In zijn wereldwijde bestseller The Body Keeps the Score beschrijft psychiater en traumaspecialist Bessel van der Kolk twee verschillende benaderingen in traumaherstel. Een top-down aanpak focust zich op de geest, terwijl het bij een bottom-up strategie meer om het lichaam gaat. Veel mensen, ook in spirituele gemeenschappen, richten zich vooral op top-down heling. Deze aanpak leidt in veel gevallen echter niet tot succes totdat ook het lichaam in acht genomen wordt. Hoe dat precies zit, lees je hieronder.
Helen van trauma: waarom het vraagt om een lichaamsgerichte benadering
In een top-down benadering van traumaherstel staat de geest centraal. Hierin kan gesprekstherapie bijvoorbeeld helpen. Met behulp van mindfulness kun je leren om ‘aanwezig’ te blijven als je getriggerd bent, om te zien wat er allemaal in je omgaat. En het is belangrijk dat je een coherent verhaal over je trauma kunt integreren in je zelfbeeld. Als je spiritueel bewust bent, geloof je misschien des te meer in de kracht van dit leerproces. In veel spirituele tradities (zoals het boeddhisme en de yogafilosofie) heerst het idee dat alles zo’n beetje begint en eindigt met het controleren van de geest. Als je je gedachten kunt sturen, dan kun je loslaten en manifesteren wat je wilt, een nieuw mens worden, én de wereld veranderen.
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
Bottom-up heling
Spiritueel leraar en auteur Marianne Williamson zei in een gesprek met dr. Mark Hyman het volgende: ‘We, in general in our society, indulge ourselves too much, and don’t practice enough discipline. Emotional discipline or emotional discipline. You know, we have this idea that ‘I will think differently when I feel like it’. Well, you can choose to think differently even if you don’t feel like it. And that’s what changes your feelings.’ Williamson heeft hier een punt. Maar als je herstellende bent van interpersoonlijke trauma of hechtingsproblemen, wordt het verhaal vaak een stukje complexer. Vooral op moeilijke momenten kun je dan vaak niet simpelweg anders denken: je zenuwstelsel staat op SOS-stand. Er heerst gevaar! Alle positieve, rationele gedachten die je tevoorschijn tovert zijn dan een beetje als veertjes waarmee je je tegen een tsunami wilt beschermen.
Lichaamsgerichte benadering
Daarom, zo zegt Bessel van der Kolk, vraagt traumaheling óók om een bottom-up benadering. Hier gaat het erom lichamelijke (belichaamde) ervaringen te creëren die tegengesteld zijn aan de gevoelens van machteloosheid, woede, verdriet en onveiligheid die zich in de nasleep van traumatische gebeurtenissen meester van je kunnen maken. Lichaamsgerichte elementen die een top-down behandeling aan kunnen vullen zijn onder andere:
- Yoga
- Massagetherapie
- Dans
- Lichaamsgerichte therapie zoals Somatic Experiencing, craniosacrale therapie of Sensorimotor therapie
- Zelfverdediging
- En natuurlijk veilige relaties en de liefdevolle aanraking die daarbij hoort
Bovenstaande therapeutische methoden kunnen je helpen je lichaamsbewustzijn te herstellen en je weer veilig in je eigen huid te gaan voelen. Ze kunnen je ook toestaan om op een veilige manier – onder begeleiding – triggerende sensaties, bewegingen en lichaamshoudingen te ervaren. Van der Kolk schrijft: ‘Trauma zorgt dat mensen het gevoel hebben dat ze een ander mens zijn, of ontmenselijkt. Om van trauma te kunnen herstellen, heb je hulp nodig om je fysieke menszijn weer te ervaren.’
De rol van je emoties
Ook de moderne spirituele leraar Joe Dispenza benadrukt dat het geen zin heeft om alleen maar met je geest bezig te zijn. Bij hem ligt de nadruk op emoties. Je denkt misschien dat die tot het domein van de geest horen, maar niets is minder waar. Volgens Dispenza zijn gedachten de taal van je geest, en emoties de taal van je lichaam. Denk maar eens aan alle fysieke sensaties die emoties teweeg kunnen brengen. Je ervaart ze niet in je hoofd, maar in je lijf. Negatieve emoties beïnvloeden je zenuwstelsel en zorgen ervoor dat er allerlei stresshormonen geproduceerd worden. Leren je emotionele staat van zijn te veranderen betekent dus je lichaam terug naar zijn natuurlijke evenwicht brengen. Klinkt misschien simpel, maar voor de moderne mens is deze vaardigheid nog net niet van levensbelang. Veel mensen zijn namelijk (onbewust) verslaafd geraakt aan stress.
