Hanna Verboom zet mentale gezondheid centraal tijdens het Uit de Schaduw Festival op De Hoorneboeg (17 juni)

Op zaterdag 17 juni is het zover en kun je ervaren dat ieder mens prachtig is, precies zoals ze is. Een dag vol verhalen, workshops, muziek en tijd om ervaringen uit te wisselen. Met bijdragen van een onder meer Hanna en Juda Verboom, Dirk de Wachter, het team van De Fontein, Jim van Os en Typhoon. Ook belangrijk: de dag gaat verder dan delen. Er wordt gewerkt aan een daadwerkelijke verandering. Zodat in een nabije toekomst iedereen die nét even anders is ook helemaal zichzelf kan zijn. Om op een diepere laag te begrijpen waarom deze dag zo hard nodig is, gingen we in gesprek met Hanna Verboom.

Een uitzondering zijn vanwege je psychische variatie;  waarom is dat toch zo moeilijk? Speelt daarin vooral de angst voor de afwijzing een rol?

Hanna: ‘Er is een tijd terug een onderzoek geweest waarin de vergelijking werd getrokken tussen paardenbloemen en orchideeën. Sommige van ons zijn net paardenbloemen; we aarden redelijk makkelijk en onafhankelijk van de omstandigheden. We kunnen wel tegen een stootje. Andere mensen zijn meer als orchideeën; veel gevoeliger voor de omstandigheden zoals een Orchidee dat is voor haar voedingsbodem. Als een orchidee de juiste grond en hoeveelheid zonlicht krijgt, kan ze uitbloeien tot de mooiste bloem in het veld. Echter zo niet, dan heeft ze het erg zwaar en red ze het soms niet.

Onze maatschappij is ingericht voor paardenbloemen. De structureren maar ook in de mentale gezondheidszorg werken goed voor paardenbloemen. We behandelen orchideeën dan ook vaak als zieke paardenbloemen, in plaats van dat er wordt gekeken naar de context, je unieke verhaal en wat nou de voedingsbodem is die jij nodig hebt. Ik denk dat we dit met elkaar beter kunnen leren begrijpen en dat er meer ruimte moet komen voor de vele unieke bloemen die we zijn. Maar omdat het systeem waar we in leven vooral ingericht is op één soort bloem, voelen de anderen zich vaak ontworteld en niet goed genoeg.’

Beide documentaires maken veel reacties los. Mensen durven hun verhaal te delen en de zoektocht naar antwoorden onder experts – waaronder Dirk de Wachter en Typhoon – geeft het inzicht dat de bestaande systemen niet meer voldoen. Het is tijd voor verandering. Wat zou je uiteindelijk willen bereiken?

‘Mijn grote wens is dat er acceptatie en ruimte komt voor de verschillende soorten mensen die we zijn, of bloemen. Dat wij als maatschappij beter leren luisteren en meer ruimte laten voor mensen om te zijn wie ze zijn. Heel concreet hebben we onszelf als doel gesteld het stigma te doorbreken. Iedereen heeft hierin een rol, want als je je eigen verhaal deelt geef je daarmee ook de ruimte aan anderen om dat te doen. Dat is prachtig. Praten helpt. Zelfacceptatie is key. En het normaliseren van psychische variaties is letterlijk van levensbelang.

Daarnaast heb ik, samen met vele geweldige specialisten en ervaringsdeskundigen, een groter doel, namelijk het vermenselijken van ons mentale zorgsysteem. Er is zoveel meer nodig dan een pilletje, we hebben te lang mensen opgelapt en weggestopt. Wij pleiten voor een menselijke aanpak in de GGZ waarbij zelfregie, iemands sociale vangnet, peer to peer behandelingen en laagdrempelige zorg zonder wachtlijsten essentieel zijn.’

Welke 5 stappen zouden de komende 10 jaar al veel verschil kunnen maken voor mensen met een psychische variatie?

1. ‘Het afbreken van het stigma op mentale gezondheid door er allemaal meer over te praten en ook je eigen verhaal te delen. De media hebben hier een belangrijke rol in.

