Zit je in een relatie en heb je het idee dat jullie elkaar aan het kwijtraken zijn omdat je partner niet met jou mee groeit of op de juiste plek in het familiesysteem staat? Helemaal als je kinderen hebt is het belangrijk om hier samen naar te kijken. Want; wat jullie als ouders niet dragen en uitspreken met elkaar, geef je onbewust door aan je kinderen volgens de onzichtbare wetmatigheden uit het familiesysteem. Els van Steijn is familiesystemen expert. We gingen met haar in gesprek over waarom het zo belangrijk is voor de dynamiek in een gezin dat beide ouders op de juiste plek in de fontein staan. Lees je mee?
Els van Steijn legt uit: wat als jij wel goed in het familiesysteem staat en je partner niet?
Els: ‘Kinderen zijn de ‘zielenroerselen’ van de ouders. Kun je je een mobile met leuke figuurtjes voorstellen, die boven het bed van een kind hangt? Als een figuurtje een zetje krijgt, gaat de hele mobile ‘dansen’ en bewegen. Vergelijk de mobile met je familiesysteem. Je familiesysteem is de onlosmakelijke verbinding met al je familieleden en overige elementen die bij jouw systeem horen. Zoals familiegeheimen, daders en slachtoffers waar niet over gesproken wordt of niet genomen rouw omdat de pijn te groot is. Net zoals bij de mobile heeft een beweging bij de één een effect op andere elementen. Elk mens hoort onlosmakelijk bij zijn of haar biologische familiesysteem, dus die impact werkt altijd op je door; positief of negatief. Vaak zijn de kinderen het meest kwetsbaar, want ze zijn jong en nog niet in staat om zich te verweren tegen invloeden van het familiesysteem.
De fontein
De fontein is de metafoor die ik gebruik om jouw plek in je (familie)systeem te duiden. Stel je een mooie fontein voor, die bestaat uit vele bakken onder elkaar die elkaar bevloeien. Elke bak is een generatie en jij staat altijd in de kindsbak onder je biologische ouders in volgorde van geboorte. Op het moment dat ouders niet goed op hun plek in de fontein staan, zijn ze behoeftig. Je vangt namelijk uitsluitend de onzichtbare stroming van de fontein op als jij op jouw plek staat en de ander zijn of haar plek gunt. Het oppakken van die stroming is essentieel voor hoe jij je voelt en je leven zich ontvouwt. Op het moment dat een ouder niet op de eigen plek staat, zal een kind onbewust uitgenodigd worden iets voor de ouder te doen. Of het kind krijgt een oordeel over de behoeftige ouder. Dit gaat altijd ten koste van de groei en energie van het kind.
Kun je een beeld schetsen van hoe ‘het ideale’ plaatje eruitziet?
Els: ‘In een ideaal plaatje staan beide ouders stevig op hun eigen plekken in de fontein. Als je je eigen moeder en alles wat ze meeneemt accepteert, krijgt ze een plek boven je in de fontein. Waardoor jij automatisch steeds dieper in staat bent om je met een ander te verbinden. Relaties worden dan liefdevoller, meer voedend en intiemer. Als jij je vader zijn plek gunt, kom je bij je natuurlijke daadkracht in plaats van bij je neiging tot bewijsdrang. Daarnaast zal je makkelijker je grenzen kunnen aangeven. Ook zal je minder moeite met ‘autoriteit’ hebben zonder jezelf ‘klein’ te voelen. Hierdoor zal minder opgekropte frustratie in iemand aanwezig zijn. Partners zijn dan in staat om zich zowel te verbinden (via je innerlijke houding met je moeder) als om zich te begrenzen (via de innerlijke houding met je vader). Als de relatie tussen de ouders goed is en bestaat uit een gelijkwaardige uitwisseling van geven en ontvangen, dan voelen kinderen zich veilig. Als jouw innerlijke houding naar je kinderen is dat ze evenveel van de andere ouder mogen houden als van jou, dan heb je een behoorlijk ideaal systemisch plaatje. Zo voorkom je onbewuste loyaliteitsdynamieken bij je kinderen.’
Het Energy Meditatiepakket & Dossier
Jouw holistische gids uit het doolhof van vermoeidheid.Bestel nu!
En hoe ziet een gezin eruit waarin ouders niet juist op hun plek staan in de fontein?
