Achterblijven na zelfdoding: journalist Resi Lankester schrijft haar overleden vader deze brief

Journalist Resi Lankester was 26 toen haar vader een einde aan zijn leven maakte. In januari 2020 verscheen haar boek ‘Na de Val, zoektocht van een achterblijver’, waarin ze haar struggles met het leven na zijn dood beschrijft. Nu de boekpublicatie achter de rug is, besluit ze op zijn sterfdag -13 juni- een brief aan hem te schrijven. 19 jaar na zijn dood blikt ze terug op de afgelopen periode en vertelt hoe ze zelf het leven weer heeft opgepakt. Wie weet heb je ook met zelfdoding in je omgeving te maken (gehad) en geven Resi’s woorden je support. Je bent niet alleen. 

Achterblijven na zelfdoding: journalist Resi Lankester schrijft haar overleden vader deze brief

‘Lieve pap,

Het is vandaag precies 19 jaar geleden. Op 13 juni, in 2001, werd ik ’s ochtends gebeld door een politieagent. Hij noemde je naam. Hij vroeg of ik je kende. Ja zei ik. Ik ben zijn dochter. En de agent vertelde dat je uit het raam was gevallen. En ik dacht alleen maar: niet weer, niet weer, niet weer. Ik legde de telefoon neer en liep een rondje door mijn woonkamer. Ademhappen. En toen ging ik met de agent naar het ziekenhuis. Pas daar hoorde ik dat je dood was. Nu wel dus, een jaar na je eerste sprong. En daar lag je, in dat kamertje onder een wit laken.

Donkere fase

Weet je nog pap, dat ik toen in dat kleine appartement in de Jordaan woonde? Dat we daar samen de oude houten vloer hebben geschuurd en gelakt? En dat je riep: ‘Het is exact zeven minuten lopen van mij naar jou!’ Volgens mij vond je het wel gezellig dat ik zo dicht bij je woonde. Voor mij voelde het ook fijn en vertrouwd. Mijn moeder zat in een heel ander stadsdeel, en broers en zussen zijn er natuurlijk niet. Zelfs in de periodes waarin we geen contact hadden, stapte ik soms bijna automatisch even je boekwinkel binnen. Je voelde altijd zo als een onderdeel van mijn leven; zelfs als je in de zoveelste donkere fase had geroepen dat je me even niet hoefde te zien.

Narcistisch en theatraal

Dat ik nu tegen je praat zonder dat je me in de rede valt, dat heeft wel iets. Als mensen aan me vragen wat voor iemand je was – en dat gebeurt vaak, door alle aandacht rondom ‘Na de Val’- dan vertel ik dat jij het type was dat vroeg: ‘Hoe gaat het met je?’ om meteen zelf weer het woord te nemen: ‘Ik dacht namelijk laatst nog…’ Na je dood heb ik met je psychiater gepraat – ja sorry, ik had zoveel vragen. Ik wilde beter begrijpen waarom je koos voor de dood. Niet iedereen die zich somber voelt, doet dat tenslotte. Hij mocht me je dossier niet geven, helaas, maar zei wel iets over een narcistische persoonlijkheidsstoornis met theatrale trekken. Ik denk dat dat redelijk in de buurt komt van hoe ik je altijd heb ervaren. Erg op jezelf gericht. Maar ook: aanwezig, theatraal en vol interessante en grappige verhalen.

Tegengif

Maar om je vraag toch even te beantwoorden: het gaat goed met me. Zo anders dan in de eerste jaren na je dood. Halverwege de twintig was ik, en ik leefde erop los. Ik vond dat ik het leven mocht of zelfs móest opvreten. Léven, alles ervaren wat maar kon. Als een soort tegengif, denk ik nu. Tegen alles wat zwart, zwaar, depressief en leeg was. Ik besef nu dat ik lange tijd bang was dat het mij ook zou gebeuren. Dat als ik maar even stilstond, dit meteen tot somberheid, piekeren of depressie zou leiden. En dat ik dan op een dag ook in het raam zou gaan staan. Net als jij. Ik moest bezig blijven, weg van een mogelijke afgrond. Dus ik feestte, ik reisde, ik sportte, ik vierde. En ik putte mezelf uit. Langzaam maar zeker kwam het besef dat ik deze manier van leven niet nog jaren kon volhouden.