Stressverslaving
In een wereld die gekenmerkt wordt door prikkels, prestatiedrang en overmatige consumptie staat de stresskraan zo’n beetje de hele dag open. Als je maar vaak genoeg in een staat van stress terechtkomt (en de gemiddelde moderne mens doet dat een paar keer per dag), weet je lichaam niet meer goed hoe het zonder alle cortisol en adrenaline moet. Als zich niet vanzelf stressoren voordoen, zoek je er (onbewust) zelf wel wat bij elkaar om de sluizen toch weer te openen. Na een paar seconden piekeren kunnen de stresshormonen alweer door je lijf gieren. Alles in je leven – het nieuws, je vrienden, je baas – kun je op deze manier (onbewust) inzetten om je verslaving aan stress in stand te houden. Ontzettend slecht voor je gezondheid, maar ook voor je persoonlijke groei. Een stressverslaving tast namelijk de energie die jij uitstraalt aan.
Elektromagnetisch energieveld
Dat laatste is erg belangrijk, want het is met je elektromagnetische energieveld dat je volgens Dispenza je ideale toekomst aan kunt trekken. Die vibreert natuurlijk op een hartstikke hoog level, en je wilt ervoor zorgen dat jouw huidige energetische staat ermee matcht. Hoe doe je dat? Door verheven emoties te leren cultiveren zónder daarvoor een externe prikkel nodig te hebben. Elevated emotions zijn bijvoorbeeld dankbaarheid, vrijheid, liefde, inspiratie. Deze vibreren hoog en, je kent de uitspraak vast al: je trekt aan wat je uitstraalt. Als je je eigen energiefrequentie hoog weet te houden, geef je het universum dus een seintje dat je klaar bent die toekomst te ‘ontvangen’. Te nuchter om dit verhaal te geloven? No worries, je kunt het ook heel simpel als een self-fulfilling prophecy zien. Als jij wekenlang elke dag met volle overgave positieve emoties cultiveert, herprogrammeer je als het ware je geest en zenuwstelsel. Al snel zul je dat ook buiten de meditaties om merken.
Congruentie tussen lichaam en geest
Net zoals Bessel van der Kolk combineert Dispenza trouwens zijn lichaamsgerichte aanpak met een training van de geest. Die verheven emoties wek je namelijk meestal op in combinatie met een heldere intentie, bijvoorbeeld: ‘Ik associeer liefde niet langer met angst maar met veiligheid, dankbaarheid en geluk’. Op deze manier kun je pas écht van de kracht van gedachten profiteren, want zonder corresponderende energetische staat zijn ze een beetje als lege hulzen. Zowel Dispenza als Van der Kolk leren mensen dus congruentie te creëren tussen de output van hun geest (gedachten) en die van hun lichaam (energie). Bevorderlijk voor je fysieke en mentale gezondheid, maar dus ook een belangrijke manifestatie-tool. Leren hoe je je emotionele staat te veranderen nog vóór er iets veranderd is in je externe wereld geeft bovendien een sterk gevoel van autonomie en innerlijke vrijheid. Een beetje alsof je op elk moment je allergelukkigste momenten kunt herleven, zelfs als je even het gevoel hebt dat je door het universum op de proef wordt gesteld.
Tip: yoga en meditatie ontspanningsdeken
Een yogadeken is een speciaal ontworpen deken die vaak wordt gebruikt tijdens yogabeoefeningen en meditatie. Ze zijn gemaakt van zachte, comfortabele materialen zoals katoen. Je kunt de deken gebruiken voor warmte en comfort. De warmte helpt om volledig te ontspannen en te genieten van de rustfase. Daarnaast bieden yogadekens extra ondersteuning bij specifieke houdingen. Je kunt hem bijvoorbeeld onder je knieën plaatsen tijdens knielende houdingen. Hiermee verminder je de druk op botten en gewrichten. Je kunt een yogadeken ook oprollen of opbouwen en gebruiken als (meditatie)kussen. Bij actievere yogavormen kan de deken worden gebruikt om zweet af te vegen en je gezicht en lichaam droog te houden. Daarnaast geeft een yogadeken een gevoel van geborgenheid: gebruik hem als zacht ‘schild’ waarmee je prikkels van buitenaf weert. Verkrijgbaar via de Holistik Shop, €29,95
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
