De Vlaamse arts dr. Peter Aelbrecht zette onder de Spaanse zon het holistische behandelcentrum Marnes op. Daar helpt hij onder andere mensen met een burn-out en chronische vermoeidheid terug naar een gezond, energiek leven. We gingen met hem in gesprek over het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS). Want wat onderscheidt deze aandoening nou eigenlijk van ‘gewone’ vermoeidheid of een burn-out? En waarom kom je zonder holistische aanpak meestal niet verder in je herstel?
Chronisch Vermoeidheidssydroom (CVS): dit is waarom het om een holistische aanpak vraagt
Is CVS een medisch erkende aandoening?
Peter: ‘Ja. CVS heeft een eigen DSM classificatie. Maar het betreft wel een uitsluitingsdiagnose. Dat wil zeggen: als je langer dan een jaar moe bent, en er wordt uitgesloten dat het een depressie is, door bijwerkingen van medicatie komt, of bijvoorbeeld een hormonale oorzaak heeft, dan kun je de diagnose CVS krijgen. Je kunt CVS zelf dus niet aantonen met een specifieke test.
CVS bestaat niet?
Een diagnose kan een patiënt een gevoel van erkenning geven, maar is vooral ook administratief handig. Je kunt er bijvoorbeeld de ziektewet mee in, en bepaalde behandelingen krijgen. Maar als je het aan mij vraagt bestaat het Chronisch Vermoeidheidssyndroom niet, in die zin dat je het niet kunt vaststellen met een specifieke test. Wat mij betreft is er gewoon niet goed genoeg gezocht. Chronische vermoeidheid gaat altijd om een verzameling van complexe disbalansen in het lijf. In de reguliere gezondheidszorg is er simpelweg geen geld, tijd en ruimte om deze allemaal op te sporen. Bij de huisarts sta je na 10 minuten weer buiten, een medisch consult voor CVS zou minstens een uur moeten duren. En het bloedonderzoek dient zeer uitgebreid te zijn, veel uitgebreider dan er normaal in een klassiek bloedonderzoek wordt gedaan. Volgende zaken dienen zeker te worden gemeten: hormonen, neurotransmitters, mineralen, vetzuurprofielen, pro- en anti-stresshormonen van de bijnier. Dat kost geld en tijd die er vaak niet is.
Referentiewaarden
Dan is er bijvoorbeeld ook nog het probleem van de vastgestelde referentiewaarden. Zo kan een ijzertekort een oorzaak van chronische vermoeidheid zijn. Als je je ferritinewaarden echter laat meten, worden deze als normaal beschouwd als ze tussen de 17 en 180 vallen. Dat is een enorm brede marge. Wat als je niveau voorheen 170 was en nu 25? Het gaat er niet zozeer om dat je binnen de referentiewaarden valt, maar dat je een resultaat behaalt dat voor jou optimaal is. Met dit soort zaken houden artsen vaak geen rekening, en dat komt niet door onkunde of onwil.’
Hoe veel mensen hebben CVS?
Peter: ‘Er zijn niet zulke duidelijke statistieken over. Dat komt deels omdat het, zoals ik hierboven zei, gaat om een uitsluitingsdiagnose die nogal vatbaar is voor interpretatie. En bovendien is er voor CVS een stuk minder belangstelling dan voor burn-outs, omdat burn-outs vaak een direct effect hebben op het bedrijfsleven en de economie.’
Is CVS erfelijk?
Peter: ‘Je zou kunnen zeggen dat CVS erfelijk is, maar dat zit ‘m niet in de genen. Het gaat om de omgevingsfactoren die mensen delen. Het is niet gek als meerdere mensen in dezelfde familie chronisch vermoeid zijn als zij op dezelfde plek wonen (die wellicht vervuild is), met dezelfde trauma’s te maken krijgen, een soortgelijke leefstijl hebben. En dan zijn er nog de samenstelling van het darmmicrobioom, neurotransmitters, hormonen, het immuunsysteem. Allemaal belangrijke dingen die je deels meekrijgt van je ouders, en die allemaal een rol kunnen spelen bij chronische vermoeidheid.’
Komt CVS vaker voor bij mannen/vrouwen?
Peter: ‘De sensitiviteit is groter bij vrouwen. Mijn theorie is – en deze is niet bewezen – dat dat voornamelijk komt door hormonale verschillen. Een man heeft in het algemeen zo’n 10 keer meer testosteron; dit hormoon geeft kracht en werkt ook stressverlagend. Bovendien hebben mannen een stabiel hormonaal systeem. Bij vrouwen is dit systeem fragieler, en cyclisch. En dan krijgen veel vrouwen ook nog te maken met zwangerschap, borstvoeding, etc.’
Wat zijn de belangrijkste symptomen van CVS?
Peter: ‘De vermoeidheid is het belangrijkste symptoom. Hierbij gaat het over vermoeidheid die langer dan een jaar aanhoudt en niet weggaat als je uitrust. Er is geen sprake van herstel na je nachtrust; je staat met andere woorden uitgeput op. Dat onderscheidt CVS van ‘gewone’ vermoeidheid; daarbij is wél sprake van herstel na rust. Naast de vermoeidheid kunnen er bij CVS allerlei andere symptomen optreden zoals pijn, geheugenproblemen, spijsverteringsklachten, en concentratieproblemen.’
