No Kidding: Julika Marijn doorbreekt taboe met voorstelling over Not Mom’s

Theaterfestival De Parade strijkt deze zomer neer in Amsterdam. Van 26 t/m 29 augustus vind je Julika Marijn op de programmering met No Kidding. Het onderwerp van haar voorstelling zijn NoMo’s, ofwel not-moms. Geen kinderen hebben is namelijk net zo levensbepalend als wél kinderen hebben. De ‘not -mom’ heeft altijd iets uit te leggen op een verjaardag. Stiekem is het moederschap de norm en geen kinderen een taboe. Toch wordt één op de vijf vrouwen om allerlei redenen geen moeder. En wordt door dertigers eindeloos getwijfeld over het ‘nemen’ van kinderen. Julika verzamelde als ‘not-mom ervaringsdeskundige’ interessante verhalen en ervaringen van mede NoMo’s. Op De Parade geeft ze deze vrouwen een stem. Dat doet ze onder andere door elke avond het podium te delen met een inspirerende nomo uit de media, theater of politiek. Wij gingen met Julika in gesprek over dit belangrijke onderwerp. 

No Kidding: Julika Marijn doorbreekt taboe met voorstelling over Not Mom’s

Julika is actrice en theatermaker, of zoals een vriendin het noemt; een ‘stemgever’. In haar solovoorstellingen geeft ze bijzondere vrouwen een stem. Dat heeft ze bijvoorbeeld gedaan met Etty Hillesum, kunstverzamelaar Helene Kröller-Müller en met de gecancelde minnares van Rembrandt; Geertje Dircx. Wat ze gemeen hebben is dat ze Julika op een bepaalde manier raken. Daardoor gaan de voortellingen óók altijd over haarzelf. Zo ook No Kidding, want de voorstelling gaat over vrouwen die net als Julika geen moeder zijn.

Waarom een voorstelling over vrouwen zonder kinderen?

‘Ik vind het belangrijk om het een keer te hebben over het leven van de not mom, over alles wat ze tegenkomt. Het onderwerp houdt me al heel lang bezig en het reist gedurende de jaren met me mee. In elke levensfase kijk ik er net weer anders tegenaan. Zo heb ik ruim zes jaar een vriend met kinderen en maak ik wat meer van dichtbij hoe dat is. Maar de concrete aanleiding was de geboorte van mijn neefje, het kind van mijn jongere zus. Ik was meteen verliefd op hem. Toen is er weer iets in mij aangeraakt en ben ik over het niet-moederschap gaan lezen. Zo herlas ik het boek van Liesbeth Smit – Echte vrouwen krijgen een kind en dacht ik: we hebben het hier veel te weinig over met elkaar, dit is een onderwerp voor een voorstelling.’

In hoeverre raakt dit aan je eigen ervaring met het onderwerp?

‘De keus om geen kinderen te krijgen was niet een heel bewuste. Ik ben er een beetje ingerold. Rond mijn 35e ben ik een aantal keren zwanger geweest en dat is niet goed gegaan. Tegelijkertijd moet ik ook bekennen dat het voor mij niet een kwestie van ik-moet-en-zal was. Ik heb altijd gedacht: het leven moet het zelf ok een beetje willen. Ik sta vanuit een spiritueel gedachtegoed in het leven en dat heeft er ook mee te maken. Die miskramen hebben me ook overgave geleerd. Laat het leven me dan maar zien wat voor mij dan wél de bedoeling is, dacht ik regelmatig. Maar ook al kun je er zelf goed mee omgaan, je leeft toch nog steeds in een maatschappij waarin mensen zonder kinderen in de minderheid zijn, onzichtbaar bijna.’

Wat zijn veel gehoorde bronnen van zingeving die vrouwen zonder kinderen aan je terugkoppelen?

