5 troostrijke lessen uit het Boeddhisme als je in een rouwproces zit

Yasmin Dikkeboom verloor op 27-jarige leeftijd haar moeder aan de ziekte van Kahler, een vaak ongeneesbare en zeldzame vorm van Kanker. Na een dappere strijd van 3,5 jaar en vele behandelingen verder heeft haar lichaam het niet gehaald, ondanks haar positieve en immens sterke geest. We vroegen Yasmin hoe het nu met haar gaat en welke stappen ze heeft gezet om dit grote verlies een plekje te geven. 

5 troostrijke lessen uit het Boeddhisme als je in een rouwproces zit

Yasmin: Ik ben mijn moeder, de liefde van mijn leven, verloren. Een fatsoenlijk woord dat de lading amper dekt. Het beschrijft wel goed hoe ik me het afgelopen jaar heb gevoeld: verloren, verdoofd en verslagen. De afgelopen jaren was het hoop die me mijn bed uit kreeg. Hoop dat het beter zou gaan met mijn moeder en daarmee ook met mij. Ik stak mijn kop in het zand en zocht afleiding in werk en sociale gelegenheden. Mijn moeder ging niet dood. Dat kon niet, want dat zou ik niet overleven. Ik weet daarom dan ook nog goed dat toen mijn moeder haar laatste adem uitblies, ik ervan overtuigd was dat mijn hart er ook elk moment mee op zou houden. Inmiddels moet ik het alleen doen, met de hulp van een klein aantal trouwe mensen die me na al deze maanden nog steeds steunen. Maar zonder mijn externe ruggengraat, mijn moeder. Mijn hart is nog nooit zo gebroken geweest van verdriet. En tegelijkertijd is het geopend. Liefde en dankbaarheid vullen mijn lichaam en mijn herinneringen: een directe weerspiegeling van het intense verdriet. Want verdriet zo groot, dat kan alleen maar uit liefde zijn voortgekomen.

Rouw en het Boeddhisme

Een vernieuwde interesse in het Boeddhisme biedt troost. Het houdt mijn hart geopend en heeft mijn leven verrijkt met dagelijkse meditatie sessies, nieuwe vriendschappen en vooral door me een plek te bieden waar de dood mag bestaan. Het leven en de dood zijn in het Boeddhisme sterk met elkaar verbonden. In het Tibetaanse boek van leven en sterven worden de staten van het bewustzijn beschreven, de bardo’s, in het leven en in de dood. Een enorme eyeopener voor mij toen ik het voor het eerst las.

Dit zijn de meest waardevolle lessen uit het Boeddhisme die mij helpen in het rouwproces

1. Loving Kindness Meditatie

Deze vorm van mediatie werd bedacht door de Boeddha zelf om zijn monniken te beschermen. Het is een prachtige vorm van (zelf)liefde, een enorme hartopener en werkt voor mij erg kalmerend.

2. Essentiële Phowa

Dit Tibetaanse gebed is geschikt voor zowel levenden als stervenden. Maar ook zeer belangrijk voor dierbaren die niet meer onder ons zijn. Als ik het voor mijn moeder doe, voel ik haar heel dichtbij, een verdrietig en ook geruststellend gevoel tegelijk. Precies een jaar na haar overlijden ben ik naar Ierland gereisd om daar dit gebed, onder begeleiding, aan haar op te dragen. 

3. Rumi

“Grief can be the garden of compassion. If you keep your heart open through everything, your pain can become your greatest ally in your life’s search for love and wisdom.” De Perzische dichter en filosoof Rumi heeft prachtige teksten geschreven over de dood en het leven, mij bieden ze een stukje houvast. 

4. Dagelijkse Meditatie

Dagelijkse meditatiesessies helpen mij ruimte te geven aan zowel gedachtes als gevoelens. Ik raak steeds vaker enorm overprikkeld en even ‘gewoon zijn’ geeft me dan precies wat ik nodig heb: even zo min mogelijk. 

5. Dood is niet het einde

Alle grote spirituele tradities van de wereld proberen ons duidelijk te maken dat de dood niet het definitieve einde is. Een gedachte die mij hoop gaf in hopeloze tijden en mij anders heeft doen denken over het leven en het ‘werk’ wat we te doen hebben hier op aard. In de Westerse, snelle wereld waarin ik gewend was om te leven, is er weinig ruimte voor rouw, en voelt het tonen van verdriet zelfs als een teken van zwakte. Iets waar ik veel moeite mee heb. Soms gaat het beter en vergeet ik zelfs even wat er allemaal is gebeurd de afgelopen tijd. Maar dan overvalt het me weer, de scherpe pijn. Het besef dat mijn leven voor altijd anders zal zijn en ik nooit meer op zaterdag stijf gearmd de Noordermarkt met haar op loop. Een waarheid die ik misschien wel nooit kan accepteren en een cirkel die ik misschien nooit rond kan maken. Maar weglopen voor mijn verdriet en de waarheid, dat doe ik nooit meer. Hoe uitdagend dat ook mag zijn. Dagelijks ontmoet ik die sterke vrouw en het geweldige voorbeeld dat mijn moeder voor mij is geweest in de spiegel. In mijn ogen herken ik haar, dat helpt me de dag door, stapje voor stapje naar een leven in een rustiger vaarwater. Dat gunde ze mij zo – en ik haar ook.