Was jouw vader tijdens je opvoeding afwezig? Of was hij er fysiek wel, maar toonde hij weinig belangstelling, liefde en genegenheid naar je? Dan is de kans groot dat je daar in je volwassen leven nog steeds last van hebt. Moeilijke dynamieken met je vader kunnen een vaderwond creëren die veel verschillende aspecten van je leven negatief beïnvloedt. Zo kan het lastig zijn om stabiele relaties te ontwikkelen en gezonde grenzen te stellen en is de kans groot dat je last hebt van een lage eigenwaarde. Hieronder vertellen we je meer over hoe je een vaderwond kunt herkennen.
De vaderwond: aan deze signalen herken je hem
De laatste jaren is kennis over hechtingsstijlen, trauma, en het belang van afgestemde, veilige ouders en verzorgers veel toegankelijker geworden. Daarbij wordt er ook steeds meer gesproken over de ‘vaderwond’ en de ‘moederwond’. Deze concepten beschrijven de specifieke effecten van een afwezige of onveilige moeder of vader op je volwassen leven. Natuurlijk zit er overlap tussen de effecten van een moeder- en vaderwond, want ouderes/verzorgers vervullen een belangrijke rol in de hechting die deels losstaat van hun gender. Toch is het nuttig om in te zoomen op de specifieke rol van vader en moeder. Omdat ze, volgens sommige psychologen en therapeuten, op psychologisch en spiritueel vlak iets symboliseren. En natuurlijk omdat we vanuit onze cultuur specifieke verwachtingen en associaties koppelen aan de rol van vader en die van moeder.
De rol van je vader
Psychologisch, spiritueel en cultureel gezien kun je zeggen dat je vader staat voor steun in de rug bij het verkennen van de wereld en ontwikkelen van jezelf. Voor bescherming, wijs (praktisch) advies, en een gevoel van basiszekerheid. Idealiter moedigt je vader je aan om de wereld te ontdekken, binnen veilige grenzen, en biedt hij je zo een veilig, stevig fundament. Niet alleen in de relatie met hem, maar ook binnenin jezelf. Je krijgt het vertrouwen dat je ertoe doet in de wereld, staat met beide benen op de grond en hebt het gevoel dat je de uitdagingen die bij het leven horen aankan. Door aanmoediging, belangstelling en steun van je vader ontwikkel je een gezond zelfbeeld en het vermogen gezonde grenzen stellen.
Oorzaken van de vaderwond
Helaas geldt het voor veel mensen dat ze geen, of geen vervullende, relatie hebben kunnen opbouwen met hun vader. Bijvoorbeeld omdat:
- Je vader fysiek afwezig was tijdens je opvoeding
- Je vader er fysiek wel was maar emotioneel niet beschikbaar was
- Hij leed aan fysieke of mentale gezondheidsproblemen
- Hij je mishandelde, misbruikte of verwaarloosde
- Je vader je het gevoel gaf dat je hem nooit tevreden kon stellen en je nooit goed genoeg voor hem was
- Je vader kritisch was over zo’n beetje alles wat je deed, zei, droeg, hoe je eruit zag, etc.
- Hij je vaak een onveilig en angstig gevoel gaf, bijvoorbeeld omdat hij explosief was of je hard strafte als je iets ‘fout’ deed
- Hij zelf worstelde met een vaderwond
Hoe herken je een vaderwond?
Als je je herkent in een of meerdere van bovenstaande punten, kan het zijn dat je een vaderwond hebt. Die kan zich op veel verschillende manieren en op verschillende gebieden van je leven manifesteren. Je herkent een vaderwond onder andere aan de volgende kenmerken:
- Je hebt aanhoudende mentale gezondheidsproblemen zoals paniekaanvallen of een depressie
- Je hebt een lage eigenwaarde en weinig zelfvertrouwen
- Je vindt het moeilijk om gezonde grenzen te stellen; misschien geef je ze liever helemaal niet aan, of misschien stel je juist hele harde, rigide grenzen
- Het is moeilijk voor je om gezonde, stabiele relaties te ontwikkelen en onderhouden
- Je merkt dat de partners die je uitkiest op je vader lijken; ze zijn bijvoorbeeld net zo emotioneel onbeschikbaar, explosief, kritisch, etc.
- Je bent erg perfectionistisch, streng en kritisch naar jezelf en je gevoel eigenwaarde is sterk verbonden met je prestaties
- Je vertoont rigide gedrag en wilt koste wat het kost de controle houden op zoveel mogelijk gebieden in je leven
- Je bent bang dat anderen je zwak vinden en doet er alles aan om als ‘sterk’ over te komen
- Je hebt moeite met vragen om hulp en het tonen van emotionele kwetsbaarheid
- Je hebt de neiging jezelf te saboteren met (zelf-)destructief gedrag
Heling
Het herkennen, erkennen, en helen van een vaderwond kan een lang, intensief proces zijn vol rouw en andere moeilijke emoties. En hoewel je niet terug de tijd in kunt of je vader als persoon kunt veranderen, is het gelukkig wel heel goed mogelijk om de negatieve impact van jullie pijnlijke dynamiek te verminderen. In de meeste gevallen is het slim om hier samen met een coach, therapeut of psycholoog aan te werken. Samen kunnen jullie stap voor stap je ervaring ontrafelen en de overlevingsmechanismen (bijvoorbeeld: rebels en boos worden, pleasegedrag, het onzichtbare kind zijn) die daar vanuit zijn ontstaan. Ook is het belangrijk om te werken aan het loslaten van verwachtingen richting je vader en te onderzoeken hoe jij jezelf nu de liefde, veiligheid, steun en bevestiging kan bieden die je als kind zo hebt gemist.
