Tegenwoordig ben je zo’n beetje een uitzondering als je géén burn-out hebt gehad. Maar is het niet fijner als je de inzichten die een burn-out je geeft, kunt ontdekken zónder onderuit te hoeven gaan? Tjeerd Bartlema, coach en trainer bij onder andere vanHarte&Lingsma, helpt mensen hierbij. Door je innerlijke kracht te versterken, jezelf en je optimale belastbaarheid goed te leren kennen, sta je steviger in je schoenen. En lukt het je om een burn-out vóór te blijven of een terugval te voorkomen. Tjeerd vertelt je hieronder hoe dat zit.
Bescherm jezelf tegen een burn-out met dit inzicht uit de polyvagaaltheorie
Tjeerd: ‘Ontzettend veel mensen krijgen een burn-out. Ik zie burn-out echt wel als een ziekte van deze tijd. In mijn jeugd was dat anders. Uiteraard raakte er weleens iemand overspannen, maar niet op deze schaal en al zo jong. Als ik naar mezelf kijk, ik deed vroeger maar wat. En rolde van het één in het ander. Social media bestond niet, dus ik vergeleek mezelf niet de hele tijd met anderen. Een ander groot verschil is dat er veel meer sociale steun was. In plaats van veel tijd alleen door te brengen op social media, was ik meer in contact met anderen. En deelde ik mijn twijfels en praatte ik eindeloos met vrienden en familie. Sociale steun is meer dan de aanwezigheid van anderen, het gaat om wederkerigheid. Werkelijk gehoord en gezien worden. Die sociale steun, blijkt uit recent onderzoek, biedt de krachtigste bescherming tegen het overweldigd raken door stress of trauma.
Eindeloos vergelijken
Ondanks dat ik tevreden ben met hoe ik mijn leven inricht, denk ook ik weleens als ik bijvoorbeeld LinkedIn open: ‘Jemig, moet ik niet een extra tandje bijzetten?’ Dan heeft collega X weer een prachtig nieuwe training ontwikkeld of collega Y iets briljants bedacht. Je heb nu niet alleen veel meer te kiezen, er is ook zó veel vergelijkingsmateriaal. Het lijkt wel of elke keuze meteen de allerbeste keuze moet zijn. Maar we leren onszelf juist beter kennen en ontwikkelen onszelf door wat er even niet in één keer goed gaat. Ik ben me bewust van het effect van deze vergelijking en stel mezelf weer gerust door me te focussen op mijn eigen kwaliteiten en bijdragen. Maar je kunt wel nagaan wat social media doet als je minder helder voor ogen hebt wat je wilt en kunt. De boodschap ‘het is nooit goed genoeg’ en zelfs ‘jij bent niet goed genoeg’, is zo geïnstalleerd. Combineer dat met een eindeloze hoeveelheid prikkels die elke dag over ons uit wordt gestort en het feit dat mensen minder in verbinding staan met elkaar, dat tezamen is hét recept voor een burn-out. Wil jij ook weten hoe je je meest authentieke zelf kunt zijn op werk? Geef je hier op voor 21 dagen gratis inspiratie.
Een burn-out als ingang voor persoonlijke groei
Soms is een burn-out een ingang voor persoonlijke groei. Je hoort vaak genoeg dat mensen na een burn-out andere keuzes hebben leren maken en hun leven in meer of mindere mate omgooien. Helemaal prima natuurlijk. Toch ben ik voorzichtig met dit soort uitspraken. In onze maakbare maatschappij kan het bijna als falen voelen als je níét een groots en meeslepende wending aan je leven geeft na een burn-out. Er zijn ook mensen die alleen maar heel ziek worden van een burn-out en daar ook niet volledig van herstellen.
De signalen herkennen
In plaats van de burn-out zelf als ingang voor groei te zien, zie ik daarom liever het leren herkennen van de signalen van je lichaam als de grote kans. Zo blijf je een burn-out (of een terugval na een burn-out) voor. Op weg naar een burn-out, geven je lichaam en je geest je verschillende signalen. Zo voel je je vaak gejaagd. Ontspannen lukt eigenlijk niet meer en je hebt een korter lontje. Je staat steeds aan. En daarmee staat ook je lichaam constant in de vecht/vlucht-modus. We hebben het meestal niet eens door, maar wat mensen weleens vergeten is dat je systeem tijd nodig heeft om te herstellen, óók van leuke dingen. Rust is essentieel. En je lichaam heeft nu eenmaal geen thermometer die je kunt aflezen die zegt: ho stop, je zit in het rood. Of: prima, ga zo door. Het lastige met burn-out raken is dat je je door de adrenaline en cortisol best oké voelt. Het moment dat je lichaam je echt stopzet, ben je al te lang doorgegaan. En het stresshormoon cortisol, dat je immuunsysteem onderdrukt, blijft nog lang aanwezig. Daarom is het zo belangrijk om regelmatig bij jezelf in te checken en verbinding te maken met hoe het nu écht gaat.
Inzicht vanuit de polyvagaaltheorie
De polyvagaaltheorie van de neurowetenschapper Stephen Porges onderschrijft het belang van verbinding. Deze theorie maakt duidelijk dat er meer mogelijk is dan reageren en anticiperen op de gevolgen van onze fight-flight-reactie. Door in verbinding te zijn stimuleer je bijvoorbeeld je nervus vagus, de zenuw die je parasympatische zenuwstelsel inschakelt (jouw ‘ruststand’).
2 eenvoudige oefeningen om je nervus vagus te reguleren
Contact maken met jezelf door regelmatig in te checken met hoe je je echt voelt is dus erg belangrijk. Onderstaande oefeningen helpen je verder de connectie met jezelf te versterken en je nervus vagus te stimuleren.
1 Self-containment
Ga comfortabel zitten, neem je tijd. Doe dan je rechterhand onder je linkeroksel en leg je linkerhand op je rechterschouder. Omhels jezelf zacht en liefdevol en adem rustig naar je buik; 4-5 tellen in en 4-5 tellen uit. Doe dit minimaal 5 minuten.
2 Laat je dragen door het leven
Ga liggen op de grond, bank of bed. Maak je zelf zo zwaar mogelijk. Op elke uitademing kun je iets meer ontspannen, waardoor je je steeds zwaarder voelt. Je legt 1 hand op je hart en 1 hand op je buik. Blijf minimaal 5 minuten zo liggen. Laat jezelf dragen door de grond. Forceer je ademhaling niet.’
Wil je meer inspiratie om in verbinding te staan met jezelf?
In het kader van onze nieuwe training Authenticiteit en Persoonlijke Kracht daagt vanHarte&Lingsma je uit om aandacht te hebben voor verbinding met jezelf in contact met anderen en authenticiteit op de werkvloer. Op maandag 11 september starten we daarom een 21 dagen inspiratie Authenticiteit en Persoonlijke Kracht challenge. Deze 21 dagen challenge is voor jou als jij ook met deze vragen rond loopt:
- Sta je in je kracht of is het soms lastig om jezelf bovenaan je to-do-lijstje te zetten?
- Ben jij echt jezelf op werk?
- Heb jij ook allemaal goede voornemens hoe je je werk na de zomer helemaal anders gaat doen en kun je daarbij wel een steuntje in de rug gebruiken?
