Soms kan het enger zijn om aan de slag te gaan met traumaverwerking, dan om het bij je te blijven dragen. Zelfs als je er dagelijks last van hebt. Gelukkig zijn er allerlei soorten traumatherapie beschikbaar, en komen er ook steeds weer nieuwe technieken bij. Sommige zijn lichaamsgericht, anderen draaien om gesprekstechnieken. EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) zit daar eigenlijk tussenin. In dit artikel vertelt Yvonne Timmermans, natuurgeneeskundig therapeute, opgeleid in EMDR, hoe deze techniek precies werkt en of het wat voor jou zou kunnen zijn.
Is jouw traumaverwerking vastgelopen? EMDR therapie kan verlossing bieden
Bij een trauma hoef je niet alleen te denken aan oorlogsveteranen of slachtoffers van seksueel geweld. Je kunt trauma zien als ‘beschadigingen’ die elk mens op een bepaald punt in zijn of haar leven oploopt. Hoewel er natuurlijk verschillen zijn tussen verschillende soorten trauma’s, is het onvermijdelijk dat je ooit in je leven diep wordt overvallen door een heftige, emotioneel geladen gebeurtenis. Als je verwerking hiervan vastloopt, blijft het trauma je leven negatief beïnvloeden. Als het zo ver is gekomen, kan EMDR een uitweg bieden.
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
Wat is EMDR?
Yvonne: ‘EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het is een vorm van therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een traumatische ervaring. Bijvoorbeeld een ongeluk, een overval of seksueel misbruik. De afgelopen 25 jaar heeft EMDR zich ontwikkeld tot een populaire en effectieve traumatherapie. Soms worden heftige ervaringen in de loop van tijd vanzelf verwerkt. Maar sommige mensen lukt het niet om de ervaring te verwerken. Ze blijven last houden van flashbacks en negatieve emoties zoals angst, stress en paniek. Dit kan grote invloed hebben op iemands leven. EMDR kan dan helpen om de heftige emotionele lading van de herinnering te halen.’
Hoe gaat een EMDR sessie in z’n werk?
Voorbereiding
Yvonne: ‘In de voorbereidende fase ‘benader’ je het trauma. De therapeut stelt de cliënt allerlei vragen. Om te beginnen om de traumatische gebeurtenis(sen) te beschrijven. Het is belangrijk dat er in de herinnering één punt zit dat de cliënt heel erg raakt. Hierin kun je de heftige gebeurtenis zien als een film: welk fragment van de film is voor de cliënt het heftigst? Daarbij vraagt de therapeut naar de gedachten, het gevoel en de lichamelijke sensatie die de cliënt hierbij heeft. Hoeveel raakt dit de cliënt op dit moment, op een schaal van 1 tot 10?
Als de cliënt naar zichzelf kijkt met deze emoties, hoe zou ze zichzelf dan omschrijven? Hoe zou de cliënt graag willen dat ze zich voelt over deze gebeurtenis? En hoe waar is dat nu op een schaal van 1 tot 7? Indien er meerdere nare ervaringen zijn geweest die een rol spelen, dan worden deze allemaal besproken.
Zelf vraag ik ook altijd naar de volgende elementen:
- de eerste ervaring in iemands leven die een heftige indruk heeft gemaakt
- de meest heftige ervaring
- de meest recente ervaring
- een mogelijke ervaring in de toekomst waar de cliënt bang voor is
Contact maken met het trauma
Vervolgens wordt de cliënt gevraagd het beeld op te roepen en contact te maken met alle gedachten, emoties en lichamelijke sensaties die daarbij horen. Bijvoorbeeld: “Ik heb een auto ongeluk gehad. Ik stond in de file stil en keek in mijn achteruitkijk spiegel. Ik zag een vrachtwagen met hoge snelheid op me af rijden en ik wist: die stopt niet en ramt zo mijn auto. Ik verstijfde en raakte in paniek. Als ik er nu aan terug denk voel ik alle spieren in mijn lijf aanspannen. Ik krijg het heel warm. Ik voel paniek, maar kan er niet van weg. Mijn hart gaat tekeer en ik krijg het benauwd. Ik heb het gevoel dat ik doodga. Op een schaal van 1 tot 10 raakt me dit nu als een 8. Mijn hele lijf staat strak. Ik vind het stom van mezelf dat ik hier nog last van heb. Maar ik durf gewoon niet meer de snelweg op. Stel je voor dat het weer gebeurt. Ik wil me graag weer zelfverzekerd voelen op de weg.”