Els: ‘Hoe harder je roept ‘ik wil vooral niet zo zijn of worden als mijn ouders’, hoe harder je eraan wordt herinnerd dat je bij je familiesysteem hoort vanuit onzichtbare systemische wetmatigheden. Dit uit zich in een gevoel van leegte, onrust en/of een gebrek aan levenskwaliteit. Dit heeft effect op je gezin. Op het moment dat je niet goed op je plek staat, ben je vaak emotioneel afwezig. Het kind voelt wel dat het aandacht krijgt, maar diep van binnen voelt het dat de ouder ‘elders’ is en de gedachten er niet bij heeft. De kwaliteit van aanwezigheid van de ouder is dan laag. Dat maakt kinderen onzeker, want hoewel de ouder vaak wel luistert voelt het kind zich niet gezien. Dat klopt, want een gedeelte van de ouder is innerlijk ‘elders’ bezig. Vanuit de grote liefde van een kind voor een ouder gaat het twijfelen over zichzelf. ‘Het zal wel aan mij liggen, ik doe het niet goed genoeg en ik neem alle schuld wel op me’, denkt het kind.
Dragen wat niet van jou is
Een systemische wetmatigheid is dat alles wat niet gedragen wordt door de betreffende persoon zelf, wordt doorgegeven aan de volgende generatie. Dit geldt ook voor al het ‘niet opgeloste’ en niet genomen rouw. Zonder dat de kinderen het bewust doen, gaan zij dan dragen wat niet van hen is. Het kind is dan niet in staat zijn eigen leven te leiden. Over dergelijke kinderen wordt vaak door de ouders gezegd: ‘Je hebt geen kind aan ze’. Daarnaast verliest het kind energie die het niet kan inzetten voor de eigen ontwikkeling. Grote kans dat het kind ook oordelen over de ouder(s) ontwikkelt.
Deze kritische houding en tekort aan aandacht gaat het kind ook over zichzelf en de wereld leggen. De patronen uit het familiesysteem gaan zich altijd herhalen in het dagelijkse (volwassen) leven van het kind. Tenzij het kind leert om ja te zeggen tegen wat er is (het lot accepteert) en los te laten wat niet van hem of haar is. Als laatste wil ik noemen dat een ouder zich dan ook zeer machteloos zal voelen, omdat een kind niet wil ontvangen. Ouders kunnen dan gespannen worden van hun eigen kinderen, wat weer gevolgen zal hebben over de kwaliteit van het samenzijn als gezin.’
Hoe weet je van jezelf of je wel of niet op de juiste plek in de fontein staat?
Els: ‘Als je te maken hebt met herhalende hardnekkige patronen kun je er vaak vanuit gaan dat je niet op jouw plek in de fontein staat. Een familieopstelling maakt dit ook feilloos zichtbaar. Verder kun je na het lezen van mijn boek ‘De fontein, vind je plek’ vermoedelijk wel duiden of jij in de basis stevig op jouw plek staat in de fontein. Het is overigens niet erg als je af en toe van je plek gaat in de fontein, mits je daarna maar weer in staat bent om op je eigen plek te gaan staan. Ik noem dat opstijgen naar een ‘hogere’ bak van de fontein. Dit doe je doordat je verantwoordelijkheid overneemt die niet van jou is, je een oordeel hebt over iemand boven je in de fontein. Of je bent mogelijk in een onbewuste identificatie terechtgekomen, waardoor je niet in staat bent om je eigen leven te leiden zonder dat je dat zelf doorhebt. Zie mijn boek ‘De fontein, vind je plek’ voor uitgebreide uitleg hierover.’
Hoe kun je je partner op een liefdevolle manier aanmoedigen om te bewegen naar zijn/haar juiste plek?
Els: ‘In mijn praktijk kom ik het regelmatig tegen dat een partner het te spannend vindt om de eigen thema’s aan te kijken. Wegkijken is dan makkelijker. Dat kan zich in het dagelijkse leven uiten in afleiding zoeken door bijvoorbeeld heel hard te werken, te sporten of sociaal te doen. Je vermijdt zo de stilte zodat je niet met jezelf wordt geconfronteerd. Ook krijgt de partner nog wel eens de schuld, die daar vaak te veel mee instemt om de lieve vrede te bewaren. Realiseer je dat het zoeken naar afleiding onmacht betreft en geen onwil. De pijn is te groot. Je kunt er overigens vanuit gaan dat de volgende generatie het voor hen gaat dragen, de kinderen!