2. Meer focus (in de media maar ook bij mensen zelf) op de krachten van mensen met een psychische variatie. Niet enkel op de kwetsbaarheid. Zo zijn mensen met ADHD vaak de allerbeste ondernemers, mensen met autisme kunnen waanzinnige programmeurs zijn en mensen met mijn diagnose zijn vaak erg creatief. Er is zoveel kracht en talent, laten we het daar alsjeblieft meer over hebben!

3. Een revolutie op de werkvloer waarbij werkgevers anders leren kijken en de (vaak verborgen) talenten van hun werknemers met een psychische variatie erkennen en vieren.

4. Door heel Nederland zelfregie-centra en recovery colleges beschikbaar maken. Dit is laagdrempelige zorg die vaak gerund wordt door ervaringsdeskundigen en waar je morgen al naar binnen kunt.

5. Meer peer to peer behandelingen binnen de zorg, ook weer met inzet van ervaringsdeskundigen zodat meer mensen geholpen kunnen worden en de wachtlijsten verminderen.’

Uit jullie verhaal blijkt dat ontmoetingen met anderen en je verhaal kunnen delen iets wezenlijks heeft bijgedragen voor veel mensen. Wat heeft jou het meest geholpen en wat raad je anderen aan?

‘Mensen hebben mensen nodig. Dat is het allerbelangrijkste. We helen niet individueel, we helen in relatie met anderen. Dat was ook mijn grootste les, kwetsbaar durven zijn en een taal vinden om uit te leggen wat ik nodig heb en wie ik ben. Ik denk dat we gewend zijn geraakt aan de moeilijke dingen in het leven alleen willen doen, zodat we zo snel mogelijk weer leuke dingen kunnen gaan delen. Ik blijf daar ook nog steeds intrappen hoor, dat zijn hardnekkige patronen. Niet dat we dan alleen maar over moeilijke dingen spreken, zeker niet. Maar ik denk dat praten helpt om te verwerken en dat je dan ook meer ruimte creëert voor al het moois wat dit leven ons biedt. Geluk ligt in het omarmen van ongeluk en dat gaat zoveel beter als je het deelt.’

Wat nemen bezoekers van het Uit de Schaduw festival straks mee naar huis?

‘Ik hoop dat we, door onze verhalen te delen op die prachtige dag midden in de natuur, ruimte creëren voor elke gast om zijn of haar verhaal ook te gaan omarmen. Ik hoop dat mensen met een boost aan zelfvertrouwen naar buiten lopen. Dat ze zich realiseren niet alleen te zijn en prachtig zijn, juist precies zoals ze zijn, en heel veel kracht bezitten. Dat ze door de inzichten en de workshops de juiste handvatten en inspiratie krijgen om de regie te pakken over hun eigen leven, en vooral dat ze ook nog beter leren luisteren naar anderen om hun heen. Ik hoop dat we onze rafelrandjes gaan vieren, dat er gedanst en heel veel gelachen gaat worden.’

Uit de Schaduw festival op De Hoorneboeg

Uit de Schaduw is inmiddels uitgegroeid tot een brede beweging. Deze dag is er dan ook voor zoveel mogelijk mensen. Of je nu ervaringsdeskundige bent, iemand in je omgeving kent die hiermee te maken heeft of professioneel betrokken bent: je gaat sowieso naar huis met inzichten, expertise en nieuwe ideeën die nodig zijn om iets te veranderen. Kies je eigen route in het programma, zodat de dag zoveel mogelijk aansluit bij waar jij naar op zoek bent. Het festival vindt plaats op 17 juni van 10 uur tot 20 uur op buitenplaats De Hoorneboeg, net ten zuiden van Hilversum. Tickets bestel je hier voor €99. Het Uit de Schaduw Festival is een initiatief van stichting Get it done en De Hoorneboeg.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met De Hoorneboeg. Echter hebben wij onze mening hier niet door laten beïnvloeden en past een samenwerking altijd bij de visie van Holistik.