Door iets dierbaars te verliezen, raak je iets van jezelf kwijt. Je vaste vertrouwde basis wordt overhoopgehaald. Elk mens krijgt in zijn leven met verlies en rouw te maken. Hoe ga je daarmee om? En lukt het je om opnieuw betekenis aan je leven te geven na afscheid te hebben moeten nemen van je gezondheid of een verloren liefde? Psycholoog Chaja Kruijssen (73) is ervaringsdeskundige en spreekt veel mensen in haar praktijk die met verlies worstelen. Hieronder deelt ze haar visie op dit essentiële thema.
Verlies: een psycholoog vertelt over rouw om verloren liefde en gezondheid
Chaja: In mijn praktijk als psycholoog en psychosynthesegids spreek ik regelmatig mensen die iets verloren zijn. En een mens kan zoveel verliezen. We denken bij verlies meestal als eerst aan het verlies van een partner, een geliefde. Er zijn veel boeken geschreven, therapieën bedacht voor deze vorm van verlies. Het is heel begrijpelijk en vanzelfsprekend; je rouwt om het heengaan van je geliefde. Ook is er natuurlijk veel aandacht voor mensen die zoiets vreselijks overkomt als het verliezen van een kind. Een onvoorstelbaar pijnlijk verlies. Wat mij echter opvalt is dat, zelfs bij deze genoemde grote verliezen, de betrokkenen vertellen dat ze op den duur de steun en het begrip van hun omgeving gaan missen. Het blijkt vaak een eenzaam gebeuren om met zo’n groot verlies verder te leven.
Verschillende soorten verlies
Verlies gaat niet alleen over een geliefde of een kind. Ik hoor het verhaal over het verlies van een ongeboren kind, een stilgeboren kind, een abortus. Het verlies van je gezondheid, een dierbare vriendin, de baan waar je zo in opging. Hoeveel aandacht en geduld is er dan in je omgeving?
Soms hoor je dan:
Het was nog geen echt kind?
Je kan toch weer lopen? Niemand ziet je stoma toch?
Het was toch een vriendin die je niet zo vaak zag?
Goedbedoelde pogingen om je op te beuren, maar ze geven vaak aan dat de ander niet écht begrijpt waar jij om treurt. En na een poos verwacht men dat het over is, je hebt al zo lang gerouwd. ‘Huil je nu nog om je verleden? Het is al zoals geleden, je moet nu echt verder met je leven… Ga je zinnen verzetten, ga iets leuks doen’. Dat werkt niet zo. Je verlies nemen, je verlies dragen, je verdriet verwerken kost tijd en is een persoonlijk proces.
Verlies van liefde en gezondheid
Zoals eerder gezegd heeft het verlies van een geliefde en verlies van je gezondheid een zeer grote impact op je leven. Ik heb ervaren door het verlies van mijn partner in mijn scheiding en het in het verlies van mijn gezondheid, dat verliezen een persoonlijk, diepgaand eenzaam proces is. Door iets dierbaars te verliezen, raak je iets in jezelf kwijt. Je vaste basis in jezelf wordt overhoopgehaald. Het hervinden van die basis in jezelf kost aandacht en tijd. Jouw eigen tijd om te rouwen en los te laten, opnieuw te ontdekken wie je bent zonder dat wat je verloren bent. De tijd die jij nodig hebt om met het verlies te leven, in plaats van te overleven.
Stevige basis
Natuurlijk heeft hoe je omgaat met verlies te maken met hoe stevig je basis was voor het gebeurde. Hoe heb je geleerd met jezelf te leven, met veerkracht die je ontwikkeld hebt door bepaalde ervaringen? In mijn werk als therapeut komen deze belangrijke zaken zeker aan de orde. Ik heb gemerkt in mijn eigen leven, maar ook in het leven van anderen die ik mocht begeleiden, dat het vooral helpt dat je verlies er mag zijn. Dat je verdriet en wanhoop, je niet weten en niet willen het daglicht mogen zien. Dat er iemand is die erbij wil zijn en jouw pijn verdraagt. Dan ontstaat er wellicht ruimte om samen te ontdekken welke betekenis het verlies in je leven heeft, hoe je van daaruit je eigen kracht kan vinden om een zinvol leven te leiden, met en ondanks het verlies.
Huilen in het openbaar
Wij Nederlanders huilen niet in de tram of in de sportschool. Maar als je dat wel doet en iemand is bereid naar je verhaal te luisteren, besef je dat je niet alleen bent. We kennen allemaal verlies in ons leven, dat is wat ons hetzelfde maakt. Door aanraakbaar te zijn kunnen we elkaar helpen om verlies te dragen. Maar je denkt nu vast, hoe ga je daar nou mee om als iemand huilt? Even stilstaan en aandacht geven is het belangrijkst. Laatst zat een vrouw in de kleedkamer van mijn fitnesscentrum te huilen. Ik vroeg haar; gaat ’t, heb je iets nodig? Ze zei van niet, maar ze vertelde snikkend haar verhaal. Ik luisterde en we hadden even contact.
Wat te doen als iemand in je omgeving rouwt
– Het allerbelangrijkste is dat de ander voelt dat je er bent!
– Blijf nabij en beschikbaar om te luisteren en over het verlies te praten.
– Geef geen advies of je persoonlijke mening, maar vraag wat de ander nodig heeft.
– Neem contact op en ga iets ondernemen zoals samen koken, wandelen, naar de film gaan, sporten, etc.
Wat te doen als jij zelf rouwt
– Besef dat rouwen tijd kost en neem dus die tijd.
– Blijf erover praten, maar voorkom dat je een vriendschap overbelast. Deel je verdriet met meerdere mensen. Dat kunnen vrienden, familieleden, vrijwilligers of hulpverleners zijn.
– Blijf sociale activiteiten ondernemen, ook als je hoofd er niet naar staat.
– Ontmoet mensen via sport, app’s, hobbies en clubjes.
– Hoe moeilijk het ook is; probeer voor jezelf te zorgen door regelmatig te eten, te bewegen en niet te laat naar bed te gaan.
Over psycholoog en face reader Chaja Kruijssen
Als waardevolle aanvulling op haar jarenlange ervaring als psycholoog en psychosynthese-gids heeft Chaja de opleiding ‘Face Readen’ gevolgd bij Lilian Bridges van The Lotus Institute. Nieuwsgierig naar de betekenis van je eigen ‘ware’ gezicht? Neem dan contact op met Chaja om een consult te boeken via chaja.kruijssen@onderwegnaarjezelf.nl. Of kijk voor meer info op onderwegnaarjezelf.nl.
Mis nooit meer iets van Holistik!
Schrijf je in voor onze newsletter & never miss a single story.Ja, houd mij op de hoogte!
