‘Angstklachten slecht voor gezondheid’; ‘verband tussen slijtage van het lichaam en angst’ – zomaar twee nieuwskoppen van de afgelopen tijd. Bang-zijn is het nieuwe binge drinken, en moet zoveel mogelijk vermeden worden. Toch?
Voel je angst? Waarom een beetje bang zijn goed voor je is
Nee dus. Toegegeven: bang-zijn – een hevige vorm van stress ervaren – heeft absoluut nadelige effecten voor je lichaam en je geest. Je kunt je er fysiek heel naar door voelen – denk maar eens aan de buikpijn die je kunt hebben als je ergens heel zenuwachtig voor bent -, en je functioneert er vaak slechter van, omdat een angstig gevoel je mentaal afleidt. Niet fijn, en ook niet per se goed voor je. En toch ben ik groot voorstander van af en toe een beetje bang-zijn. Want alleen door regelmatig angst te ervaren, kun je leren hoe je ermee kunt dealen en ‘m zelfs leren overwinnen: en dat biedt je een gevoel van vrijheid, ultieme trots op jezelf, en een flinke dosis persoonlijke groei.
De nadelen van angst
Eerst even terug naar de nadelen van angst. Dit is wat er gebeurt als je ergens bang voor bent: je sympathisch zenuwstelsel gaat je lichaam klaarstomen voor de ‘vecht- of vluchtreactie’. Dat betekent, heel concreet, dat je bloeddruk stijgt, je hartslag omhoog gaat, en dat er bloed onttrokken wordt aan je organen en naar je spieren wordt gestuurd, zodat die zich kunnen aanspannen. You are ready for action. Je pupillen verwijden zich ook nog eens, zodat je beter kunt zien, en je gehoor wordt scherper. Je begint daarnaast te zweten – dat zorgt ervoor dat je lichaam na explosieve actie weer kan afkoelen. Houdt de stress aan, dan geeft de hypofyse, een kliertje onder in je brein, je bijnieren de opdracht cortisol, adrenaline en andere stresshormonen aan te maken. Die laten je bloedsuikerspiegel stijgen en je stofwisseling iets sneller werken, zodat je meer energie krijgt om actie te kunnen nemen. Nou is dat allemaal hartstikke handig als je op enig moment in je leven tegenover, zeg, een flinke Grizzlybeer zou komen te staan; maar het komt minder van pas als je op een podium staat en ineens overvallen wordt door spreekangst. Of als je weer eens met samengeknepen billen in een opstijgend vliegtuig zit.
Kurkdroog
In situaties die niet echt gevaarlijk zijn maar wel eng aanvoelen, heb je eigenlijk niks aan al die slimme technieken van je lijf om jou action-proof te krijgen. Je hebt er vooral last van. Want doordat alle energie op die momenten naar je spieren stroomt, gaat je concentratievermogen achteruit. En doordat je lichaam je wil laten afkoelen door te transpireren, merk jij dat je mond ineens kurkdroog aanvoelt (da’s niet bepaald handig als je op een podium staat met een microfoon voor je neus!). En de keerzijde van je aangescherpte blik is dat je er een tunnelvisie van krijgt – heb je weleens gemerkt dat als je ergens bloednerveus voor bent, je niet meer zo goed creatief kunt nadenken, of kunt relativeren? Dat is dus een bijeffect van angst. Andere, nadelige bijeffecten: slapeloosheid, hartkloppingen, aantasting van je geheugen. Om er maar een paar te noemen.
Positieve effecten van angst
Niet zo gek dus, dat veel wetenschappers ons tegenwoordig aanraden stress zoveel mogelijk te vermijden. Alleen gaan ze dan wel voorbij aan een positief aspect van angst. Angst laat ons zien waar we nog kunnen groeien. Zolang je je doen en laten laat beheersen door angst (‘ik ga geen speech geven, want ik klap toch altijd dicht voor een publiek’), betekent dat eigenlijk dat je je neerlegt bij een leven waarin je weliswaar weinig stress ervaart, maar waarin je ook geen dingen leert doen die misschien wel heel gaaf zijn. Het betekent ook dat je je neerlegt bij een bepaald idee over jouzelf: Die angst hoort bij mij, vertel je jezelf eigenlijk. Oftewel: ik ben die angsthaas die toch nooit wat durft. En dat idee klopt niet.
Waaghalzen
Ik doe al ruim zeven jaar wetenschappelijk onderzoek naar angst en dapperheid, en sprak daarvoor met de grootste waaghalzen ter wereld. Zij leerden mij: iedereen heeft het in zich om diepe angsten te overwinnen, als je maar de juiste technieken gebruikt. Er bestaan relatief simple, superveilige methodes om je angsten te leren beheersen en overstijgen, die je meestal gewoon thuis kunt oefenen. Doe je dat, dan leer je leven zoals jij dat wilt, en niet zoals jij durft – en dat biedt je niet alleen een avontuurlijk leven, maar ook nog eens een enorme boost met zelfvertrouwen. Dus. Wees bang! Maar wel met mate.
Tekst: Roanne van Voorst