Wat is het verschil tussen CVS en burn-out?
Peter: ‘De symptomen overlappen vaak voor een groot deel. Je zou kunnen zeggen dat er bij een burn-out vaak een rechtstreeks verband is met werk: iemand is vooral door het werken opgebrand geraakt. Toch is het allemaal niet zo zwart-wit. Want je kunt keihard werken en dan thuiskomen in een fijn, veilig, rustig gezin; dan is je kans op het ontwikkelen van een burn-out een stuk kleiner. Hetzelfde geldt als je buiten werkt en werkt met je handen, ook dan brand je minder snel op. Het zit ‘m echt in de enorme hoeveelheid informatie en prikkels die onze hersenen moeten verteren. Wat wij in één dag verwerken, dat verwerkte een mens in de middeleeuwen misschien in een jaar.’
Heeft moeheid ook een functie/positieve kant?
Peter: ‘Het heeft een belangrijke signaalfunctie. Het roept je op om te rusten. Ons probleem is vaak dat we er niet naar luisteren en niet naar handelen, dat we maar blijven doorzetten. Zo ontstaan er disbalansen.’
Waarom vraagt chronische vermoeidheid om een holistische aanpak?
Peter: ‘Chronisch moe zijn is altijd multifactorieel. Verschillende systemen in het lichaam zijn uit balans. Het herstel gaat erom om het evenwicht in je lijf weer te herstellen. Daarbij gaat het om je voeding, mentale staat, nachtrust, vitaminen en mineralen, de tijd die je binnen en buiten doorbrengt, etc. Net zoals je in één van deze gebieden niet de (enige) oorzaak gaat vinden voor oververmoeidheid, kun je chronische vermoeidheid niet oplossen met een enkelvoudige focus.’
Hoe ziet zo’n aanpak er uit?
Peter: ‘In Marnes richten wij ons op 4 pijlers. Beweging, voeding, psychotherapie en biochemie. Dat laatste gaat om optimale waarden van hormonen, vitaminen, mineralen, neurotransmitters, etc. We doen ons best om zo veel mogelijk van deze holistische aanpak ook na de maand in de kliniek te laten doorspelen. Patiënten krijgen binnen het nazorgtraject nog 2 maanden lang menu’s doorgestuurd, en krijgen psycho-educatie die gericht is op het voorkomen van chronische vermoeidheid in de toekomst.’
Welke rol speelt voeding?
Peter: ‘Binnen de pijler voeding gaat het erom dat onze patiënten anti-toxisch eten. Het is bewezen dat ze daar zo’n 30% meer energie van krijgen. Die anti-toxische eetwijze heeft 4 belangrijke ‘regels’:
- Geen geraffineerde suikers
- Geen gluten
- Geen dierlijke melkproducten
- Geen cafeïne
Het dieet van de patiënten zit wél bomvol therapeutische voeding. Het ontbijt is de grootste maaltijd van de dag; dan is de kwaliteit en kwantiteit van de verteringsenzymen het grootst. De patiënten krijgen vers fruit, rauwe groenten met wat dierlijke proteïne zoals ham of ei, en zelfgemaakt glutenvrij brood. Twee keer in de week eten ze ’s ochtends havermout. We geven ze ook elke dag bouillon: afwisselend om de dag 1 keer van botten, 1 keer van visgraten, -botten en -vellen, en 1 keer bottenbouillon van gevogelte. ’s Avonds is de maaltijd een stuk lichter, meestal wat vis met gekookte groenten. Dit gezonde dieet wordt vaak aangevuld met supplementen. Hierbij kijken we natuurlijk wat per persoon nodig is. We eten alle maaltijden tussen 9 en 6, om het herstellende vermogen van de slaap optimaal te benutten. Verteren kost namelijk veel energie.’
Stel, je bent om wat voor reden niet in staat om zo’n intensief behandeltraject in te gaan zoals u bij Marnes aanbiedt. Wat zijn 3 simpele dingen die je meteen thuis kunt doen als je chronisch vermoeid bent?
Peter: ‘De drie belangrijkste dingen die je kunt doen zijn:
- Volg een anti-toxisch dieet zoals hierboven beschreven.
- Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed (altijd voor middernacht) en sta op dezelfde tijd op. Zorg dat je 8 uur lang in bed ligt.
- Beweeg elke dag een uur buiten. Dat hoeft niet intensief te zijn; een wandeling is perfect.’
Over Marnes
Marnes is een holistisch behandelcentrum in Spanje. Sinds september 2019 heeft Marnes een GGZ certificering. Dit wil zeggen dat het Nederlandse Ministerie van Volksgezondheid het centrum heeft erkend als een gespecialiseerd geestelijk gezondheidscentrum. Hierdoor komt de behandeling die Marnes biedt in aanmerking voor terugbetaling door de zorgverzekeraar. Op dit moment betaalt een grote meerderheid van de zorgverzekeraars de behandeling terug, waardoor deze nu toegankelijk is voor iedereen. Kijk voor meer informatie over Marnes op marnesggz.nl.
