Het leven gaat in een razend tempo aan ons voorbij. Uiteindelijk komen we allemaal op een punt – vaak pas op ons sterfbed – waarop we ons afvragen of we wel geleefd hebben zoals we wilden leven. In haar internationale bestseller Als ik het leven over mocht doen deelt de Australische stervensbegeleider Bronnie Ware de 5 meest voorkomende regrets die ze meekreeg van haar patiënten tijdens de laatste dagen van hun leven. Welke dit zijn en hoe ze jouw leven kunnen veranderen lees je hier.
5 levenslessen vanaf het sterfbed voor wie midden in het leven staat
Op haar zoektocht naar meer voldoening en zingeving in haar werk, kwam de Australische Bronnie Ware zonder de juiste diploma’s of ervaring terecht in de palliatieve zorg (zorg die gegeven wordt wanneer er geen genezing meer mogelijk is). Al snel bleek dat ze haar roeping had gevonden. Bronnie ontwikkelde hechte relaties met patiënten tijdens de laatste weken van hun leven. Dit resulteerde in diepe, eerlijke gesprekken over leven en dood en wat ze graag anders hadden willen doen.
Als ik het leven over mocht doen
Om de verzoeken van enkele van haar dierbare patiënten te beantwoorden, schreef Bronnie in 2009 een blog over de wijsheid die zij van hen had meegekregen. Binnen een jaar was het door meer dan drie miljoen mensen gelezen. Ook kreeg ze steeds meer verzoeken van lezers of ze meer wilde delen over haar werk als stervensbegeleider. Dit resulteerde in Als ik het leven over mocht doen, een bestseller uitgebracht in 32 talen. Hierin beschrijft Bronnie de 5 belangrijkste levenslessen die ze meekreeg van de mensen die op sterven lagen. We hebben ze hier voor jou op een rij gezet.
1. Wees trouw aan jezelf
Wat Bronnie het meest hoorde van haar patiënten is dat ze spijt hadden van dat ze niet trouw waren gebleven aan zichzelf. In plaats van hun eigen leven, hebben ze het leven geleid dat anderen van hen verwachtten. Zo verging het ook de 80-jarige Grace: ‘Ze kon er alleen niet bij waarom dit kwartje niet wat eerder was gevallen. Ze had haar hele leven lang de schijn opgehouden en altijd maar geprobeerd te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Ze zag nu pas in dat ook dat haar eigen keus was geweest en dat die door angst was ingegeven.’ Grace zat al meer dan vijftig jaar in een ongelukkig huwelijk. Terwijl ze eigenlijk droomde van verre reizen, van een leven zonder haar man en dat ze maar niet meer onder zijn dictatoriale bewind gebukt hoefde te gaan. ‘Waarom heb ik niet gewoon gedaan wat ik wilde? Waarom heb ik mijn leven door hem laten bepalen? Moet je mij nou zien. Ik ga bijna dood. Dood! Hoe kan ik al die jaren nou hebben gewacht op vrijheid en onafhankelijkheid en dan is het nu opeens te laat?!’
2. Vind de juiste balans
In deze snelle, individualistische samenleving is ons werk een belangrijk onderdeel van ons leven. Soms gaan we hierin een stap te ver door onszelf een verlengstuk te maken van onze baan, onze prestaties en materiële bezittingen. Dit vormt een belemmering voor waar het leven écht om draait zoals tijd doorbrengen met mensen die je dierbaar zijn, dingen doen die je zelf echt leuk vindt, en de balans daarin. Dit wil niet zeggen dat je niet mag genieten van je werk. Maar laat je werk niet je hele leven bepalen. Want voor je het weet is het te laat. Zo zegt de 89-jarige John in het boek ontzettend veel spijt te hebben dat hij niet eerder met pensioen is gegaan om met zijn geliefde vrouw op reis te gaan. Na 15 jaar wachten, stemde John uiteindelijk in om met pensioen te gaan. Hij wilde echter nog 1 jaar vol maken. Vier maanden na zijn beslissing werd zijn vrouw ongeneeslijk ziek, waardoor ze hun droom nooit hebben kunnen vervullen.
3. Deel je gevoelens
Als kind is je gevoelens uiten iets vanzelfsprekends. Heb je pijn dan huil je, vind je iemand aardig zeg je dat en als je boos bent, laat je dat stampvoetend weten. Als volwassene hebben we deze gevoelens leren onderdrukken. Vaak vermijden we het delen van gevoelens uit trots of angst voor de eventuele pijn die het kan veroorzaken. We bouwen een muur om ons heen. Toch heeft Bronnie van haar patiënten geleerd dat het opbouwen van deze muur veel pijn met zich mee kan brengen. Het voorkomt namelijk dat anderen je goed leren kennen. Het verlangen naar écht gezien en begrepen worden, blijft zo onbeantwoord. Net zo belangrijk hierin is jouw gevoelens over je dierbaren delen met hen. Laat ze weten dat je hen waardeert en om ze geeft. Veel stervenden hadden namelijk vreselijk spijt dat ze hun familie nooit echt hadden laten weten hoeveel ze van hen hielden. Deel daarom je gevoelens, hoe moeilijk je het ook vindt. En weet dat hoe vaker je dat doet, hoe makkelijker het wordt.
4. Verlies je vrienden niet uit het oog
Veel mensen die op sterven lagen, hadden spijt dat ze hun vrienden uit het oog waren verloren. Ze mistten vrienden die hen echt goed kenden en om herinneringen mee op te halen. Zo ook Doris wonend in een verpleegtehuis: ‘Ik mis vooral mijn vrienden zo erg. Sommigen zijn al dood. Anderen zitten in eenzelfde positie als ik en met weer anderen heb ik geen contact meer. Ik zou willen dat ik ze niet uit het oog was verloren. Maar je gaat ervan uit dat je vrienden er altijd zullen zijn. Alleen gaat het leven door, tot je opeens beseft dat er niemand meer is die je echt begrijpt of iets weet van je verleden.’ Gelukkig wist Bronnie nog één van haar vriendinnen op te sporen. Waarmee Doris nog een fijn laatste gesprek had voordat ze die middag stierf. Zo is ze aan het einde van haar leven toch nog als een gelukkig mens gestorven.
5. Gun jezelf geluk
Geluk wordt niet bepaald door omstandigheden, maar wat Bronnie leerde van haar patiënten is dat geluk een keuze is. We zitten onszelf alleen zo vaak in de weg. Met onze negatieve gedachten stoppen we de positieve flow. We mogen van onszelf pas blij en trots zijn als we iets hebben gepresteerd. Maar het gaat niet om het eindresultaat, maar om de weg er naartoe. Sta daarom stil bij elk stapje dat je zet en neem de regie weer terug over je eigen gedachten. Focus je op alle mooie momenten, relaties en dingen die nú in je leven zijn. Dankbaarheid zorgt ervoor dat je leven weer gaat flowen en zo nog meer prachtige momenten je leven binnen kunnen stromen.
Roots Meditatiepakket & Dossier
Wijze lessen van o.a. Els van Steijn over de belangrijkste missie van je leven: het helen van (oude) pijn uit de familielijnBestel nu!
