Op blote voeten lopen: waarom het veel gezonder is dan je denkt

Body

Hanny Roskamp
03.06.2024

Dat je jouw voeten geen plezier doet met hoge hakken zal je niet verbazen. Maar wist je dat zelfs sneakers volgens de nieuwste holistische opvattingen niet al te best zijn voor de gezondheid van je voeten? Steeds meer mensen bekeren zich tot iets dat er vreemd uit ziet, maar super heilzaam schijnt te zijn: de blote voetenschoen.

Je gezondheid écht een plezier doen? Loop vaker op blote voeten

De hardloopwereld staat al een aantal jaren op zijn kop vanwege de dwarse opvatting dat hardlopen minder blessures geeft en minder kans op slijtage aan knieën en dergelijke, als je het op blote voeten doet. Of op zijn minst op schoeisel dat het blootvoets rennen zo dicht mogelijk nadert. Dat schoeisel ziet er soms futuristisch uit met vijf losse tenen, en ook wel wat kikvorsachtig. Qua fashion ‘moet je ervan houden’.

Bezorgde blikken

Of het nu joggen, marathonlopen, intervaltraining of gewoon rennen heet, hardlopen is aan mij niet besteed. Ik kom niet vooruit, ik waggel als een eend, hijg als een molenpaard en zelfs een kort spurtje naar de tram zorgt al voor hilariteit bij omstanders. Of voor bezorgde blikken. Ik werd geboren met knik-, spreid- en holvoeten. Dat laatste slaat dus niet op een erfelijke aanleg om hardloopkampioen te worden, maar op een holle voet, waardoor je niet stevig staat. Vanwege het knikken eindigde elke poging tot rennen die ik deed als kind languit op het trottoir: met bloedende knietjes. Rennen werd dus nooit mijn favoriete tijdsverspilling. Maar als de marathon van Amsterdam door de straat dendert, kijk ik met afgunst en verbazing naar de deelnemers. Om zo moeiteloos te kunnen rennen, vliegen bijna. Ik zou er wat voor over hebben…

Verslapte voeten

Ik wandel wel erg veel, zo’n 7 kilometer per dag. En dat geeft weleens een blessure of een pijntje. Maar zelfs met de beste Nikes en Adidassen van deze wereld wordt het er niet beter op. Soms voelt het nog beter om te lopen op een paar goedkope elastieken flatjes. Dat lijkt wel wat op blote voeten. En zo kwamen die kikvorsschoenen in beeld. De Trek Outdoor in Hoorn is in de wijde omtrek van Amsterdam de specialist in barefoot running oftewel minimalistisch rennen en vooral ook wandelen. Want de meeste schoenen worden verkocht voor casual gebruik, vertelt Hans Vos, de expert en verkoper bij Trek. Hij vertelt dat een voet die vrij kan bewegen talloze minimale bewegingen uitvoert, waardoor de spieren in de voet sterker worden. De zo geroemde steun die sneakers en andere schoenen bieden, zorgt er juist voor dat je voeten gaan verslappen. “Dat geldt zelfs voor de teenbotjes die minder sterk worden. Als je minder beweegt, treedt namelijk minder kalkafzetting op. Daarnaast heb je op blote voeten meer grip en gevoel van controle omdat je tenen onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen.”

Testbak met stenen en takken

Hans gaat meteen op zoek gaat naar een paar dat past. Verschillende merken zoals Joe Nimble, Newton, VivoBarefoot en Unshoes hebben zich op de blote voeten ervaring gestort, maar Vos denkt dat Vibram Fivefingers mij wel zullen bevallen. Ze zien er spectaculair en grappig uit, met vijf tenen, en het is even wurmen voordat elke teen op zijn plek zit maar dan is voelen geloven. Nog nooit heb ik zo enorm op vaste grond gestaan, zoveel grip gehad op de aarde. Zelfs niet met blote voeten. En de tenen wiebelen vrij op en neer en van boven naar beneden. Doet u de oude maar in een tasje. “Als je voeten actiever zijn, word je zelf ook actiever,” merkt Hans Vos terwijl ik de winkel op en neer banjer. Dan mag ik kiezen uit twee zooldiktes. Er staat een testbak waarin stenen en takken liggen, zodat je kunt voelen wat het verschil is. De dunste zool voelt toch een beetje stekelig voor deze beginneling zonder eelt. Waarop Vos meteen een leuk weetje ventileert. “Als je eelt ontwikkelt, wordt niet zozeer je vel dikker, maar de onderhuidse vetlaag. Daarvoor moet je wel je voeten trainen.”