‘Dat is een heel goede vraag. Kinderen vervullen voor veel mensen automatisch een soort zingeving. Je moet er voor ze zijn, dat is nou eenmaal zo. Dus kinderen geven je leven op een praktische manier zin. Als NoMo heb je dat veel meer zelf uit te zoeken. Dat is dus wel een opdracht. Ik zie om me heen vrouwen die iets moois of zinvols teruggeven aan de wereld. Ze worden buddy voor bijvoorbeeld vluchtelingen. En ik maak voorstellingen. Ik weet ook niet of ik er, als mijn kinderen wel waren geboren, zoveel had gemaakt. Ik denk het niet eigenlijk. Tegelijkertijd wil ik erbij zeggen dat dit onbewust ook een soort druk kan leggen op vrouwen zonder kinderen. Alsof ze opeens iets heel bijzonders moeten gaan doen en dat is natuurlijk niet zo. Anders krijg je het idee dat vrouwen zonder kinderen ineens de wereld moeten redden, of een fantastische kunstenaar moeten zijn. Dat zou niet eerlijk zijn. Ik denk wel dat het helpt dat je iets anders doet waar je bezield over bent. Iets waar je veel liefde voor hebt en wat vervulling geeft. Dat is sowieso fijn in het leven, ook voor moeders.

En wat misschien ook nog goed is om te noemen en wat veel voldoening geeft, is als je een rol kunt spelen in het leven van een kind, als tante bijvoorbeeld. Daarin kun je ook van heel veel waarde zijn. Ik denk dat daarin nog wel wat muurtjes afgebroken kunnen worden. We zijn een heel individualistische samenleving. Gezinnen zijn soms ook units die een beetje gesloten zijn. Als dat opener zou zijn, heeft iedereen daarbij te winnen.’

Wat hoop je met de theatervoorstelling No Kidding te bereiken?

‘Ten eerste dat het voor mensen zonder kinderen herkenning en erkenning geeft, en misschien ook een beetje heling. En voor mensen mét kinderen is het, naar ik hoor, een eyeopener. Ik hoop over het algemeen dat er meer lucht komt rond het thema. Lucht om het er makkelijker met elkaar over te hebben. Dat zit ook in dat woord NoMo, ik vind het een lekker stoer woord. Ik merk dat mensen er na afloop over in gesprek gaan. Dat zijn gesprekken die daarvoor nog helemaal niet gevoerd zijn. Dat is een ongelooflijke winst die ik vooraf niet had durven dromen. Dat blijkt ook de meerwaarde te zijn van een voorstelling ten opzichte van een boek. Omdat je een boek toch alleen zit te lezen, een voorstelling bekijk je met elkaar. Ik merk dat erover praten mij ook goed heeft gedaan. Daardoor werd het vrijer in mezelf. Als ervaringsdeskundige kan ik die luchtigheid er nu in brengen. Daarom is het ook zo goed dat het een Parade-voorstelling is geworden.
Dat dwingt je tot een wat lichtere vorm.’

Heeft het maken van deze voorstellingen je kijk op het onderwerp veranderd?

‘Het heeft me verbaasd dat het zoveel mensen raakt. Dat iedereen wel met vragen rond het moederschap/ouderschap te maken krijgt in het leven. Dat is natuurlijk heel logisch, maar ik had het me minder gerealiseerd toen ik eraan begon. lederen blijkt wel iets met dit thema te hebben.’

Is er nog werk aan de winkel in onze samenleving om een inclusiever beeld neer te zetten, waardoor ook not-moms zich meer gezien voelen?

‘Ik denk zeker dat de media daar nog een slag in kunnen maken. Kijk maar naar de reclames van de grote supermarkten; het gaat nog steeds over het gezin. En als het om vrouwen zonder kind gaat, zie je het stereotiepe beeld van enerzijds een vrouw in de rouw, zwaar, moeilijk, of anderzijds een vrouw op een berg die haar vrijheid viert. Maar dat middengebied van die gewoon leuke vrouw zien we nauwelijks.’

Wil je nog een laatste wijze raad meegeven?

‘Van schrijfster Liesbeth Smit heb ik de mooie quote: geen kinderen krijgen is net zo levensbepalend als wél kinderen krijgen. Op het moment dat je je dat realiseert, dan realiseer je je ook dat er een hele belevingswereld verbonden is met het niet krijgen van kinderen. En nog een bonus wijze raad: als je nog twijfelt, praat erover. Ga op zoek naar inspirerende rolmodellen. Dat heeft voor mij ook goed gewerkt.’ Volg Julika via @julika_marijn en kijk voor meer info op julikamarijn.nl. Kijk voor speeldata en tickets op deparade.nljulika-marijn.