Het gas tien keer checken. Het autoslot controleren en er drie keer voor terug lopen. Het muziekvolume in de auto áltijd op een even getal hebben staan… OCD (Obsessieve Compulsieve Stoornis) kan je leven volledig overnemen. Deze dwangstoornis staat gezonde relaties in de weg, zorgt dat je niet meer geconcentreerd kunt werken en kan zelfs leiden tot een depressie. En het lijkt wel of OCD steeds vaker voorkomt. We vroegen psychologe Suze Retera naar haar visie en wat je er aan kunt doen.
OCD? Hieraan herken je de symptomen van een dwangstoornis
OCD is een dwangstoornis waarbij het gedrag gericht is op het vermijden of verlichten van het angst. Suze: “Het gaat hierbij om gedrag dat obsessief én compulsief is. Dit wil zeggen dat er een obsessie is met het uitvoeren van bepaalde handelingen, dwang gedachten, het vermijden van handelingen, voorwerpen, kleuren of bepaald eten, of met bepaalde aantallen/herhalingen”. Dit gedrag heeft rationeel gezien geen functie, maar is compulsief; je moet het doen anders is de stress of angst die volgt te overweldigend.
Tijdelijk gevoel van controle
Het uitvoeren van de handelingen geeft een tijdelijk gevoel van controle en veiligheid die anders ontbreekt. “De dwanggedachten en handelingen veroorzaken echter hun eigen pijn. Ze nemen het leven van de patiënt over en staan gezonde relaties, je kunnen concentreren op je werkzaamheden en de vrijheid die je nodig hebt om gelukkig te kunnen zijn in de weg. Depressie kan dan ook vaak een gevolg zijn van OCD” aldus Suze. Reden genoeg om dieper met haar in gesprek te gaan.
Waarom lijkt het of tegenwoordig zoveel mensen last hebben van OCD?
Suze: Of het werkelijk zo is dat er nu meer mensen last van hebben durf ik niet te stellen. Huidige cijfers zijn dat 1-3% van de bevolking een dwangstoornis heeft. Wel wordt er meer over gesproken en is er meer aandacht voor, waardoor mensen zich wellicht makkelijker in de symptomen herkennen. Daarnaast betitelen we ons gedrag al snel half grappend als ‘OCD‘ wanneer we sterk gehecht zijn aan bepaalde gewoonten of rituelen. Maar dit is geen gedrag wat daadwerkelijk ons leven negatief beïnvloed en onze gedachten beheerst.
Kun je ook OCD hebben zonder er last van te hebben?
Suze: Als je OCD hebt ben je dwangmatig met gedachten of handelingen bezig. Er is een duidelijke angst die je ervaart als je dit niet zou doen. OCD is dus echt iets anders dan gehecht zijn aan bepaalde gewoontes of sterke voorkeuren hebben en het vervelend vinden als het een keer niet op jouw manier gaat. Als je bijvoorbeeld liever geen oliedressing over je salade wilt, maar dat doen ze in het restaurant wel en je vraagt om een nieuwe salade, dan heb je nog geen OCD ;-). Als het vermijden van olie je lang bezig houdt en het in aanraking komen met olie een sterke angst oproept (sterker; de olie mag niet eens op tafel staan) en je hebt angstige gedachten over wat er kan gebeuren als je de olie aan zou raken én rituelen die je uit moet voeren om jezelf te reinigen als dat toch zou gebeuren, is het een ander verhaal.
Neurotisch gedrag
Iedereen kan van tijd tot tijd wat neurotisch gedrag vertonen, wat zeker een teken aan de wand is om bij jezelf te raden te gaan waarom je zekerheid zoekt in de structuur van je gedrag, maar dat zegt nog niet dat je OCD hebt. Afhankelijk van hoe de OCD zich uit, zijn er wel mensen die een vorm van OCD hebben en een manier hebben gevonden om hiermee te leven. Maar er geen last van hebben is te positief gesteld.
Wat kun je er aan kunt doen? Medicijnen? Therapie?
Suze: OCD is een angststoornis waar absoluut therapie voor is. Het is ook zeker aan te raden om hier hulp bij te zoeken, omdat het anders naar verloop van tijd erger kan worden en lastiger te behandelen. Het is interessant om na te gaan wanneer het gedrag begonnen is, en wat de gevoelens zijn die naar boven komen wanneer het gedrag níet uitgevoerd kan worden of indien er blootstelling is aan dat wat vermeden wordt. Veelal ligt er een trauma aan ten grondslag. Een vorm van therapie kan dus zijn om te kijken welke gebeurtenis voor de angst heeft gezorgd, die vervolgens geprojecteerd en onder controle gehouden wordt met het compulsieve gedrag.
Stapje voor stapje
Regelmatig wordt een vorm van therapie ingezet waarbij de patiënt bewust wordt blootgesteld aan datgene waar hij/zij bang voor is, of de compulsieve handelingen om de angst te onderdrukken niet uit mag voeren. Dit gebeurt geleidelijk aan zodat stapje voor stapje de patiënt ervaart dat de angst irrationeel is. Soms kan medicatie een onderdeel zijn van de therapie. Veelal als depressie een onderdeel is geworden van de symptomen. Daarnaast kunnen therapieën als Ayurveda (Vata balancerende levensstijl) en vormen van stress ontlading via het lichaam zoals TRE (Trauma Release Exercises) een onderdeel zijn van een holistische behandeling.
Is er een online test om te checken of je OCD hebt?
Suze: Er zijn verschillende online (zelf)testen die je kunt doen. Wel goed om te onthouden dat een dergelijke test nooit bedoeld is als middel om een diagnose te stellen. Het kan je wel een idee geven of je misschien die kant op neigt en wellicht eens een gesprek aan kunt gaan met een psycholoog of therapeut.
Kom thuis in je lichaam meditatiepakket
- 60 minuten geleide meditaties voor een liefdevolle relatie met je lijf
- Ingesproken door holistisch therapeut Suze Retera
- Inclusief 30 pagina dik dossier + mini podcast
Suze is psychologe en geeft TRE (Trauma Release Exercise) sessies. Iets voor jou? Mail suze