Sit with it

En zo slopen yoga en meditatie in mijn leven. Ik leerde de woorden ‘sit with it‘ van een meditatiedocent. Dat betekent: niet op moeilijke momenten naar het terras rennen, gaan shoppen of chocoladerepen uit de kast trekken onder het motto ‘Laten we het leven vieren’. Nee, stilstaan bij wat je voelt. En dan maar even hard huilen en jou heel erg missen. Twijfels voelen: had ik het anders kunnen doen? En daarna angst: had ik het anders móeten doen? Wat ik ook ontdekte, is dat ik toch best kwaad was op je. Ja pap, je ziet het, echt stellig komt het er nog steeds niet uit. Ik vond het jarenlang zo zielig om boos te zijn. Je had het zo zwaar gehad dat je een einde aan je leven maakte en dan zou ik vervolgens ook nog kwaad worden? Nee, dat kon ik mezelf niet toestaan. Ik wás trouwens wel boos, maar dat richtte zich op de buitenwereld. Nu herken ik die ingehouden woede vaak bij anderen. Ik voel meestal alleen maar empathie als iemand zomaar kortaf of chagrijnig doet. Het liefst zou ik diegene een knuffel geven of vragen: gaat het goed, wil je even praten? Wie weet, durf ik dat ooit – want in het ergste geval krijg je er nog een grotere snauw bovenop natuurlijk.

Schaamte

Het valt me op dat mensen het vaak moedig noemen dat ik dit boek heb geschreven. Ik zie dat zelf niet zo; ik wilde alleen maar het hele verhaal vertellen rondom je zelfgekozen dood. Zodat naasten beter snappen hoe complex het is en nabestaanden zich gesteund voelen: ja, zo ingewikkeld is het. Maar wat denk jij, is er iets moedigs aan? Of komt dat omdat zelfmoord vaak wordt gezien als iets om je voor te schamen? Ik herken dat overigens wel. Het is nou eenmaal niet iets waarmee je op een feestje hoge ogen gooit, als mensen vragen naar je gezinssituatie: ‘Nou, mijn vader is dus uit het raam gesprongen.’ Dat snap je wel, toch pap? Jij vertelde op feestjes ook liever vrolijke verhalen. Dat gevoel van schaamte heb ik best lang gehad, maar tijdens het schrijfproces ontdekte ik hoe klaar ik daar mee was. Ik besefte: ik hoef helemaal geen schaamte te voelen. Het was toch niet mijn keuze? Ik mag me gewoon blij, licht en gelukkig voelen. Ik hoef op geen enkele manier jouw zwaarte met me mee te dragen. Want dat is jóuw ballast. Niet de mijne.

Lichter leven

Sinds ik jouw ballast niet meer draag, ga ik lichter door het leven. Gelatener, op een goeie manier. Ik heb meer vertrouwen gekregen in hoe het leven zich ontvouwt. Ik weet nu dat als verdriet, woede en angst zich aandienen, ze vanzelf weer langzaam wegebben. Daardoor durf ik ze toe te laten. Ik duw mijn gevoel niet meer weg, zoals vroeger. Ik had jou een soortgelijke weg gegund; een pad dat lichter wordt in plaats van zwaarder. Was alles dan anders gelopen? Misschien had je hier dan nu naast me gezeten, aan mijn keukentafel. En had je over mijn schouder meegelezen en me meteen grinnikend op allerlei typefouten gewezen. Ik had je een drankje ingeschonken (wil je witte wijn of whisky?) en dan waren we dan op mijn balkon gaan zitten. En dan had je iets opgemerkt over de buren, een gek detail, dat de overbuurvrouw sprekend op Ischa Meijer lijkt ofzo. Maar zo is het niet gegaan. Je wilde weg van jezelf. En daardoor ging je ook weg van mij. Het verdriet om je vertrek voel ik nog steeds. Maar de zwaarte en de rafelranden zijn er in de loop der tijd langzaam steeds verder afgesleten. En wat over is gebleven, is liefde. En een boek: dat natuurlijk niet alleen over mijn zoektocht gaat, maar ook een eerbetoon aan jou is.

Dag lieve pap, tot ooit.’

Resi Lankester schreef boek: Na de Val

Wil je een gesigneerd exemplaar van ‘Na de Val’ bestellen? Doe dat dan rechtstreeks bij Resi via haar website. Via Facebook of Instagram  kun je haar ook bereiken. Of bestel ‘Na de Val’ op Bol.com, €21,99.

Mocht je meer willen lezen over dit onderwerp: familiesystemen expert Els van Steijn schreef onlangs dit artikel voor Holistik, over de invloed van je familiesysteem op somberheid, depressie en zelfdoding. Heb je (hulp)vragen rondom zelfdoding? Ga naar 113.nl of bel 0900-0113.

Foto Resi: Linelle Deunk