Dit is hoe keuzes maken vanuit je hart leidt tot (financiële) voorspoed

Misschien ken je Ernst-Jan Pfauth (journalist en co-founder van De Correspondent) nog van zijn eerdere Holistik-blog ‘Inzicht uit de positieve psychologie: waarom geluk geen schijn van kans heeft zonder dankbaarheid’. We zeggen het gewoon eerlijk: dit was een hit! Toen Ernst-Jan ons vroeg of hij een nieuwe blog mocht maken over de FIRE Movement waren we gelijk enthousiast. FIRE staat voor ‘Financial Independence, Retire Early’. Leden van de movement stellen vragen bij allerlei dingen die we in westerse maatschappijen heel normaal zijn gaan vinden. Denk aan een zo duur mogelijke auto rijden, zo groot mogelijk wonen, eten laten bezorgen, een televisie kopen op krediet: noem maar op. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Worden we daar wel gelukkig van? En hoe kunnen we geld onze levensdoelen laten dienen, in plaats van andersom? Ernst-Jan schreef het voor je op. 

Dit is hoe keuzes maken vanuit je hart leidt tot (financiële) voorspoed

Leden van de FIRE movement moedigen elkaar aan zo min mogelijk uit te geven. Het geld dat je daardoor overhoudt kun je investeren en dat kan inkomsten opleveren zoals rente, dividend of huurinkomsten. Als je dat sparen en investeren maar lang genoeg volhoudt, zijn op een dag je inkomsten uit je opgebouwde vermogen zo hoog dat ze je uitgaven overtreffen. Dan ben je financieel onafhankelijk en hoef je nooit meer tegen je zin in te werken. Wat een feest!

Ernst-Jan: ‘Rood staan. Het moet zo rond mijn dertigste verjaardag zijn geweest dat ik er opeens helemaal klaar mee was. In de jaren daarvoor gaf ik vrijwel alles uit wat er binnenkwam. In het begin was dat logisch, toen werkte ik als student drie avonden per week achter een bar. Maar ook toen ik full-time ging werken, vloog het inkomen er allemaal uit. Ik had – zoals Loesje dat mooi zegt – altijd een stukje maand over aan het einde van mijn geld. En opeens was ik dat zat.

Misschien had het ermee te maken dat ik inmiddels vader was geworden. Ik schaamde me dat ik zo’n onnodig financieel risico liep voor mijn gezin. Daarom verdiepte ik me in de wereld van persoonlijke financiën. En na het lezen van een paar toch wel taaie boeken, kwam ik de Amerikaanse ‘FIRE’-bloggers tegen. Daardoor veranderde alles voor me.

Een nieuw normaal

Van bouwvakkers tot directieleden: de FIRE-movement bleek enorm divers en hun enthousiasme stak me aan. Vooral omdat ze vragen stellen bij allerlei dingen die we in westerse maatschappijen heel normaal zijn gaan vinden. Zoals een zo’n duur mogelijke auto rijden, zo groot mogelijk wonen, eten laten bezorgen, een televisie kopen op krediet: noem maar op. Waarom doen we dat eigenlijk? En worden we daar wel gelukkig van? En hoe kunnen we geld onze levensdoelen laten dienen, in plaats van andersom?

Samen met mijn vrouw ging ik aan de slag met dit soort vragen. Inmiddels zijn we vier jaar verder, staan we nooit meer rood, hebben we een fijne financiële buffer aangelegd en sparen we maandelijks ongeveer een kwart van ons netto-inkomen. Het was geen makkelijke weg. Sommige bezuinigingen vielen ons zwaar. En nog steeds leveren we in op dingen die vroeger heel normaal voor ons waren. Maar we weten waarvoor we het doen: het geeft ons rust, onafhankelijkheid en helpt ons bovendien met intentioneel leven.

