Mensen komen bij me met verschillende gezondheidsklachten. Wat zij vaak niet bewust doorhebben is dat een overprikkeld zenuwstelsel de oorzaak is van veel van deze klachten. Vooral spijsverterings- en darmklachten, overgewicht en niet kunnen afvallen zijn gevolgen van altijd “aan” staan, druk zijn en moeite hebben met ontspannen. In dit artikel lees je waar dit door komt en wat je er aan kunt doen.
Parasympatisch vs sympathisch zenuwstelsel
Hoe ons zenuwstelsel precies werkt, is niet eenvoudig om in een paar woorden uit te leggen. Simpel gezegd bestaat het uit twee belangrijke componenten. Het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel (alles wat
buiten de hersenen en het ruggenmerg ligt). Het perifere zenuwstelsel bevat ook het autonome zenuwstelsel dat alles controleert wat onbewust gebeurt. Het is een automatisch systeem dat vitale functies laat werken zonder dat je eraan denkt zoals bijvoorbeeld je ademhaling, hartslag en spijsvertering. Het is onder te verdelen in twee belangrijke delen: het parasympatische gedeelte en het sympathische gedeelte.
Fight en flight mode
Als je actief bent is het sympathische gedeelte aan het werk. Je gaat sneller ademen, je hartslag verhoogd, je zintuigen werken harder maar je spijsvertering bijvoorbeeld wordt juist minder actief. Of terwijl: fight en flight modus. Ook weer simpel gezegd: dit deel zorgt er voor dat je op staat en klaar bent om te gaan doen wat je je wilt doen en maakt je ook alert als er een noodgeval is. Je kan bijvoorbeeld opmerken dat als dit deel van je zenuwstelsel actief is je grotere pupillen hebt, zodat je beter kunt zien.
Ook kan het de peristaltiek remmen, dit zijn de natuurlijke spiersamentrekkingen langs de darmwand zodat je niet naar het toilet hoeft als je in nood bent. Het zorgt ervoor dat je hartslag verhoogd en dat je longen meer zuurstof opnemen, dat je meer zweet zodat je op temperatuur kunt blijven als je op de vlucht bent. Het is een prachtig systeem dat waardevol is en jou op standje “aan” kan zetten als het nodig is.
Rest & digest
Het parasympatische deel van je zenuwstelsel is juist actief als je lichaam in rust stand komt, als het ontspant. Hierdoor kan er meer bloed naar je organen stromen, werkt je spijsvertering beter en daardoor zijn je ademhaling en je hartslag rustiger. Of terwijl; rest and digest. Het is ontworpen om je weer in balans te brengen na het “aan” staan en verantwoordelijk voor onder andere de spijsvertering, de ontlasting en bijvoorbeeld je libido.
Katabolisch vs anabolisch
Het sympatische zenuwstelsel is als het continu “aan” staat weefselvernietigend (katabolisch). Het is verantwoordelijk voor het produceren van stresshormonen, cortisol adrenaline en nor-adrenaline. Het parasympatische zenuwstelsel is weefselopbouwend (anabolisch). Het is verantwoordelijk voor het repareren en genezen van het lichaam. Beide kanten van
het systeem vullen elkaar dus aan. Als het ene systeem werkt, werkt het andere systeem niet. Je kunt dus niet tegelijkertijd in fight-flight modus zijn als in rest en digest modus.
De snelheid van de maatschappij
Je raadt het al, het “probleem” van het leven van tegenwoordig, is dat de meeste mensen continu in een sympathische modus zitten. Ze staan altijd aan, moeten van alles doen en vooral altijd in actie zijn waardoor het zenuwstelsel overprikkeld raakt. Wat daarbij opvalt is, dat dit vaak gedreven mensen zijn die ook een marathon gaan
lopen of erg fanatiek sporten om te “ontspannen” en “af te schakelen”. Het “gevaarlijke” daarvan is, is dat de mind rustig wordt maar dat het lichaam nog steeds sympathisch dominant is. Als dit te lang het geval is, kan dit leiden tot vermoeidheid, uitgeputte bijnieren, burn-out, spijsverteringsproblemen, vetverbranding die niet optimaal werkt, problemen met ontgiften, schildklieraandoeningen en ga zo maar door.
Gevolgen van een overprikkeld zenuwstel op je eetgedrag en gewicht
Wat heeft dit nou te maken met je eetgedrag? Als je altijd druk bent en “aan” staat heeft dat effect op je spijsvertering. Het kan als gevolg hebben dat je snel eet en dat je eten minder goed verteerd kan worden. Dat kan een opgeblazen gevoel veroorzaken en ervoor zorgen dat je hersenen geen seintje krijgen dat je verzadigd bent waardoor je door blijft eten.
Ook kan een overprikkeld zenuwstelsel ervoor zorgen dat je altijd behoefte hebt aan suiker omdat dit even een gevoel van rust (in je hersenen) geeft. Snaaibuien en onbewust de hele dag door eten kunnen ervoor zorgen dat je aankomt.
Continu veel stresshormonen in je lichaam kan er voor zorgen dat de vetverbranding niet optimaal functioneert. Je kunt hierdoor meer buikvet ontwikkelen. Zeker als je ook nog veel zit op je werk kan dit een probleem zijn. Dit is niet iets wat gebeurt als je een tijdje wat meer stress hebt, maar er zijn veel mensen die zo jarenlang leven en daardoor steeds een beetje meer uit balans raken.
