden om oogcontact te maken of om te gaan met fysieke aanraking. Connecties leggen met anderen kan hierdoor een uitdaging zijn, wat kan leiden tot sociale angst en eenzaamheid. Sommige mensen met autisme doen daarom hun best om hun autistische kenmerken te camoufleren (ook wel masking genoemd). Omdat dit erg uitputtend is kan dit hun mentale gezondheid echter flink ondermijnen.
Beperkt, repetitief gedrag
Staat de zolder van je buurman stampvol met modeltreintjes of kent jouw beste vriendin alle metrokaarten van Londen uit haar hoofd? Dit zou een kenmerk van autisme kunnen zijn. Veel mensen met autisme hebben namelijk een ‘speciale interesse’. Dit is een bepaald onderwerp waar ze heel graag mee bezig zijn en veel energie en tijd instoppen. Een speciale interesse is vaak veel intenser dan een gewone hobby. Het verschil zit ‘m vooral in de hoeveelheid tijd en focus die naar het onderwerp gaat. Het onderwerp van een speciale interesse hoeft echter niet heel specifiek of buitengewoon te zijn. Ook tuinieren, gamen of muziek kunnen bijvoorbeeld een speciale interesse zijn.
Zintuigelijke verwerking
Mensen met autisme ervaren de wereld op een andere manier dan neurotypische mensen (lees: mensen met een doorsnee neurologische en psychologische ontwikkeling van de hersenen). Veel autistische mensen zijn intens gevoelig voor zintuigelijke prikkels zoals licht, geluid, geur en aanraking. Belangrijk om te onthouden is dat dit vaak niet betekent dat ze iets niet leuk vinden, maar dat ze niet in staat zijn het te verdragen. Om beter met prikkels om te kunnen gaan kiezen sommige autistische mensen ervoor om bijvoorbeeld een zonnebril of koptelefoon te dragen.
Hoe ga je om met iemand met autisme
Wanneer je iemand in je omgeving hebt die autisme heeft, is het belangrijk om te onthouden dat zij een heel andere belevingswereld hebben dan jij. Mensen met autisme hebben andere grenzen en limieten dan neurotypische mensen. Wellicht voelt het voor jou soms alsof zij zich ‘aanstellen’ of overdrijven, omdat jij persoonlijk het probleem niet ziet of het voor jou niet zo storend is. Wanneer je dit uitspreekt kan dit echter schadelijk zijn voor een autistisch persoon. Je invalideert hiermee namelijk hun ervaring en gevoelens. Hetzelfde geldt voor opmerkingen zoals ‘maar je lijkt helemaal niet autistisch’. Hoewel iemand van de buitenkant misschien niet overeenkomt met het beeld dat jij van autisme hebt, kun jij natuurlijk niet bij iemand naar binnen kijken. Probeer niet te oordelen; je weet nooit wat er speelt in iemands leven.
Overprikkeld
Het is belangrijk om goed te luisteren en meegaand te zijn richting mensen met autisme wanneer zij aangeven overprikkeld te zijn. Bied bijvoorbeeld aan om de situatie te verlaten of vraag hen hoe je kunt helpen om de situatie verdraagbaarder te maken. Wanneer autistische mensen te lang blootgesteld worden aan te veel prikkels kan dit leiden tot o.a. paniekaanvallen of een mentale inzinking.
Mannen versus vrouwen
Tenslotte: Autisme is een aangeboren stoornis die bij zowel mannen als vrouwen autisme voorkomt. Vrouwen krijgen over het algemeen echter veel later in het leven de diagnose. Dit komt onder andere doordat er bij vrouwen eerder gedacht wordt aan bijvoorbeeld een sociale angststoornis of hoogsensitiviteit. Het is zelfs zo dat voor elke vier mannen die er gediagnosticeerd worden met autisme er maar één vrouw diezelfde diagnose krijgt.
Masking
Dit heeft te maken met meerdere factoren. Vrouwen zijn bijvoorbeeld over het algemeen beter in het verbergen of camoufleren (ook wel masking genoemd) van hun autistische kenmerken. Bovendien kan autisme zich bij vrouwen heel anders uiten dan bij mannen. De manier waarop vrouwen hun autistische kenmerken uiten komt vaak niet overeen met het stereotype beeld dat men van autisme heeft. Waar een man bijvoorbeeld zijn autistische kenmerken naar de buitenwereld uit, zal een vrouw dit eerder in zichzelf keren.
Kom thuis in je lichaam meditatiepakket
- 60 minuten geleide meditaties voor een liefdevolle relatie met je lijf
- Ingesproken door holistisch therapeut Suze Retera
- Inclusief 30 pagina dik dossier + mini podcast
