Hoe diep jij je kunt verbinden met andere mensen, hangt af van hoe diep jij je verbonden voelt met je moeder. Als je bent opgegroeid bij een ‘verwonde’ moeder, heeft dit schadelijke gevolgen voor je (liefdes)leven. Er zijn 4 typen ‘verwonde’ moeders, zegt Hannah Cuppen, auteur van de bestseller Liefdesbang. Ieder type heeft weer andere effecten op jouw vermogen tot hechten en verbinden. Met je moeder, maar ook met vrienden en romantische partners. Hieronder bespreekt Hannah de 4 soorten verwonde moeders en de bijbehorende hechtingspatronen.
Moederwond: welk type ‘verwonde’ moeder heb jij en hoe beïnvloedt dit je relaties?
Hannah: ‘De moederwond gaat over de impact van een gebrek aan gezonde hechting met je moeder (of een moederfiguur) en de gevolgen daarvan voor je leven en je relaties, zoals hechte vriendschappen maar ook liefdesrelaties. Hoe diep jij je kunt verbinden met andere mensen, hangt af van hoe diep jij je verbonden voelt met je moeder.
Verwonde moeders
Afhankelijk van het type moeder dat je had, heb je dus bepaalde hechtingspatronen ontwikkeld. Als je een ‘verwonde’ moeder had, heb je mogelijk een onveilige hechtingsstijl ontwikkeld. Hoe dat hechtingspatroon eruit ziet wordt mede bepaald door het type verwonde moeder dat je had. Het maakt bijvoorbeeld uit of je een inconsistente moeder had of een behoeftige moeder, een afwezige of een agressieve. Ieder type geeft op een eigen manier haar verwonding door aan haar kinderen, vaak onbewust. Deze kinderen ontwikkelen daardoor hechtingspatronen die hen later in hun leven belemmeren bij het aangaan van belangrijke (liefdes)relaties.
Verwonde moeders: 4 verschillende typen
Er zijn grofweg 4 verschillende typen ‘verwonde’ moeders te onderscheiden. Deze indeling helpt ons om te duiden en (h)erkenning te vinden. Maar deze typen kunnen nooit de exacte realiteit weergeven, die is altijd genuanceerder. Je kunt je moeder bijvoorbeeld in meerdere typen herkennen. Ik geef hier een beknopte uitleg over ieder type en de effecten ervan op de relatie met haar.
1. De (emotioneel) afwezige moeder
De afwezige moeder is emotioneel gesloten. Het is de moeder die er niet echt bij is, geen oprechte betrokkenheid toont en niet in staat is om in te tunen op de diepere behoeften van haar kind, vaak omdat ze dit zelf gemist heeft. Het is de moeder die je niet goed kunt voelen, die je niet kunt aanraken, ruiken en met wie je niet kunt omgaan. De emotioneel afwezige moeder is niet aanwezig om allerlei functies van een goede moeder te vervullen. Maar het belangrijkste is misschien wel dat haar hart niet beschikbaar is voor haar kind. Het kind met een afwezige moeder geeft het op; het is te pijnlijk om je te hechten aan iemand die niet werkelijk bij je is. De enige optie is dan om je af te keren en contact te vermijden om een plezierig gevoel te kunnen vasthouden. Het kind leert dat het van geen belang, of dat het zelfs gevaarlijk is om behoeften te hebben. Daarom schakelt het behoeften en gevoelens van hechting uit. Het houdt zijn moeder op afstand en gaat het alleen doen. Later in het leven leidt dit vaak tot bindingsangst.