Aanklager en beschuldigde
Stel dat jij wel stevig op jouw plek in de fontein staat en de andere partner niet, dan kan de relatie onder spanning komen te staan. Als jij vanuit een een hoger bewustzijn niveau handelt, maakt jou dat niet beter of meer waard als mens. Veroordeel je partner niet. Hiermee voorkom je dat je in een patroon van ‘aanklager en beschuldigde’ vervalt. De eerste stap is de erkenning van de partner zelf dat hij of zij niet op zijn of haar plek staat. Vaak is iemand zich daar zelf niet eens van bewust. Kijk hoe jij bij kunt dragen aan je partner’s bewustwordingsproces. Vraag oprecht hoe het met je partner gaat, stel vragen over zijn of haar verleden en moeilijke momenten. Geef feedback op wat het gedrag van de partner met jou en de kinderen doet. Praat over jullie gezamenlijke ideeën over opvoeden en hoe jullie wensen dat jullie kinderen de opvoeding hebben beleefd als ze straks ouder zijn. Deel je verwachtingen en behoeften en stel desnoods grenzen. Vertel over jouw inzichten die jij mogelijk hebt gekregen in je eigen groeiproces of door ‘de fontein’. Onthoud: Je kunt een partner niet dwingen een bepaald pad te volgen. Je kunt het hoogstens aanmoedigen. En dan het weer loslaten. Wat is van jou en wat is van de ander? Je hebt alleen invloed op datgene wat van jou is.’
Mag je een opstelling aanvragen voor je partner die vermoedelijk niet stabiel op zijn of haar eigen plek in de fontein staat?
Els: ‘Nee, en dat heeft te maken met integriteit. Het hoort bij jouw lot dat je partner nog niet bereid is bepaalde thema’s aan te kijken. Als ouder mag je altijd een opstelling over je kind aanvragen, want je mag weten wat er vanbinnen bij het kind speelt. Andersom mag niet: een kind mag niet vanuit nieuwsgierigheid een opstelling doen om te zien wat er bij de ouders speelt. Dat gaat het kind niets aan. Op het moment dat de partner, die zelf geen opstelling wil, de oprechte en uitdrukkelijke toestemming geeft om een opstelling te laten doen waarbij de andere ouder aanwezig is maar hij of zij niet, mag er wel een opstelling gedaan worden. Er mogen dan systemische interventies ten behoeve van het kind worden gedaan in het systeem van de ouder, die niet aanwezig is maar wel toestemming heeft gegeven. Dan wordt loepzuiver hoe het kind zich tot de ouders verhoudt en hoe het in de fontein staat.
Afwezige ouder
Stel nu dat de ouder geen toestemming geeft, dan kan die afwezige ouder heel even opgesteld worden in een opstelling door middel van een representant om te kijken hoe de representant van het kind op de ouder reageert. Over hoe de afwezige ouder op het kind reageert, worden dan geen verdere uitspraken gedaan. Noch mogen er interventies gedaan worden met de afwezige ouder. Jij als de andere ouder kan dan jouw aandeel onderzoeken, daar je verantwoordelijkheid in nemen en deze vertalen naar actie in het dagelijkse leven. Het is het lot van het kind dat dit de situatie is.’
En hoe kun je een ex-partner helpen als je niet meer samen in een liefdesrelatie zit maar wel de opvoeding van de kinderen deelt?
Els: ‘Een relatie gaat niet voor niets voorbij, wat trouwens absoluut niet wil zeggen dat de relatie niet mooi en waardevol is geweest. Als er kinderen zijn heeft de relatie tot een prachtige nieuwe kindsbak geleid. Er zijn echter redenen waarom de wegen zich hebben gescheiden. De relatie is dan voorbij, maar je behoudt altijd systemisch gezamenlijk co-ouderschap. Soms heb je te maken met het feit dat er geen beweging bij de ander mogelijk is. Dan is dat jouw lot. Zorg dan dat jij goed in de fontein staat, want zoals je hierboven las blijven je kinderen systemisch dan onbelast. Dan kunnen de kinderen op adem komen bij jou.
