Gaat het steeds mis in de liefde? Of lukt het maar niet om hechte vriendschappen te hebben? Onderzoek dan eens de relatie met je moeder. Als je bang bent om verlaten of verstikt te worden door een ander, is het raadzaam om terug te keren naar de allereerste relatie uit je leven, zegt Hannah Cuppen, auteur van de bestseller Liefdesbang. Hieronder vertelt ze je meer.
Moederwond: dit is de impact ervan op je liefdesrelaties (en hechte vriendschappen)
Hannah: ‘Als een pasgeboren kind een gezonde symbiose met de moeder ervaart, kan het een gevoel van veiligheid en geborgenheid ontwikkelen. De emotionele beschikbaarheid van de moeder zorgt ervoor dat het kind diep in zichzelf kan landen en zich haar liefde eigen kan maken. Deze basis van zelfliefde en eigenwaarde neemt het vervolgens mee in latere relaties. Als een kind de emotionele warmte en veiligheid van een moeder heeft moeten ontberen, groeit het op met een innerlijke leegte. Met een gat in het hart. De symbiose is niet goed tot stand gekomen en aangezien dat nodig is voor de vervulling van je basisbehoeften, blijft een kind ernaar zoeken – buiten zichzelf. Eerst bij andere hechtingsfiguren en later bij liefdespartners.
Je eigen weg gaan
Naast het bieden van een gezonde symbiose is een andere basistaak van een moeder: het kind loslaten en het de eigen autonome ontwikkeling gunnen, afgestemd op wat het kind aankan. Een kind is van nature nieuwsgierig, wil ontdekken en de wereld verkennen. Als een moeder dat stimuleert en een veilige bedding daarvoor biedt, voelt het kind haar vertrouwen. Het ontwikkelt daarmee de overtuiging dat je eigen weg volgen en de wereld ingaan veilig is. Het voelt zich gesteund.
Innerlijke splitsing
Als een kind zijn eigen autonome stappen volgt, kan dit veel angst en onverwerkte pijn oproepen bij een moeder. Bijvoorbeeld angst voor verlies, gemis of onderdrukt verlangen. Als een moeder dat op haar kind projecteert door met afkeurende of angstige ogen naar haar kind te kijken, voelt het zich niet meer vrij om de eigen weg te gaan. Het loopt daarmee immers het risico om de liefde van moeder te verliezen. Het moet dan een innerlijke splitsing maken tussen het eigen verlangen volgen, mét het risico op verlies, of het verlangen opgeven en daarmee moeder geruststellen. Het gaat op de rem staan en ontwikkelt de overtuiging dat de wereld verkennen niet veilig is of dat je eigen weg gaan, verlies oplevert.
Zo moeder, zo partner
Hoe je deze basispolariteit van symbiose en autonomie bij je moeder geleerd hebt, bepaalt hoe je dat later herhaalt in liefdesrelaties. Als je een gezonde symbiose met je moeder hebt gehad, kun je vanuit vertrouwen hechten en je verbinden zonder angst om jezelf te verliezen. Als je geleerd hebt dat je eigen autonome impuls volgen veilig is, kun je belangrijke anderen loslaten of vrijlaten. Vanuit het vertrouwen dat de ander innerlijk nog steeds bij je is en nog steeds van je houdt. De verbinding blijft ook als je tijdelijk gescheiden bent. Je mag gaan en weer terugkomen.
Ongezonde symbiose: jezelf verliezen
Als je moeder jou niet de gezonde symbiose heeft kunnen bieden, komt er een vervorming. Bij een ongezonde symbiose ga je te veel versmelten met een ander en verlies je jezelf. Je verliest je eigenheid en raakt het contact kwijt met jezelf, je behoeften en verlangens. Er zijn geen gezonde grenzen meer tussen de ander en jou. Als je emotioneel voor je moeder moest zorgen, wordt dat belangrijker dan voor jezelf zorgen. Want je bent van haar afhankelijk. Dit patroon zet je voort in partnerrelaties. De relatie met je partner laat je voorgaan op de relatie met jezelf. Dit kan zich uiten in vastklampen, willen versmelten en voortdurend samen willen zijn.
Ongezonde autonomie: te vroeg op eigen benen
Als je moeder jou niet heeft kunnen stimuleren in je autonomie, kon je niet anders dan je aanpassen (en vanbinnen wrok koesteren), óf doorgaan maar je innerlijk loskoppelen van haar. Je verliest de verbinding, terwijl je daar in je ontwikkeling als kind nog niet aan toe bent. Je gaat het te vroeg alleen doen. Het gezonde loslaten, waarbij je de innerlijke verbinding behoudt, verandert in te gemakkelijk loslaten waarbij je innerlijk uit contact gaat. In partnerrelaties uit zich dat in niet kunnen verbinden, te snel uitmaken, angst voor verlies van onafhankelijkheid, angst voor verstikking, niemand nodig hebben en steeds weer afstand creëren.
Verlatingsangst: je wordt een behoeftige partner
Een ongezonde symbiose leidt tot verlatingsangst. Je gaat je vastklampen aan je moeder uit angst haar te verliezen. In een liefdesrelatie word je dan een behoeftige partner. Dit kenmerkt zich door je moeite om alleen te zijn, je te snel te hechten of in een nieuwe relatie te storten, jezelf makkelijk weg te geven, een hunkering naar liefde, voortdurend op zoek zijn naar bevestiging, alles voor de ander willen doen, als hij maar blijft. Deze strategieën om je van de gewenste hechting te verzekeren, drijven je partner juist verder van je weg. Je maakt van je partner een project en weet precies wat hij/zij aan zichzelf moet veranderen. Zo houd je de aandacht weg van je eigen kwetsuren. Voor een partner voelt het alsof het nooit genoeg is wat hij geeft, hoe toegewijd deze ook is.
Bindingsangst: je wordt een afstandelijke partner
Een ongezonde autonomie leidt tot bindingsangst. Je hebt je losgekoppeld van je moeder en bent het alleen gaan doen. De angsten en behoeften van je moeder gingen vóór op jouw natuurlijke autonomie-ontwikkeling. Dat leidt tot verstikking. In een liefdesrelatie zorgt dat ervoor dat je bang bent om je eigen ruimte te verliezen. Dat je bang bent om opgeslokt te worden. Dat de toenadering van de ander snel te veel is. Dat je rigide grenzen stelt om je eigen territorium te bewaken. Dat je eeuwig twijfelt en dat je jezelf niet meer aan een ander geeft. Aan de buitenkant lijk je als bindingsangstige partner vaak onverschillig, alsof je de ander gemakkelijk aan de kant zet. Vanbinnen voel je vaak verwarring, paniek en een diep gevoel van eenzaamheid.
Een pijnlijke dynamiek
De polariteit van een ongezonde symbiose en autonomie in de kindertijd is nauw verbonden met de polariteit verlatingsangst en bindingsangst, die vaak pas in liefdesrelaties tot uiting komt. In deze polariteit leveren we altijd iets in wat belangrijk is: of we verliezen de ander óf we verliezen onszelf. Een pijnlijke, ‘liefdesbange’ dynamiek dus. Het helen van deze dynamiek begint met het doen van innerlijk werk. De bestseller Liefdesbang helpt je op weg.