2. De inconsistente moeder
Kinderen met een inconsistente moeder gaan voor haar zorgen en proberen haar te redden. De inconsistente moeder is minder consequent afwijzend dan de afwezige moeder. Dit is de moeder die er soms wel en soms niet is: het ene moment wordt dit type moeder als liefdevol ervaren en het andere moment als onverklaarbaar afwijzend. Ze is onvoorspelbaar, zodat kinderen niet weten wat ze kunnen verwachten. Kinderen met een inconsistente moeder ontwikkelen een angst dat de moeder als hechtingsfiguur weggaat. Ze leren scannen op veiligheid en beschikbaarheid van de moeder, waarmee ze de focus buiten zichzelf leggen. Ze passen zich aan en leveren buitengewone inspanningen om de geruststelling van hun moeder te krijgen. Ze gaan voor haar zorgen en proberen haar te redden. Ze verliezen daarmee het besef van eigen behoeften en grenzen. Dit hechtingspatroon uit zich later als verlatingsangst.
3. De behoeftige moeder
Als kind van een behoeftige moeder voel jij je verzwolgen en verstikt. De behoeftige moeder is onvervuld in zichzelf. Ze kampt met een innerlijke leegte, een gemis in haarzelf, dat ze (onbewust) via haar kind opgevuld wil krijgen. Dit is de moeder die te veel doet, die haar kind smoort met haar eigen wil, allemaal goed bedoeld. Ze is overmatig betrokken, maar haar betrokkenheid is niet afgestemd op het kind. Ze heeft haar kind voortdurend nodig voor zichzelf. Ze zoekt de controle over het kind en wil het vasthouden in een gouden kooi. Kinderen van een behoeftige moeder voelen zich verzwolgen en verstikt. Ze kunnen niet ontspannen en zichzelf zijn door een moeder die steeds op hun huid zit. Ze ervaren de claim van hun moeder en het verraad dat het niet om hen gaat, maar om haar. Zij gaan juist rigide grenzen stellen om hun eigen territorium te bewaken. Dit hechtingspatroon leidt vaak tot bindingsangst in latere relaties.
4. De agressieve moeder
Kinderen van een agressieve moeder ontwikkelen zelfsaboterend en zelfdestructief gedrag zoals verslavingen, eetstoornissen of een gebrek aan zelfzorg. Deze moeder is zelf de bron van frustratie, pijn en trauma en soms ook van geruststelling, wat voor optimale verwarring zorgt. Deze moeder vindt het lastig dat je er bent en dat ze iets met je moet. Ze zegt: ‘Niet nu, ik heb geen tijd, ga weg. Je irriteert me, ik kan je er niet bij hebben.’ Ze geeft je het gevoel dat je te veel bent. Ze deelt als het ware voortdurend emotionele ‘tikken’ uit. Dit kan aanvallend zijn of vernederend, beledigend, agressief of passief. Ze is vaak meedogenloos kritisch en ze houdt willens en wetens haar liefde achter.
Zelfkritiek
Kinderen van een agressieve moeder gaan zichzelf afwijzen. De sterke zelfkritiek zorgt ervoor dat hun innerlijke wereld niet meer als veilig wordt ervaren. Ze bouwen forten binnen en buiten zichzelf om alle echte gevoelens buiten te houden. Ze ontwikkelen zelfsaboterend en zelfdestructief gedrag zoals verslavingen, eetstoornissen of een gebrek aan zelfzorg. Ze gaan zich vervreemd voelen van zichzelf en van de wereld om hen heen. Bij dit hechtingspatroon kunnen de polen bindingsangst en verlatingsangst elkaar in hevige mate afwisselen. Er is dus geen consequent patroon. Verschillende hechtingsstijlen kunnen door elkaar lopen met een grote mate van verwarring en angst.
Intens helingsproces
Als je onveilig gehecht bent, ben je zeker niet alleen. Het wordt van generatie op generatie doorgegeven, tenzij we onze patronen doorbreken. Onveilige hechting hoeft gelukkig niet permanent te zijn. Daarvoor moeten we wel bereid zijn een diep helingsproces aan te gaan. Dat kan intens zijn, maar je gaat er zeker de ‘liefdevolle’ vruchten van plukken.’
