Scheiden: wat te doen als je basis wankelt en je een vechtscheiding wilt voorkomen?

Wat zijn de meest gehoorde redenen van een scheiding?

Elles: ‘Communicatie. Deze reden hoor je vaak terug in zinnen als: ‘Wij/hij/zij kunnen niet meer met elkaar praten.’ Of: ‘De koek is op, hij of zij is veranderd.’ En in zo’n 85% van de gevallen is er al een derde partij in het spel (geweest). Dit wordt alleen vaak niet gecommuniceerd in de gezamenlijke gesprekken.’

Is er een bepaalde tijd in het jaar waarin de meeste mensen scheiden? En op welke leeftijd?

‘Je ziet scheidingspieken na de zomervakantie en na de feestdagen in de decembermaand; periodes waarin partners vaak meer en langer in elkaars energie zitten. Aan het eind van het jaar zijn het vaak de vele verplichtingen, kerstdiners met familie, vakanties met kinderen en goede voornemens die maken dat mensen meer knopen doorhakken op het gebied van relaties. Als we kijken naar leeftijd zie ik dat de meeste scheidingen plaatsvinden in de eerste 7 levensjaren van de kinderen, de zogeheten tropenjaren. Dan verandert er veel bij ouders en gaat alle aandacht naar de zorg van de kinderen. Als dan de communicatie wegvalt en ouders elkaar niet meer kunnen vinden, zie je dat ze uit elkaar groeien. Tenslotte gaan veel mensen tussen een leeftijd van 40 en 50 jaar scheiden; ze komen dan in een andere levensfase en kiezen sneller voor zichzelf.’

Is een scheiding in jouw ogen altijd de oplossing?

‘Een scheiding is geen oplossing voor een relatie die niet goed loopt maar, in mijn ogen, het gevolg van mensen die elkaar kwijt zijn geraakt in de relatie. Dit kan verschillende redenen hebben en hoeft niet altijd de ‘schuld’ te zijn van iemand binnen de relatie. Als mens verander je en externe factoren kunnen ervoor zorgen dat je uit elkaar groeit. Het is natuurlijk mooi en belangrijk om dan eerst te proberen, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid, om weer nader tot elkaar te komen. Relatietherapie kan helpen, of soms is het voor beide partners belangrijk om zich even helemaal te focussen op hun individuele groei- en helingsprocessen.

Toewijding en reflectie

Hoe dan ook is een relatie in stand houden soms hard werken. Communicatie is de sleutel om in verbinding te blijven in moeilijke periodes. Blijf nieuwsgierig, open en empathisch naar de ander. En blijf checken bij jezelf en je partner of jullie de verantwoordelijkheid nemen voor jullie eigen innerlijke processen. Zelfreflectie en een toewijding aan persoonlijke ontwikkeling maakt jullie ook een betere partner voor de ander. Indien het niet lukt om na een periode van toegewijde reflectie en heling nader tot elkaar te groeien, kan afscheid nemen van elkaar een logisch en gezond gevolg zijn.’

Als er kinderen in het spel zijn, wanneer is dit een reden om een scheiding uit te stellen?

‘Kinderen zijn wat mij betreft nooit een reden om een scheiding uit te stellen. Vooral als het uiteindelijk beter is voor de kinderen dat de ouders gaan scheiden, vanwege huiselijk geweld bijvoorbeeld of conflicten die de kinderen meekrijgen. Toch is een scheiding altijd een stressvolle ervaring, voor alle partijen, omdat het een rouwproces teweegbrengt. Ouders kunnen zeker ook op een fijne manier uit elkaar gaan, maar dat neemt niet weg dat kinderen meestal liever willen dat hun ouders bij elkaar blijven. Hierbij komt ook de loyaliteitskwestie naar boven. Kinderen houden van beide ouders en kunnen het bij zichzelf gaan zoeken als de ouders niet met hen communiceren over waarom ze gaan scheiden.

Luisterend oor

Zorg er daarom voor dat er altijd ook begeleiding voor de kinderen in komt. Ouders zijn in het scheidingsproces vaak met hun eigen rouwproces bezig en vinden het soms lastig de kinderen ondersteuning te bieden. Een jeugdprofessional of een kindercoach gespecialiseerd in scheidingen kan al veel betekenen door een luisterend oor te bieden aan de kinderen, waar zij hun verhaal kunnen doen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders duidelijk maken (het liefst in een gezamenlijk gesprek) aan hun kinderen dat zij geen schuld hebben, en dat hun rol als ouders altijd zal blijven.’

Waarom is een scheiding een van de meest stressvolle life events?

‘Het is een rouwproces waarbij je afscheid neemt van een leven, van een persoon, en vaak ook van delen van jezelf en rollen die je tijdens de relatie hebt gehad. Dat is nogal wat. Als er sprake is geweest van een toxische relatie is een scheiding al helemaal stressvol, omdat de giftigheid verergert in een scheidingsproces. De ander heeft dan namelijk geen controle meer over jou. Deze stressfactoren zullen allemaal invloed hebben op de belangrijke beslissingen die je moet nemen in deze periode. Daarom raad ik mensen altijd aan om tijdelijke afspraken over de kinderen te maken en na een tijdje nogmaals met elkaar rond de tafel te gaan zitten om te kijken of die tijdelijke afspraken moeten worden herzien. Met alle emoties die komen kijken bij een scheiding, is het moeilijk om beslissingen te nemen die de rest van jullie leven zullen blijven bestaan.’