Intentioneel leven

Want dat is het gekke, het gaat ons eigenlijk niet om het geld. Toen de stress van rood staan verdween en we een buffertje hadden opgebouwd, waren onze belangrijkste financiële doelen gerealiseerd. We dromen er niet van om vroeg met pensioen te gaan, want we genieten allebei van ons werk. Ook verlangen we niet naar een bankrekening met een hoop nullen. Nee, de belangrijkste ontdekking die we over financiële onafhankelijkheid deden, is dat het ons helpt bij intentioneel leven. Voordat ik vertel waarom, vind ik het belangrijk om te zeggen dat ik me realiseer dat het een voorrecht is om zo naar geld te kunnen kijken. Sommige mensen moeten hun best doen om überhaupt rond te komen. Ik schrijf dit artikel dan ook vanuit mijn eigen positie en privileges en ik ben geen financieel adviseur.

Een ander pad kiezen

Terug naar intentioneel leven. Daarmee bedoel ik dat je kijkt naar de belangrijkste dingen in je leven, de conventies en maatschappelijke verwachtingen daaromheen bevraagt en vervolgens een weg kiest die goed bij je past. Want als je even niet oplet, leef je precies zoals anderen dat van je verwachten. Gewoon, omdat het hoort. Omdat je zo opgevoed bent. Of omdat reclames en tijdschriften het je vertellen. Je rijdt een zo duur mogelijke auto, want zo hoort het. Je probeert eindeloos af te vallen, want zo hoort het. Als je een gezin krijgt, verlaat je de binnenstad, want zo hoort het. Je zit eindeloos in vergaderingen, want zo hoort het. We kunnen die maatschappelijke reflexen best kritisch bevragen en een ander pad kiezen. Dat noem ik intentioneel leven.

Waar word je écht gelukkig van?

De FIRE-methode helpt mij intentioneel leven centraal stellen en een eigen pad te kiezen. Daardoor heb ik al veel keuzes gemaakt die me gelukkiger maken. Dat komt door de volgende vier redenen.

1. Je kijkt kritischer naar maatschappelijke verwachtingen

We hebben allemaal maatschappelijke geldreflexen in ons hoofd, zoals: ‘geld moet rollen’ of ‘ik moet elk seizoen nieuwe kleding kopen’. Door te streven naar financiële onafhankelijkheid ga je die kritisch bevragen. Je bepaalt eerst voor jezelf wat je belangrijk vindt in je leven, en pas daarna laat je daar je uitgaven op aansluiten. Zo waren mijn vrouw en ik bijna uit een soort automatisme groter gaan wonen, ver van ons centraal gelegen (en dus dure) buurtje. Tot we ons afvroegen of we daar wel echt gelukkig van werden. Klein wonen is soms oncomfortabel, maar we worden er niet ongelukkiger van. Terwijl onze buurtgenoten en de fijne school van onze kinderen ons wel veel geluk brengen. We gingen daarom niet mee in de groter-wonen-reflex en zijn met z’n viertjes domweg gelukkig op zeventig vierkante meter. Om diezelfde reden rijden we geen dure statusverhogende auto, maar een oude Skoda. Daardoor stellen we dat wat we écht belangrijk vinden (mobiliteit tegen een goede prijs/kwaliteitverhouding) boven status en comfort.

2. Je uitgaven zijn een reflectie van je prioriteiten in het leven

Binnen de FIRE-movement loop je elke maand je uitgaven na. Zo weet je waar je geld heengaat en of je budgetten aansluiten op je prioriteiten. Aan dat wat je niet belangrijk vindt, geef je minder uit. En andersom. Ik heb gemerkt dat die maandelijkse check niet alleen goed is voor je financiële gezondheid, maar dat het ook dient als een reminder aan belangrijke goede voornemens.

