Raak je gemakkelijk afgeleid? Ben je snel je concentratie kwijt door omgevingsgeluid, gedachten of spullen op je bureau? Zijn je sleutels altijd zoek en heb je moeite met plannen? Misschien heb je dan ADD (Attention Deficit Disorder). Dit is een stoornis waar veel mensen wel eens van hebben gehoord, maar waar toch weinig over bekend is. Als je ADD hebt kan dit een grote impact hebben op je leven. Daarom is het goed om te weten wat het precies is, hoe je ADD kunt herkennen en wat je eraan kunt doen. En nog belangrijker: hoe kun je het in je voordeel gebruiken?
ADD: aan deze symptomen herken je het & zo ga je er mee om
Tegenwoordig kampen we allemaal wel eens met concentratieproblemen. Dat is niet zo gek, want in onze samenleving zijn we eigenlijk constant aan het multitasken. Dat maakt het lastig om je echt helemaal op één taak te richten. Toch betekent moeite hebben met concentratie niet altijd dat je ADD hebt. Het interessante aan ADD is dat er veel onderzoek naar is gedaan, en toch zijn wetenschappers er nog niet uit wat het precies veroorzaakt. In dit artikel lees je wat ADD precies is, hoe je het kunt herkennen en wat kan helpen.
Wat is het?
ADD is als subtype van ADHD een zogenaamde neurobiologische stoornis. Dat betekent dat er iets mis gaat in de hersenen. Het is dus geen ziekte, psychische aandoening of opvoedfout. Het brein van iemand met ADD werkt letterlijk anders dan een ‘normaal’ brein. ADD staat voor Attention Deficit Disorder. Mensen met ADD kunnen zich dus moeilijker en minder lang concentreren dan de meeste mensen. Wetenschappers zijn er nog niet helemaal uit wat deze verstoring precies veroorzaakt, maar onderzoek heeft wel aangetoond dat er een connectie is tussen AD(H)D en een tekort of disbalans in de neurotransmitters dopamine en noradrenaline. Dopamine heeft bijvoorbeeld te maken met plannen en beslissingen maken, terwijl noradrenaline je helpt om je aandacht bij een taak te houden. Door de verstoring in deze stofjes kunnen mensen met ADD zich moeilijker focussen op een taak, hoofdzaken van bijzaken onderscheiden, en duurt het langer voordat prikkels en informatie verwerkt zijn.
Erfelijk
In ongeveer 75% van de gevallen is ADD gerelateerd aan erfelijke belasting, en is de kans aanwezig dat één van de ouders zelf ook ADD heeft. Er kan alleen geschat worden hoeveel mensen er in Nederland ADD hebben, omdat de symptomen niet altijd herkend worden en niet iedereen gaat ermee naar een huisarts of psychiater om de diagnose te laten stellen. Volgens de laatste schattingen heeft 2 tot 7% van alle kinderen en rond de 2% van alle volwasennen in Nederland AD(H)D.
Hoe herken je ADD?
ADD is moeilijk te herkennen, zeker bij kinderen. Er kunnen een miljoen verschillende redenen zijn waarom een kind niet lekker in zijn vel lijkt te zitten, of waarom het af en toe ‘raar’ gedrag vertoont. Bij de meeste mensen wordt de diagnose daardoor pas op latere leeftijd gesteld. Ik kreeg zelf de diagnose toen ik 10 jaar oud was, naar aanleiding van een psychologisch onderzoek dat mijn ouders hebben laten doen. Dat deden ze omdat ze het idee hadden dat ik sociaal niet mee kon komen op school en omdat ik thuis heftige emoties en woede-uitbarstingen vertoonde die zij niet konden plaatsen. Inmiddels, 15 jaar later, kan ik zeggen dat ik er bijna nooit meer aan denk dat ik ADD heb. Ik merk het alleen in bepaalde situaties. Bijvoorbeeld bij het lezen van een ingewikkelde academische tekst, waarna ik geen idee heb welke conclusie ik eruit moet trekken. Of wanneer ik een gesprek voer met iemand terwijl er veel achtergrondgeluid is. Dat kan ik niet uitzetten en zo raak ik snel afgeleid en/of overprikkeld.
