Wie als kind een te grote verantwoordelijkheid op zich nam, loopt later een groot risico op een burn-out. Waarschijnlijk gepaard gaande met een identiteits- en zingevingscrisis. Therapeut, auteur en spreker Jane Coerts is gespecialiseerd in het behandelen van burn-out. Hieronder vertelt ze je meer over de interessante relatie tussen plekverwarring in je familiesysteem en burn-out in je volwassen leven.
Je familiesysteem: dit is de relatie tussen plekverwarring en burn-out
Jane: Als je een andere plek inneemt dan de plek die je bij je geboorte kreeg – het zoveelste kind, zoon of dochter van je ouders (overleden kinderen meegerekend) – spreek ik over plekverwarring. Jouw plek is ook je plek tussen je seksegenoten: vrouw tussen de vrouwen of man tussen de mannen. Dat heeft niets te maken met de vraag of je op mensen van hetzelfde, het andere of beide geslachten valt. Het is een menselijke beweging om van je plek te gaan. Als kind voel je haarfijn aan waar jouw gezin uit balans is, en vanuit jouw eigen blauwdruk (en een diepe behoefte om dit gezin te ontlasten of anderszins te dienen) beweeg je naar een andere plek. Ik noem dat je magische plek, omdat je hoopt dat je door die beweging bijdraagt aan het helen van het systeem. Het is een liefdesbeweging van jou uit en als kind krijg je er vaak liefde en aandacht voor terug.
Horizontale en verticale plekverwarring
Ik spreek van horizontale plekverwarring als je verschoven bent op de broer- en zussenas. Bijvoorbeeld als je als tweede kind en oudste dochter de plek van je oudste broer hebt ingenomen. Als je als kind te veel in de ouder-energie terecht bent gekomen spreek ik van verticale plekverwarring. Op deze plek ontwikkel je mooie kwaliteiten: doorzettingsvermogen, oplossingsgerichtheid, oog voor de ander, het vermogen om ‘achter’ de dingen te kijken of de harmonie te bewaken.
Verticale plekverwarring en burn-out
Verticale plekverwarring maakt je gevoelig voor een burn-out. Vaak zie je al in de kleuterklas of een kind te veel in de ouder-energie terecht is gekomen: het neemt meer verantwoordelijkheid dan kloppend is, bemiddelt bij ruzies, ontlast de juf of meester, ontfermt zich over het kind dat uit de aandacht gevallen is. Eerst wordt dit gedrag beloond. Een mooie impuls om daar mee door te gaan. En dat gebeurt meestal ook.
Keerzijde verticale plekverwarring
Tot de winst van deze verticale plek begint te keren: als adolescent of volwassene kom je steeds in conflict met leidinggevenden of je ouders, je ondervindt gedoe met collega’s die jij een gebrek aan verantwoordelijkheid verwijt, je hebt gedoe met je broers en zussen, je eigen verlangens komen onder druk te staan, je mist vreugde in je leven. Te vaak laat je je verleiden om de aap van een ander op je schouders te nemen, waardoor je eigen werk in het gedrang komt. Je hebt het gevoel dat je voortdurend achter de feiten aanloopt. Beetje bij beetje raak je uitgeput en merk je dat je je energie niet meer aangevuld krijgt. Als je deze signalen negeert, beland je vroeg of laat (sommigen houden dit heel lang vol!) in een burn-out. Je herkent jezelf niet meer en raakt in een identiteitscrisis: wie ben ik als ik het niet oplos, draag, geen puf heb om te bemiddelen, me niets meer aantrek van wat onder het tapijt gestopt wordt? Dit gaat meestal ook gepaard met vragen als: wat is mijn bijdrage, de zin van mijn bestaan? Wat voeg ik toe?
Jouw plek ten opzichte van je ouders
Waar je ouders je toen je klein was prezen voor je hulp, je steun, je meeveren en meedragen, worden ze later vaak kritisch. Je goedbedoelde adviezen, je beter weten en oplossingen vinden geen weerklank meer. Ook met andere ‘ouderfiguren’ zoals leiders, leraren, krijg je het aan de stok. Je weet niet goed hoe en waar je kunt rusten en hoe je steun vraagt. Jouw motto is immers al heel lang: ik doe het wel alleen.
Jouw plek ten opzichte van je broers en zussen
Ook je broers en zussen vonden het vroeger vaak wel fijn dat jij de kastanjes voor ze uit het vuur haalde, of de lieve grote zus/broer ‘speelde’. Naarmate jullie volwassen worden, wordt jouw verantwoordelijke rol minder gepikt. Jij voelt je niet gezien en gewaardeerd voor je inzet voor het gezin en de oprechte intenties die onder je goedbedoelde hulp zitten. En zij voelen zich niet gezien, in dat ze inmiddels volwassen zijn en ook verantwoordelijkheid willen dragen. Op je werk schuur je liever tegen de leiders aan dan je te verhouden tot collega’s in dezelfde horizontale laag.
Terugkeer naar zorgeloosheid
Het leven zorgt net zo lang voor een steen op je pad, dat jij naar binnen keert en erkent hoe eenzaam jij je soms voelt en op een diepe laag verlangt naar verbinding en overgave. Niet meer alles hoeven zien, horen, en durven vertrouwen dat ook zonder jouw interventies het leven door gaat. Hoe kom je nu meer in die zorgeloosheid? Door de enige echte plek die er voor jou is, in te nemen. Eerst zal dat nog wat onwennig voelen, omdat je haar zo lang geleden hebt verlaten. Maar naarmate je er vaker naar terugkeert, zul je merken dat het leven moeitelozer door je heen stroomt. Ik zie dat vaak bij een familieopstelling. Eerst moet er nog iets gebeuren tussen jou en je ouders en/of je broers en je zussen. Als daar weer een hartsconnectie voelbaar wordt, de tranen gehuild zijn of de boosheid geuit, dan wordt de eigen plek weer een plek van verbinding en ontspanning. Dat gun ik iedereen.
Zelf ervaren?
Op 26 juni begeleidt Jane Coerts een workshop ‘Je eigen plek’ en op 27 juni deze ‘Opstellingsdag’. Wellicht past dit je. Meer info vind je op janecoerts.nl en streamsite.nl. Ook vind je daar vanaf 1 juni haar jubileumaanbiedingen, dan wordt Jane namelijk 67 en zit 1 september alweer 25 jaar ‘in het vak’.
Laatste wijze woorden
Ik zit er steeds weer tussen:
tussen mijn ouders, broers en zussen.
Ik wil ervan af, en weet niet hoe
Die verantwoordelijkheid maakt zo moe
Mijn eigen bak in de fontein –
Ik maak me groot en voel me klein.
Houd van mij, kijk hoe hard ik werk!
Ik draag, bemiddel, houd me sterk.
Ben klokkenluider of rebel,
Als niemand iets doet, doe ik het wel.
Mijn hart is echter kwetsbaar en bang.
Blijf jij wel als ik verlang?
Terugkeer naar mijn eigen plek
Maakt me onrustig, voelt zo gek.
En ik weet, op die plek alleen
Stroomt het leven moeiteloos door me heen.
Mis nooit meer iets van Holistik!
Schrijf je in voor onze newsletter & never miss a single story.Ja, houd mij op de hoogte!
