De afgelopen jaren wordt er steeds opener gesproken over trauma, mentale gezondheidsproblemen en hechtingsstijlen. Langzaam maar zeker gelukkig ook onder mannen. En als we kijken naar recente ontwikkelingen op politiek gebied én onder jonge jongens, is dat belangrijker dan ooit. Als we beter begrijpen waar mentale gezondheidsproblemen en disfunctioneel gedrag bij mannen vandaan kunnen komen, helpt dat mannen om eerder hulp te zoeken. En dierbaren leren zo hoe ze de mannen in hun leven het beste kunnen ondersteunen. Nicole LePera, bekend als The Holistic Psychologist, opende onlangs op haar Instagram account het gesprek over de geparentificeerde zoon. Hieronder lees je waarom hij als volwassene vaak vanuit diepgewortelde woede en schaamte leeft.
De geparentificeerde zoon: waarom hij als volwassene vanuit woede en schaamte leeft
Wanneer je als kind je ouder moet ‘dragen’, heet dat binnen de psychologie parentificatie. Bij parentificatie vervult het kind als het ware de rol van ouder. Het kind wordt een steunpilaar. Parentificatie ontstaat vaak wanneer volwassenen kinderen krijgen om een oude wond te helen; dit kan een bewuste of onbewuste keuze zijn. De relatie tussen de ouders en het kind draait dan niet om het kind zelf, maar om traumasporen van de ouder. Parentificatie gaat ook vaak hand in hand met narcisme. In een gezin waarin een ouder narcistisch is, gaat alle aandacht naar de behoefte van de narcist. Van de kinderen wordt verwacht dat zij zich per situatie aanpassen om voor de ouder te zorgen. Deze dynamiek heeft grote negatieve gevolgen voor de eigen ontwikkeling van het kind.
Emotionele onvolwassenheid
Als een zoon wordt geparentificeerd, wordt hij op jonge leeftijd al ‘de man van het huis’. Het kan zijn dat zijn ene ouder fysiek of emotioneel afwezig is en de andere ouder hem daarom als steunpilaar gebruikt. Misschien moest hij ook helpen in het huishouden of zelfs al jong financieel bijdragen. Misschien moest hij een ouder of broertjes en zusjes beschermen tijdens heftige ruzies thuis. Er was in ieder geval geen ruimte voor hem. Hij moest delen van zichzelf onderdrukken om de harmonie te bewaken en zodat anderen op hem konden leunen. Omdat zijn eigen behoeften niet erkend en vervuld worden, kon hij niet volledig emotioneel volwassen worden, aldus LePera. Hij werd gewaardeerd voor wat hij deed voor het gezin, de rol die hij speelde, de steun die hij bood. Niet voor zijn authentieke zelf. Dat kan een enorm gevoel van schaamte en minderwaardigheid in hem creëren.
Een onmogelijke taak
Bovendien is het in veel gevallen zo dat een geparentificeerde zoon moet toekijken hoe andere familieleden – een ouder of broertjes en zusjes – mishandeld of verwaarloosd worden door een of beide ouders. In hem bouwt zich daardoor een enorme woede op; zowel gericht op de ‘dader(s)’ als op de ‘slachtoffers’. En een gevoel van falen. Want een kind kan deze beschermende rol simpelweg niet vervullen en zou dat ook niet moeten hoeven doen. Ergens voelt hij dit, maar toch maakt hij zichzelf wijs dat hij iets had kunnen voorkomen. Dat hij verantwoordelijk was voor de keuzes en levens van zijn gezinsleden. Het voelt alsof hij een cruciale (en onmogelijke) taak niet heeft kunnen vervullen.
Schaamte en woede
Als deze man als volwassene niet actief aan de slag gaat met zichzelf om dat onderdrukte deel van zichzelf te helen en alsnog emotioneel volwassen te worden, zal dat zijn gedrag en relaties sterk negatief beïnvloeden. Hij voelt zich verloren en klein, niet gezien en gehoord. En in veel gevallen gaat hij dat afreageren op anderen. Omdat hij niet de nodige liefde, aandacht, respect en acceptatie heeft ontvangen van zijn ouder(s), interpreteert hij gedrag van anderen vanuit schaamte en woede. Als zijn partner hem vraagt meer te helpen in huis, hoort hij ‘je bent niet goed genoeg’. Als zijn partner aangeeft dat hij of zij meer tijd samen wil doorbrengen, hoort hij ‘je wordt niet gewaardeerd voor wat je allemaal al doet’. Zo wordt de geparentificeerde zoon als volwassen vaak rigide en defensief, schrijft LePera. Hij kan het moeilijk verdragen als iemand iets anders ziet dan hij en zorgt er vaak bewust of onbewust voor dat mensen op eieren lopen om hem niet te triggeren. Hij wordt enorm veeleisend en dominant, of juist teruggetrokken en afgesloten.
Voorbij het ego
Diep van binnen wil deze man verbinding ervaren met zichzelf en de mensen om hem heen. Maar hij heeft simpelweg nog niet de skills kunnen opbouwen die daarvoor nodig zijn: emotionele kwetsbaarheid en het vermogen om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn gedrag en emoties. Bovendien mag deze man leren om een gezonde, liefdevolle relatie op te bouwen met de schaamte en woede die in hem leven. Zodat deze pijnlijke innerlijke stukken zich niet langer tussen hem en de mensen van wie hij houdt wurmen. Dit helingsproces kan als een enorme ego death voelen en daarom doodeng zijn. Maar het is de enige weg naar een oprecht gevoel van eigenwaarde en gezonde verbindingen met anderen.