Kenmerken van ADD
Typische ADD kenmerken zijn:
- het overzicht verliezen in situaties
- moeite met de aandacht houden bij zaken die minder interesse wekken
- juist enorm geconcentreerd bezig zijn met zaken die interessant zijn
- snel afgeleid zijn
- moeite hebben met hoofdzaken van bijzaken onderscheiden
- snel overprikkeld zijn
- moeite hebben met emoties uiten
- moeite met het stellen van prioriteiten
- een slecht korte termijn geheugen hebben
Komen deze symptomen jou bekend voor? Dan kan het zijn dat je ADD of ADHD hebt. Het grootste verschil tussen die twee is vooral hoe je overkomt op mensen. Mensen met ADD en ADHD zijn allebei druk in hun hoofd, maar bij mensen met ADHD zie je het wat duidelijker, doordat ze meer hyperactief gedrag vertonen. Ze zijn dus wat meer naar buiten gekeerd, terwijl mensen met ADD vaak meer dromerig en afwezig over kunnen komen.
Hoe ga je ermee om?
Van ADD kom je niet af, want je hersenen gaan niet opeens anders werken. Het komt wel vaak voor dat kinderen met ADHD, naarmate ze ouder worden, minder hyperactief en impulsief gedrag vertonen en in hun volwassen leven getypeerd kunnen worden als iemand met ADD. Als je een volwassene bent en je weet of je denkt dat je ADD hebt, of je hebt iemand in je omgeving die wel wat hulp kan gebruiken, dan staan hieronder een paar tips. En als je geen ADD hebt, maar gewoon een paar life hacks wil horen, lees dan vooral ook even mee 😉
- Zet wekkers. Voor de wasmachine die over een uur klaar is, dat pakketje dat je nog op de post moet doen, je moeder terugbellen. Reken er niet op dat je alles wel onthoudt, en maak het je brein gemakkelijk door gewoon reminders voor jezelf te zetten.
- Vind je concentratiemoment. Voor mij is dit in de ochtend, dus ik probeer dan mijn taakjes te doen die de meeste concentratie van me eisen.
- Forceer het niet. Soms lukt concentreren gewoon niet. Dan heeft het geen zin om maar te blijven proberen die alinea te lezen, want het komt toch niet binnen. Ga even wat anders doen en probeer het later op de dag nog een keertje.
- Schrijf het eruit. Dit is voor iedereen een goed idee, maar specifiek voor ADD’ers. Je gedachtestroom kan soms erg chaotisch zijn en het helpt altijd om ze op papier te zetten zodat je er rustig naar kunt kijken.
- Luisterboeken. Ik merk dat ik snel afgeleid raak als ik een papieren boek lees, en dat ik daar minder last van heb als ik alleen hoef te luisteren. Dan kan ik me het beeld dat geschetst wordt veel beter voorstellen, omdat mijn netvlies niet hoeft te focussen op de letters op een bladzijde.
- CBD olie. CBD heeft een positief effect op het dopamineniveau en bovendien reduceert het de opname van prikkels. Dit kan je weer rustig maken in je hoofd.
- Medicatie. Het is een moeilijke beslissing, die je alleen kunt maken in overleg met een huisarts en/of psychiater, maar als je zo veel last hebt van je ADD dat het je dagelijkse functioneren verstoort, is medicatie misschien een oplossing. Er zijn verschillende medicijnen, zoals Ritalin, Concerta of Dexamfetamine. Houd er wel rekening mee dat deze medicijnen een grote impact hebben op je zenuwstelsel en je brein, waardoor je je anders kunt gaan voelen. Meer afgevlakt bijvoorbeeld.
Positieve kanten
Zoals met de meeste dingen, heeft ADD hebben ook zijn positive kanten. Mensen met ADD zijn namelijk vaak sensitief, creatief, hebben een goed ruimtelijk inzicht en zijn goed in oplossingsgericht denken. Kenmerkend is ook de zogenaamde ‘hyperfocus’. Als je je geïnspireerd voelt of enorm door iets geïnteresseerd raakt, dan komt je dopaminetoevoer op gang. Je kunt je dan juist heel goed concentreren en hebt dan moeite met het loslaten van waarmee je bezig bent. Je bent op zo’n moment (tijdelijk) hyper en krijgt meer voor elkaar in korte tijd dan ‘normale’ mensen.