Goede voornemens

Neem bijvoorbeeld koken. Ik nam me voor dat meer te doen. Deels omdat mijn horeca- en thuisbezorgduitgaven schrikbarend hoog waren, deels omdat het een mooi moment is waarin we met hele gezin samenkomen. Misschien is dit ook wel een voornemen van jou. Dan herken je vast ook dat je jezelf wel kunt voornemen meer te koken, maar dat het er door de dagelijkse drukte niet van komt. Voor je het weet, ben je het goede voornemen vergeten en denk je er bij oudjaar pas weer aan. Maar omdat ik nu maandelijks mijn financiën onder de loep neem, kom ik het goede voornemen elke keer weer tegen. Ik kan zien of mijn maandelijkse thuisbezorgd- en horecakosten dalen. Als ik die naar beneden krijg (en mijn boodschappenkosten stijgen), betekent dat waarschijnlijk ook dat ik vaker kook. En die vooruitgang motiveert me om het vol te houden.

3. Activiteiten die minder kosten, geven meer voldoening

Nog even over dat koken… Dat is een goed voorbeeld van een flow-activiteit. Een activiteit die je uitdaagt, die je vaak samen doet en waar je plezier in hebt. Mensen voelen zich het gelukkigst als ze in een flow verkeren, volgens de wetenschappelijke flow-theorie van de Hongaars-Amerikaanse onderzoeker Mihaly Csikszentmihalyi.

De drempel over

Alleen moet je voor elke flowactiviteit moeite doen – anders zou deze überhaupt niet uitdagend genoeg zijn om in een flow te raken. Je moet elke keer een hobbeltje over. En als je toch al vermoeid bent van een dag werken, is eten laten bezorgen een stuk makkelijker. Door te leven volgens de FIRE-movement maak ik steeds vaker de keuze voor een flowactiviteit die me uiteindelijk meer voldoening geeft, maar waar ik wel dat hobbeltje voor over moet. Want het luie alternatief kost ook vaker meer geld. Eten bestellen is duurder dan koken. Een tv-aansluiting is duurder dan een bibliotheekpas. Een taxi is duurder dan fietsen. Dat waar je écht gelukkig van wordt, kost vaak minder. En door op je uitgaven te letten heb je extra motivatie om het dure, luie alternatief te negeren.

4. FIRE beschermt je tegen de valse belofte van luxe

En andersom: dingen die duur zijn, maken vaak niet hun belofte waar. Ga maar na: Je dacht dat een designer kledingstuk je gelukkiger zou laten voelen, maar na een paar weken ben je aan je aanwinst gewend en heb je alleen nog maar ogen voor de nog betere garderobe van die ene collega. Je dacht dat een volledig nieuwe badkamer het leven makkelijker zou maken, en voor een maandje of twee was dat ook zo. Maar inmiddels baal je ervan dat je niet twee regendouches hebt genomen. We wennen snel aan luxe, hebben er nooit genoeg van en het maakt ons alleen heel eventjes gelukkig. De wetenschappelijke term hiervoor is ‘hedonistische adaptatie’. Wie comfort als een bron van geluk ziet, zal volgens die theorie nooit een punt van tevredenheid bereiken. Je went immers altijd aan een nieuw niveau van luxe en wilt dan weer méér. Door FIRE ben ik op mijn hoede voor deze zeer menselijke valkuil.

Wil je ook beginnen met FIRE?

De dagen van het onnodig rood staan, liggen gelukkig achter me. Maar belangrijker nog, ik heb met FIRE een hele mooie methode gevonden om te leven naar dat wat ik echt belangrijk vind. Wil jij ook stappen zetten richting financiële onafhankelijkheid? Begin dan eens met een simpele oefening. Schrijf tien dingen op waar je op wekelijkse basis gelukkig van wordt. Tijd doorbrengen met vrienden, het beoefenen van een hobby – noem maar op. Leg dat lijstje vervolgens eens naast je uitgaven. Waar geef je veel geld aan uit, maar zie je niet terug op je gelukslijstje? Wat maakt je gelukkig, maar kom je door financiële beperkingen minder aan toe? De antwoorden op deze vragen vormen de start voor je pad naar financiële onafhankelijkheid’.

Over Ernst-Jan Pfauth

Ernst-Jan is media-ondernemer en schrijft op zijn site pfauth.com over intentioneel leven en financiële onafhankelijkheid. Zijn persoonlijke 9-stappenplan voor financiële onafhankelijkheid is absoluut het lezen waard!