Welke ingrediënten zorgen ervoor dat een scheiding een vechtscheiding wordt?

‘Dat zijn er een aantal. Denk aan de reden van de scheiding, bijvoorbeeld dat er overspel is. Conflicten over de financiële afhandeling zoals de hoogte van de kinderalimentatie en bezittingen komen ook zeker voor. Daarnaast speelt huiselijk geweld helaas vaak een rol. Steeds meer cijfers laten zien dat als mensen jarenlang in een vechtscheiding zitten er vaak sprake is (tijdens en na de relatie) van huiselijk, financieel en psychisch geweld. Inmiddels is bekend dat dit niet stopt nadat de relatie verbroken wordt maar juist verergert zodra de scheidingsmelding is gedaan (meestal door het slachtoffer). De begeleiding voor dit soort gezinnen moet beter, aangezien hier jaarlijks 6.000 minderjarige kinderen in Nederland onder lijden, zo rapporteert het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.’

Welke 3 inzichten kun je mensen meegeven om een vechtscheiding te voorkomen?

‘Ten eerste: Schakel een mediator of ouderschapsbemiddelaar in. Zo wordt een hoop uit handen genomen en krijg je de informatie die je nodig hebt om de scheiding op een goede manier af te ronden.

Ten tweede: Verwacht geen dingen van je ex-partner die hij/zij tijdens de relatie al niet kon bieden. Veel mensen willen ineens kunnen communiceren met hun ex-partner en worden boos als dat niet lukt, terwijl dat tijdens de relatie ook niet lukte. Door jezelf hierbij neer te leggen en je verwachtingen bij te stellen, voorkom je teleurstellingen.

Zorg ten derde ten alle tijden voor ondersteuning voor de kinderen. Betrek de school bij het proces en/of schakel een jeugdprofessional in die gespecialiseerd is in scheidingsproblematiek, dat kan ervoor zorgen dat kinderen uit een loyaliteitsconflict blijven en geen verzorgende rol tegenover de ouders op zich gaan nemen.

Nog een extra opmerking: als er sprake is van huiselijk geweld stopt dit doorgaans niet na het uitspreken van de scheiding. Sterker nog, het moment van scheiding creëert vaak juist de meeste onveiligheid voor het slachtoffer. Het is hierbij heel belangrijk om hulp in te schakelen om de veiligheid te waarborgen.’

Hoeveel mensen zijn na de scheiding nog steeds blij met hun keus, en hoeveel procent denkt ‘poeh wat heb ik allemaal overhoop gehaald?’ En is dit anders voor mannen dan voor vrouwen?

‘Volgens het NIDI (Netherlands Interdisciplinary Demographic Institute), dat onderzocht heeft wat een scheiding 10 jaar na dato heeft gedaan met moeders en vaders, zijn er verschillen tussen deze 2 groepen. Moeders kijken namelijk vaker positief terug op de scheiding dan vaders. Zo had 73% van de moeders geen moment spijt van de scheiding tegenover 61% van de vaders. Eenzelfde verschil zien we bij de uitspraak of de scheiding het beste is dat men ooit is overkomen (46% versus 37%). Moeders beamen ook minder vaak dat hun wereld is ingestort met de scheiding dan vaders (17% versus 23%). Dit verschil kan verschillende redenen hebben; een andere beleving van de scheiding, financiële middelen, het vinden van een nieuwe partner, enzovoort.’

Heb je advies over hoe toch met elkaar te blijven communiceren als er zoveel spanning in de lucht hangt?

‘Schakel professionele hulp in van een mediator of ouderschapsbemiddelaar bij het afhandelen van de scheiding. Spanningen lopen vaak hoog op als mensen beslissingen moeten nemen over het leven na de scheiding terwijl ze in een rouwproces zitten. Dus laat je informeren over de praktische en de financiële zaken, en zorg ook voor ondersteuning voor de kinderen. Creëer verder een sterk support netwerk om je heen, met mensen geen olie op het vuur gooien door mee te gaan in je emoties, maar je zenuwstelsel juist tot rust brengen. En zorg goed voor jezelf. Ga wandelen, mediteer, doe ademhalingsoefeningen of yoga. Het is niet niks waar je doorheen gaat. Een relatie die ten einde loopt is een rouwproces; het geeft verdriet, onzekerheid over de toekomst, boosheid en vaak hebben mensen een gevoel van falen. Praat er desnoods over met een professional die gespecialiseerd is in trauma, rouw en verdriet. Als er sprake is (geweest) van psychisch of fysiek geweld, zorg dan dat je instanties betrekt die veiligheid kunnen bieden.’

Als je meer informatie wilt over Elles’ werk, kun je haar mailen via elles@gezinvandetoekomst.nl. Of vind haar op LinkedIn en Instagram.