Mindfulness wordt al duizenden jaren beoefend, oorspronkelijk vooral binnen het hindoeïsme en boeddhisme. Inmiddels is mindfulness ook in het westen populair. Hier wordt het meestal niet in een religieuze context beoefend, maar ingezet als tool voor zelfontwikkeling en het verbeteren van de gezondheid. In dit artikel lees je wat (westerse) mindfulness inhoudt en hoe je ermee kunt oefenen.
Mindfulness betekenis
Veel leraren die mindfulness in het westen populair hebben gemaakt, zoals Sharon Salzberg en Jack Kornfield, leerde het kennen in de context van het boeddhisme. In het boeddhisme maakt mindfulness onderdeel uit van een uitgebreid pad naar verlichting. Het is dus meer een middel en niet zozeer een doel op zich. Mindfulness is in het boeddhisme bovendien, meer dan in het westen, verweven met het ontwikkelen van je morele kompas en onderscheidingsvermogen.
Wat is mindfulness?
In het westen kennen we mindfulness meer als een puur, oordeelloos aanwezig zijn in het hier en nu. Je ervaart mindfulness als je je volledig bewust bent van wat zich in het nu-moment voordoet en deze realiteit met al je zintuigen kunt beleven. Je denkt niet aan het verleden of de toekomst, je bent jezelf of anderen niet aan het veroordelen, je bent gewoon aanwezig. Vanuit dit bewustzijn kun je vervolgens leren om bijvoorbeeld bewuster te handelen, beter met stress om te gaan en afstand te nemen van negatieve gedachten. Er is inmiddels ook veel wetenschappelijk onderzoek dat de positieve effecten van mindfulness op de mentale en fysieke gezondheid laat zien.
Mindfulness training
Een sleutelfiguur in de popularisering van westerse mindfulness is Jon Kabat-Zinn. Hij ontwikkelde eind jaren ’70 Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR), een programma van 8 weken dat onder andere wordt ingezet om stress en pijn te verminderen. Kabat-Zinn leerde over mindfulness van verschillende leraren, waaronder Thich Nhat Hanh. In MBSR combineerde hij zijn kennis over mindfulness met de westerse wetenschap. Mindfulness kom je inmiddels tegen in allerlei verschillende therapieën (zoals Dialectische Gedragstherapie en Acceptance & Commitment Therapy), zelfhulpboeken, spirituele practices, enzovoort. Er zijn veel cursussen en trainingen in mindfulness beschikbaar, zowel fysiek als online alsmede via apps. Elke cursus heeft weer een eigen insteek, dus volg vooral je intuïtie als je geïnteresseerd bent. Het is wel aan te raden om een docent te kiezen die goed formeel getraind is in mindfulness.
Hoe begin je met mindfulness?
Je kunt ook zelf met mindfulness beginnen. De allermakkelijkste manier om dat te doen is om te oefenen met mindful ademen. Dat kan in een meditatie waarin je steeds je in- en uitademing volgt en hiernaar terugkeert als je afdwaalt. Maar je kunt ook de intentie zetten om gedurende de dag steeds vaker even terug te keren naar je ademhaling. Je hoeft niet per se iets te veranderen aan je adem, observeer gewoon eens hoe het ermee gaat. Waar voel je je adem en hoe voelt deze? Een ander goed moment om mindfulness te oefenen is tijdens het eten en koken. Probeer helemaal aanwezig te zijn bij deze ervaring en deze met al je zintuigen in je op te nemen. Wat zie, hoor, voel, ruik en proef je? Mindful zijn kan ervoor zorgen dat je meer van dingen gaat genieten, maar dit hoeft niet het doel te zijn. Het enige ‘doel’ is gewoon aanwezig zijn en de realiteit ervaren zoals deze zich voordoet. Een iets meer gevorderde oefening is om dit te doen tijdens een klusje dat je niet leuk vindt (hier is het verleidelijk om te willen ontsnappen aan de ervaring) of tijdens een gesprek met een dierbare (hier komen er vaak veel prikkels tegelijk op je af).
Mindfulness boeken
Als je meer wilt leren over mindfulness, is het een goed idee om er een toegankelijk boek over de lezen. Een greep uit onze favorieten:
