Onderstaande route komt uit het 10.000 stappenboek van Arie Boomsma in samenwerking met de ANWB. Hierin zijn 30 prachtige wandelingen gebundeld, door de mooiste steden en natuurgebieden, allemaal rond de 10.000 stappen lang. Hier kun je het bestellen.
Bloemendaal – Nationaal Park Zuid-Kennemerland, 8,7 km
Door een duinbos en langs een duinmeertje wandel je het duin in. Daar wachten valleien waar open plekken en struweel elkaar afwisselen. Na een klimmetje kun je het gebied vanaf de top van de Starreberg uitstekend overzien. Verderop doorkruis je een bos van imponerende dennen en passeer je het schitterende Vogelmeer en de langzaam door het duinland struinende Bruid van Haarlem. Slingerend door drassige duinval- leien en langs enkele beboste zandruggen keer je terug naar het beginpunt.
Het ‘Bleek’ in de naam Bleek en Berg verwijst naar de bleekvelden die hier sinds de 17e eeuw aan de voet van het duin lagen (op de plek van de huidige sportvelden). Het ‘bleken’ was een van de laatste stappen in het ingewikkelde proces om van vlas mooi wit linnen te maken. Door brede lappen grauw linnen na het weven op grasvelden uit te spreiden en zonlicht en zuurstof op de stof te laten inwerken, werd die na verloop van maan- den geleidelijk witter. Hier in Bloemendaal lagen niet alleen mooie velden, maar was ook zuiver duinwater voor handen. Dat maakte de bleekvel- den bij Bleek en Duin beroemd. In de 17e eeuw kwamen talloze kunstschilders het tafereel schil- deren. Omdat op de achtergrond de torens van Haarlem zichtbaar waren, werd zo’n schilderij een ‘Haarlempje’ genoemd.
Verlaat P via witte hek en volg de paaltjes van de rode route. Tweede P RD (=rechtdoor) oversteken en via stijgend zandpad het bos in. Op Y-splitsing links aanhouden. Na 200 m rechts aanhouden en op kruispunt De Hammetjes RD ri Oosterplas.
De Oosterplas ontstond doordat hier zand werd gewonnen. De onverwachte waterplas biedt niet alleen een fantastisch uitzicht maar is met zijn heldere water en aantrekkelijke zandstrandjes ook een geliefde natuurzwemplaats. En dat niet alleen bij mensen: ook de Schotse hooglanders die sinds enkele decennia het gebied begrazen, komen hier geregeld pootjebaden.
Voor plas LA (=links aanhouden). Volg de route bovenlangs of daal af naar de oever. Halverwege het strandje LA en op driesprong RA (=rechts aanhouden).
Tot 1954 bepaalden konijnen in belangrijke mate hoe het duin eruit zag. Door hun gegraaf in de grond en geknaag aan planten ontstond een open landschap met een gevarieerde vegetatie. In de jaren vijftig is de konijnenpopulatie echter gedecimeerd. Hoe dat zo ineens kon gebeuren? De Franse medicus Paul-Félix Armand-Delille bedacht een plan om zijn landgoed van konijnen te ontdoen. Het virus myxomatose had in Australië tot massale konijnensterfte geleid. Als hij nu eens… In 1952 liet hij twee konijnen vrij die hij met het voor konijnen dodelijke virus had geïnfecteerd. De ziekte zou zich toch niet buiten zijn landgoed verspreiden, veronderstelde hij. Hij vergiste zich. Het virus verspreidde zich razendsnel over heel Europa en doodde meer dan negentig procent van de in het wild levende konijnen.
Om de rol van het konijn als natuurlijke beheer- der van het duinlandschap over te nemen zijn grote grazers geïntroduceerd. In de praktijk blijken die toch net weer een ander landschap om zich heen te creëren. Konijnen vreten alles kaal. Schotse hooglanders geven bomen en struiken net wat vaker de kans om tot ontwikkeling te komen. In het open duingebied verdringen ruigte- planten, zoals de braam en de grote brandnetel, daardoor heel geleidelijk kenmerkende duinsoorten als het duinviooltje en kandelaartje.