Hoe weet je dat je gestrest bent?
Een groot aantal van mijn cliënten die veel stress hebben, zijn zich er dus niet bewust van dat ze veel stress hebben, het is de norm geworden, zoals het altijd gaat. Wel merken ze op dat er andere klachten zijn waarvoor ze een bloedtest willen doen. De klachten die ik het meest tegenkom:
- Opgeblazen buik en wisselende stoelgang
- Afvallen lukt niet, of gaat moeizaam terwijl er gezond gegeten en bewogen wordt
- Vermoeidheid
Sommigen hebben niet door hebt dat ze (soms al jaren) in overlevingsstand staan. Dit wordt ook wel sympathische dominantie genoemd. Andere signalen die hierbij horen zijn:
- Slecht slapen.
- Moeilijk kunnen ontspannen en erg onrustig zijn bij een open agenda zonder afspraken.
- Niet goed eten kunnen verteren/opgeblazen buik.
- Constipatie.
- Altijd behoefte aan suiker, alcohol, koffie of sigaretten. Deze laten de bloedsuikerspiegel schommelen.
- Depressieve gevoelens. Dit kan een gevolg zijn van continu hoge cortisol levels (stress hormoon), dit vermindert de serotonine aanmaak.
- Paniekaanvallen.
- Verlaagd immuun systeem.
- Maag problemen.
- Altijd bang/zorgen of een onrustig gevoel.
- Weinig zin in sex.
- Overgevoeligheid voor licht door verwijde pupillen.
- Chronische spierspanning.
- Oedeem, vocht vasthouden.
In hoeveel van bovenstaande symptomen herken jij jezelf? Hoe meer jij er hebt, hoe meer je sympathisch dominant bent. Stress verminderen mag in dat geval jouw hoogste prioriteit zijn. Als je daar geen verandering in aanbrengt, zal het een uitdaging blijven om andere klachten te verminderen.
3 stappen die je kunt zetten om je zenuwstelsel te kalmeren
1. De oorzaak van de hoge mate van stress helder krijgen.
Bewustzijn creëren op wat ervoor zorgt dat jij altijd aan staat. Is het je werk, gezin, sociale netwerk, mantelzorg of zijn het verschillende dingen die daartoe leiden? Neem er de tijd voor om hierbij stil te staan.
Vaak zijn het dezelfde skills die je nodig hebt om daar verandering in aan te brengen op de verschillende thema’s: prioriteiten leren stellen, grenzen aan leren geven, delegeren, vertragen, rust in plannen, 1 taak doen per moment, niet multi-tasken, weten wat je nodig hebt om te ontladen, pauzes houden, slaap optimaliseren. Ga daar aan werken, vraag eventueel hulp van je manager of een coach.
2. Creëer een ritueel om de werkdag af te sluiten
Het kan zijn dat je altijd nog een beetje aan het werk bent, omdat je je mail en hier en daar nog wat apjes binnen ziet komen op je telefoon, dit kan ervoor zorgen dat je altijd een beetje aan blijft staan en in je vrije tijd meer bezig bent met je werk dan je denkt waardoor je niet helemaal ontspant.
Creëer een ritueel waarbij je werk bewust afrond. Vink bijvoorbeeld de laatste taken af op een briefje, dat kalmeert letterlijk je zenuwstelsel. Sluit je laptop en doe ‘m niet meer open in de avond, leg ‘m in een andere kamer of laat hem in je tas. Misschien ga je terug van je werk met de auto of fiets met een lekker muziekje op en heb je dan een tijdje om af te schakelen. Als je thuis werkt ga dan even wandelen of het huis uit om bewust je lichaam het teken te geven dat het mag ontspannen.
Als je veel met mensen werkt creëer dan bewust een moment om de mensen los te laten. Zelf werk ik graag met een prayer waarin ik aangeef alles gedaan te hebben wat ik kon en dat ik vraag om hulp voor iedereen waarmee ik gewerkt heb om het
verder zelf te kunnen doen. Dat geeft rust en maakt dat ik helemaal bij mezelf kan zijn.
Nidra deep sleep oil
Slaap 30 nachten dieper en word energieker wakker met deze ayurvedische wonderolie.Bestel nu
3. Zenuwstelsel kalmeren door aanraking
We zijn geconditioneerd om ons hoofd leidend te laten zijn in plaats van ons lichaam. Het lichaam geeft echter continu signalen. Ontdek wat jij nodig hebt om meer in contact te komen met je lichaam.
Als je dit uitdagend vindt kijk dan of je een fijne lichaamsgerichte therapeut, touch & awareness practitioner, haptonoom, ademcoach of massagetherapeut kunt vinden. Aanraking kan er enorm bij helpen. Zeker huid op huid contact, daarbij komt
oxytocine vrij, wat het zenuwstelsel ondersteunt en een seintje geeft dat het tot rust mag komen. Hoe beter je leert herkennen hoe je je voelt als je zenuwstelsel ontspannen is, des te eerder je een stapje terug kunt doen als je merkt dat je daar weer uit bent.