En blijf de andere ouder van het kind zien als de enige juiste voor het kind. Anders komen kinderen in loyaliteitsconflicten. Ze zijn immers 50% de ene ouder en 50% de andere ouder. Als jij de andere ouder afwijst, voelt het kind zich diep vanbinnen afgewezen. Spreek indien mogelijk met de andere ouder af dat het kind altijd volledig van de andere ouder mag houden en dat het kind altijd vrij is om naar de andere ouder te gaan. Als dat niet lukt, stel dan minimum eisen/grenzen voor zover dat mogelijk is. En anders hoort dit bij jouw lot en het lot van het kind.’
Stel, je zit nog samen in een relatie. Kun je 3 scenario’s beschrijven die kunnen gebeuren als jij wel op de juiste plek in het familiesysteem staat en je partner niet?
Els: ‘Scenario 1: Stel, jij bent afgedaald naar jouw plek in de fontein. Dit proces zal door je partner worden aangemoedigd, want door zelfontwikkeling word je een extra mooie versie van jezelf. Dit kan de relatie ten goede komen, dus ook voor je partner.
Scenario 2: Er kan een moment komen dat een partner door jouw groei met zichzelf wordt geconfronteerd, want jij reageert niet meer op je oude manier. Je laat jezelf nu niet meer manipuleren of waait niet meer met alle winden mee. Dat kan voor een partner ‘irritant’ zijn, want jij bent niet meer in de hoek te duwen en het zet de partner aan het denken over zichzelf. Dan kan de partner eigen thema’s gaan onderzoeken. Ik ben ervan overtuigd dat een relatie alleen kans van slagen heeft als beide partners bereid zijn de eigen thema’s aan te kijken.
Scenario 3: De partner ziet geen kans om mee te bewegen en zich aan te passen. Dan staat je relatie op scherp met mogelijk een breuk in het vooruitzicht. Dit is dan jouw lot, waar je je eigen antwoord op hebt te formuleren. Zie ook dit artikel.’
Wil je nog een laatste wijze raad meegegeven?
Els: ‘Alles wat we willen in ons leven, moet aan ons gegeven worden’, aldus David Maisters. Soms kan een ander je niet geven waar jij zo naar verlangt. Dat kun je zien als afwijzing, maar ook als iets dat bij het leven hoort. Jij bent immers ook niet altijd in staat om te geven wat de ander nodig heeft of naar verlangt. Iedereen en alles is een package deal: al het mooie, minder mooie en datgene wat de ander niet kan ‘leveren’ hoort erbij. Deze laatste twee aspecten kunnen je boos en verontwaardigd maken. Echter, het onbegrijpelijke mag je niet machteloos en cynisch maken. Houd je hart open in plaats van gesloten. Overgave aan wat is zorgt voor ruimte om verder te groeien. Hiervoor is het nodig om los te laten. Loslaten zorgt voor tijdelijk verlies van houvast, niet loslaten zorgt voor het permanent verliezen van houvast (aldus Soren Kierkegaard). Bedenk waar je invloed op hebt en waarop niet en maak op basis daarvan wijze keuzes. Want jouw handelen resoneert door in ‘de mobile’ waar dit artikel mee begon. Ik wens je wijze keuzes toe.’ Kijk voor meer informatie op elsvansteijn.nl.
MEER LEZEN VAN ELS:
1. Zo blijf je in je kracht staan als je ouders aftakelen
2. Waarom een gezonde relatie begin bij kunnen ontvangen
3. Waarom volwassen worden soms vraagt om slachtoffers maken
4. Zo maak je van kerst een helend samenzijn
5. Dit is de impact van familie op jouw hooggevoeligheid
6. Dit is hoe je een relatie goed afsluit
7. Wat jij niet draagt wordt niet doorgegeven
8. De impact van een onveilige jeugd op je vermogen tot hechten
9. Waarom je eigen grootsheid omarmen moeilijker is dan jezelf klein houden
10. Zo ontdek je jouw emotionele triggers
11. Dit is waarom je je 2 minuten écht verdrietig voelen helend werkt
12. Dit is wat jouw oordelen over een ander prijsgeven over jezelf
13. Dit is hoe de relatie met je vader doorwerkt in de rest van je leven
14. Werken aan jezelf en ondertussen dealen met je omgeving, zo pak je dat aan…
15. Familiesystemen-expert legt uit: zo stop je met reageren vanuit je oude trauma
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