Op Y-splitsing (rood, groen) LA, klimmende pad. Voorbij het uitkijkpunt LA. Volg de rode route. Einde LA, asfaltweg RD oversteken en zandpad volgen. Op kruising Iepeboom RA ri Vogelmeer. Op driesprong Grote Tobbe RD ri Vogelmeer.
Het schitterende Vogelmeer, ongetwijfeld de mooiste waterplas in het Kennemerduin, is net als de Oosterplas ontstaan door de winning van zand. De plas trekt allerlei bijzondere vogels aan. Een ideaal plekje dus om met je verrekijker het water af te speuren.
Het wandelpad boven langs het Vogelmeer blijven volgen. Op driesprong bij fietspad even LA, fietspad oversteken en RA (rood, groen). Ruiterspoor kruisen en rechts aanhouden.
Je wandelt door een bijzonder stukje duin. De zandrug links is onderdeel van de Bruid van Haarlem, een paraboolduin dat langzaam door het landschap ‘wandelt’. Hoe dat komt? De overheersende wind – die hier uit het zuidwesten waait – blaast het zand vanuit de vlakte vóór het duin voortdurend over het middelste deel van de zandrug. De voorkant slijt langzaam uit, terwijl de achterkant geleidelijk dikker wordt. Het middelste – en hoogste – deel van de zandrug verplaatst zich zodoende langzaam in de richting waar de wind naartoe blaast. Doordat de zijarmen blijven liggen, ontstaat een duin dat de vorm heeft van een forse croissant (ofwel ‘parabool’).
Vrijwel alle duinen in Zuid-Kennemerland zijn paraboolduinen. Ze ‘wandelen’ niet meer omdat hun begroeiing het zand vastzet. Door de voedselrijke toplaag en het diep wortelende helmgras te verwijderen werd de Bruid van Haarlem in 2003 uit dit keurslijf bevrijd. Sinds het zand weer ging stuiven, is het duin aan de wandel. Waar de naam ‘Bruid van Haarlem’ vandaan komt? De hellingen waren ooit bedekt door het wilgenroosje dat in de nazomer een overvloed aan witte zaadpluizen afscheidt. Die hulden de hellingen in een witte waas, zodat het leek alsof het duin zich in een mooie, wit-doorschijnende bruidssluier had gehuld.
Einde zandspoor klinkerweg schuin naar links oversteken en RA via zandpad. Einde LA via breed grindpad. Na 465 m RA bij paaltje rode route.
Sinds 1898 werd in de duinen van Zuid-Kennemerland water gewonnen. Jaren lang kon het duin moeiteloos in de behoefte voorzien. Maar toen in de jaren vijftig bij wet werd geregeld dat elk woonhuis over stromend water moest beschikken, nam de vraag naar schoon leidingwater toe en ontstonden problemen. Uit het duin werd meer water weggepompt dan de regen aanvoerde. Het waterpeil daalde en het gebied begon te verdrogen. Het waterleidingbedrijf ging op zoek naar alternatieve waterbronnen. Sinds het begin van deze eeuw is de waterwinning hier gestaakt. Uit de kranen van Zuid-Kennemerland stroomt tegenwoordig gezuiverd IJsselmeerwater.
Einde zandpad na weitje LA via klinkerfiets- pad. Na 90 m links aanhouden en het wandel- spoor volgen.
Links langs de route heb je inmiddels verschillende waterplassen zien liggen. Aan het eind van dit pad ligt links ook weer een drassig dal met een duinmeertje. Sinds de waterwinning is gestaakt, proberen de beheerders op verschillende plekken dit soort natte duinvalleien te creëren. Zo brengen ze een stukje natuur terug in de toestand die het duingebied vroeger kenmerkte. Om het proces te versnellen, is de voedselrijke bovenlaag van het duin soms afgegraven. Op het schrale zand kunnen dan vochtminnende duinplanten tot ontwikkeling komen. Opmerkelijk is dat zaden die al decennia in de grond lagen, op sommige plaatsen alsnog ontkiemden. De nieuwe planten trekken insecten aan. Daarop komen vogels af. Die trekken weer roofvogels aan. Zo ontstaat rond de drassige duinvalleitjes een leefklimaat met een heel eigen flora en fauna.