De verwerking
In EMDR wordt gebruik gemaakt van een afleidende stimulus. Dit kan beeld zijn (het volgen van de vingers van de therapeut van links naar rechts), geluid (via een koptelefoon krijgt de cliënt afwisselend links en rechts tikjes te horen) of gevoel (tikjes gegeven op schouder of knieën, dit wordt overigens niet vaak gebruikt). De cliënt haalt de heftige gebeurtenis met al het gevoel, de gedachten en sensaties omhoog terwijl ze de afleidende stimulus krijgt. Na ongeveer 45 tot 60 seconden vraagt de therapeut de cliënt wat er in haar opkomt. De cliënt vertelt in één zin hoe ze zich voelt en krijgt direct weer een afleidende stimulus. Deze stappen worden een aantal keer herhaald. Op deze manier kan de cliënt in snel tempo door allerlei gevoelens heen. Lamgeslagen voelen, paniek, verdriet, boosheid, het kan allemaal achter elkaar in korte tijd gevoeld worden.
De lading van de gebeurtenis
Het doel is om de lading op de gebeurtenis te verminderen. Op een schaal van 1 tot 10 moet deze onder de 3 komen. Als de lading is verminderd, krijgt de cliënt kortere setjes van zon 20 à 30 seconden te horen of zien en wordt er gefocust op hoe de cliënt zich graag wil voelen. Ik sluit zelf de sessie af met een bodyscan: voel je nog ergens in je lichaam spanning? Dan focussen we ons daar nog even op. Belangrijk is dat de cliënt weet dat de verwerking thuis nog door gaat. Het kan dus zijn dat de cliënt zich eerst even minder goed zal voelen, maar dit hoeft niet.’
Wanneer zou je EMDR therapie aanraden? En wat zijn de te verwachten effecten ervan?
Yvonne: ‘EMDR is geschikt voor mensen die last blijven houden van een heftige gebeurtenis, een trauma. Dit kan een eenmalige gebeurtenis zijn maar ook meerdere gebeurtenissen. Belangrijk is dat iemand echt contact kan maken met het gevoel. Heeft iemand haar trauma zo ver weggestopt, dan kan het zijn dat EMDR niet werkt, of dat er restjes emotionele lading overblijven. Bij een enkelvoudig trauma (een eenmalige gebeurtenis) kan EMDR binnen een paar sessies, soms al binnen één, de emotionele lading van de herinnering halen. Bij meervoudig trauma kan dit langer duren. Een cliënt zal de herinnering dus niet verliezen, maar wél de heftige lading ervan. Hoewel de meningen hierover verdeeld zijn, vind ik EMDR niet geschikt voor ‘normale’ rouwprocessen. Mensen verliezen kan heftig zijn, maar hoort ook bij het leven. Tenzij iemand na jaren nog steeds heel veel last blijft houden van het verlies, dan kan EMDR wel een uitkomst zijn.’
Voordelen en nadelen Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) therapie
Yvonne: ‘Het grootste voordeel van EMDR is dat je in een paar sessies de heftige lading van ervaringen al sterk kunt verminderen. Het is daardoor bij een eenmalige heftige gebeurtenis een kortdurende vorm van therapie. Een nadeel kan zijn dat iemand zo is samengesmolten met haar trauma, dat iemand zich na de therapie wat ontmanteld voelt omdat de heftigheid van de ervaring af is. Een ander nadeel is zoals gezegd, dat het niet of minder werkt bij mensen die maar niet in contact komen met hun gevoel. Nog een tip: Als je EMDR therapie wilt gaan volgen, kies dan vooral een therapeut die is aangesloten bij een beroepsvereniging.’
Nieuw! Trauma & je lichaam pakket
Herkennen, helen en voorkomen met trauma-expert Suze Retera. Nu voor slechts €29,95
De beroepsvereniging stelt voor dat dergelijke complexe behandelingen alleen zouden moeten worden uitgevoerd door een GZ psycholoog. GZ-psycholoog is in Nederland een wettelijk beschermde titel voor zij die een post-doctorale opleiding hebben afgerond en geregistreerd zijn in het BIG-register.