Minimalistische zolen

Overigens was er een tijd dat Adidas, Nike en Reebok nog niet bestonden. Een tijd dat hardloopschoenen nog niet voorzien waren van een hak met ingebouwde luchtvering en allerlei andere vernuftigheden. Hardlopers deden toen ‘gewoon maar wat’. Cruciaal was de landing op de voorvoet, die door trainer en echtgenoot van Neerlands hardloopkampioenen Fanny Blankers-Koen (1918-2004) uitvoerig is beschreven in een boekje in de jaren vijftig, dat Vos me laat zien. “In feite rende iedereen toen op minimalistische zolen. Midvoet en voorvoetlanden is de natuurlijke techniek die ieder kind toepast dat op blote voeten op strand loopt. Hetzelfde geldt voor culturen waar men op blote voeten loopt.” Je zou dus kunnen zeggen dat we gemaakt zijn om blootvoets te rennen en te lopen. En dat wordt inmiddels onderschreven door onderzoek van de Universiteit van Harvard.

Lange afstanden

Zou ik met deze schoenen wél kunnen rennen? De proof of the pudding is in the eating. En dat brengt me bij Ruth Langemeijer (1974). Ze is een hardlooptrainer die zich heeft toegelegd op het blotevoetenpad. Dat begon toen ze knieklachten kreeg. Haar kraakbeen was zo enorm versleten, dat ze te horen kreeg dat ze geen duursporten meer mocht doen. “Toen ben ik barefoot gaan lopen en verdwenen de klachten. Ik heb zelfs nog nooit zulke lange afstanden gelopen. Logisch achteraf, sportschoenen hebben een verhoging in de hak. Daardoor ontstaan een scheefstand in de knie waardoor het kraakbeen scheef afslijt.”Sindsdien brengt ze deze boodschap de wereld in als coach natural barefoot movement en door het boek Barefoot, sterke voeten voor een gezond lijf van Katy Bowman te vertalen.

Waanzinnige eyeopener

Het boek is een waanzinnige eyeopener. Zo lijden we collectief aan verkorting van de beenspieren die lopen van het bekken naar de hiel. Met dramatische gevolgen: nek, rug en knieklachten! Door de hakken in de ban te doen en blootvoets te lopen, kunnen deze spieren langzaam weer langer worden en verbetert de stand van de gewrichten waardoor de klachten kunnen verdwijnen. Maar dat is wel een kwestie van langzaam opbouwen. Ook de gebrekkige teenruimte is niet best: als de tenen niet kunnen wiebelen hebben we minder balans. En omdat de zool stijf is, moet de enkel al het werk doen, in plaats van de hele voet. “Eigenlijk lopen we in een soort korsetjes, vertelt Ruth. Ze belooft me dat mijn voeten zullen veranderen naarmate ik meer blootvoetse kilometers afleg: “Je voeten worden platter, ze dijen iets uit in de breedte en ze worden sterker, gespierder. Meestal worden voeten niet langer, dat is omdat de voetboog wat strakker wordt aangespannen. Het worden voeten, zoals voeten bedoeld zijn, zoals je ze ook ziet bij de Aboriginals of andere primitieve volken. Mensen zeggen weleens: ik heb een smalle voet. Maar eigenlijk hebben ze een onderontwikkelde voet.”

Voeten als pudding

Ruth laat me een eindje rustig lopen met de handen over mijn oren. Eerst normaal en dan met landen op de voorvoet. Oeps! Het gebonk van de schokken die mijn lichaam opvangt tijdens het ‘normale’ lopen is gigantisch. Bij het landen op de voorvoet blijft het muisstil. Voordat ik zomaar even kan gaan rennen, is écht oefening nodig en kennis van natuurlijk hardlopen. Bovendien moeten de voeten eerst sterker worden. “Je voeten zijn nu nog van pudding, maar als je een paar weken wandelt op je 5Fingers worden ze sterker en kun je écht gaan rennen.” Maar ik kan wel even een eindje kennismaken. “Eerst recht staan en dan je gewicht een stukje naar voren verplaatsen, alsof je een beetje naar voren valt. En dan begin je bijna als vanzelf te rennen. En dan landen op je tenen. Met gewone schoenen duurt het lang voordat je dit hebt aangeleerd, maar op blote voeten moet je wel. Anders gaat het pijn doen.” Ongelofelijk! Ik zweef vooruit, moeiteloos, als op een vliegend tapijtje. Met moves die je gerust rennen kunt noemen en die ik een flink eind kan volhouden. Yeah!!!!!!