Niet-genomen rouw: dit is hoe het je fysiek en emotioneel uitput

Verlies is onlosmakelijk verbonden met het leven. Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met het verlies van een dierbare, een geliefde, een baan, een droom, een onvervuld verlangen, een levensfase of andere zaken met emotionele waarde. Elke verandering heeft in feite een stukje verlies in zich. Therapeut, auteur en spreker Jane Coerts is gespecialiseerd in het behandelen van burn-out. Ze ontdekte dat niet-genomen rouw een belangrijk onderdeel is van het ontstaan van een burn-out. Hieronder vertelt Jane je meer. 

Niet-genomen rouw: dit is hoe het je fysiek en emotioneel uitput

Jane: ‘Veel mensen in onze Westerse wereld hebben nooit geleerd om te rouwen en dragen ‘niet-genomen rouw’ met zich mee. Dit kan komen doordat verdriet binnen je familie werd weggestopt, voorwaarts gaan gezien werd als de beste remedie tegen pijn, of omdat het verlies te pijnlijk was en je bang was overspoeld te raken door gevoelens. Ook zijn we gaan geloven in de maakbaarheid der dingen. Als je maar hard genoeg je best doet, komt het wel goed. Als het dan toch fout gaat, ligt het dus aan jou. Om de pijn van dit falen niet te voelen, richt je je aandacht op nieuwe uitdagingen. Stap je nieuwe avonturen in.

Niet-genomen rouw en je lichaam

Niet-genomen rouw zet zich vast in je lichaam en klopt vroeg of laat aan je deur. Vaak in de vorm van psychische of lichamelijke klachten, met een opgebrand gevoel als mogelijk gevolg. Zoals Auschwitz-overlevende Edith Eger schreef: ‘Als we onze waarheden en verhalen dwingen om zich te verstoppen, kunnen de geheimen hun eigen trauma, hun eigen gevangenis worden. Als we onszelf niet toestaan te rouwen om ons verdriet, worden we gedoemd om ze iedere keer opnieuw te beleven.’ Burn-out, depressiviteit, verteringsklachten, migraine, reuma, long-covid en klachten ten gevolge van migratie blijken allen een relatie te hebben met ‘niet-genomen rouw’ (zie ook Van der Kolk 2014, Coerts 2021 en Maté 2022).

De uitdaging van deze tijd zit hem in vertragen, wachten, verteringstijd inlassen, stilstaan bij verlies, lummelen. Hierdoor kunnen onze onverwerkte thema’s aan het licht komen. Naast de lente en de zomer komt er dan ruimte voor de herfst en de winter. We dragen zo zorg voor vruchtbare grond en voldoende energie voordat we starten met iets nieuws. Hoe je hier ruimte voor maakt? Start bijvoorbeeld je dag zodra je alleen bent met een half uur aanwezig zijn met wat er is. Benoem het maar: ik merk dat ik …., oh en nu verandert er iets ….. Dit doe je om jezelf te trainen in aanwezig blijven en aandachtig zijn met wat er in je gebeurt. Wen jezelf ook aan om na elke activiteit een minuut te blijven zitten waar je zit, voordat je overgaat tot het volgende. Dus na je ontbijt: pauze, na een kop koffie: pauze, na je eerste klusje: pauze, na je tiende klusje: pauze, na een wandeling: pauze. Om zo de overgangen te markeren en bewust de vertraging vorm te geven.

Rouw is de achterkant van de liefde – Wibe Veenbaas

Door ruimte te maken voor je tranen en andere emoties raken je verwondingen geïntegreerd in plaats van afgesplitst. Je bevroren delen kunnen smelten. Dat is de opening naar echte vrijheid. Rouw opent de poort van de betekenisgeving. We rouwen om waar we van houden. Waar je van houdt, voed je, geeft je leven zin. Dat is mooi zichtbaar hieronder in de levenscirkel, die de natuurlijke fasen van ons leven beschrijft. Maar laat ook zien hoe we elke gebeurtenis rond kunnen maken. Het verklaart daarnaast waarom we op een gegeven moment zinloosheid ervaren als we de rouw overslaan: we zijn ondervoed geraakt.

Midden in de winter, besefte ik opeens, dat in mij een onoverwinnelijke zomer is. – Albert Camus

In mijn werk als (rouw-, burn-out en trauma-)therapeut merk ik hoe helend het is als mensen stilstaan bij verliezen. Vooral als verliesverhalen getuigen hebben. Daarom houd ik zo van de tweedaagse workshop ‘Verlies en Levenskracht’. Er vloeien veel tranen en er ontstaat lucht en ruimte als de rouw én de liefde weer gevoeld worden. Magische momenten. Of zoals een van de deelnemers laatst zei: ‘Dit waren de gelukkigste dagen van mijn leven.’ Kijk voor meer info over Jane en haar werk op streamsite.nl.