Driehoeksverhoudingen met schoonfamilie: het is niet voor niets een favoriet thema in films en boeken. Systeemtherapeut Elaine Carney Gibson schrijft in haar boek Familiepatronen doorbreken dat de zogeheten ‘schoonfamilietriade’ de meest voorkomende vorm van triangulatie in de uitgebreidere familie is. Wat triangulatie precies is en hoe je een disfunctionele schoonfamilietriade herkent lees je hieronder.
Triades met je schoonfamilie: zo herken je deze (disfunctionele) familiedynamiek
In bijna alle families ontstaat weleens triangulatie: interactiepatronen tussen drietallen (triades). Systeemtheoretici zeggen dat wanneer de relatie van een tweetal te intiem of juist te afstandelijk wordt en een of beide personen daardoor angstig worden, er een neiging is om een derde persoon (of ding) in de relatie te brengen om die angst te verminderen en het gezinssysteem te stabiliseren. Soms zijn driehoeksverhoudingen van korte duur en functioneel. Maar systeemtherapeuten zien ze vaak toch een beetje als een rode vlag. In veel triades ontstaat namelijk een ongezonde dynamiek doordat een of beide leden van een tweetal de derde persoon of zaak gebruiken om de aandacht af te leiden van de vraagstukken rond hun relatie in plaats van ze op te lossen. De getrianguleerde persoon kan daardoor emotionele en geestelijke schade oplopen.
De schoonfamilietriade: 3 vormen
Als het gaat om triangulatie met de uitgebreide familie, komt de zogenaamde schoonfamilietriade het vaakst voor, schrijft systeemtherapeut Elaine Carney Gibson in haar boek Familiepatronen doorbreken. Zo’n triade komen volgens Gibson vaak voort uit kwesties rondom loyaliteit en intimiteit. Ze schrijft over drie verschillende veelvoorkomende schoonfamilietriades.
1. De geïdealiseerde vader
Elaine Gibson: ‘Deze triade zien we wanneer de loyaliteit en het respect van een vrouw voor haar vader groter is dan voor haar echtgenoot, en wanneer die echtgenoot onmogelijk kan opboksen tegen zijn geïdealiseerde schoonvader. De vrouw vraagt haar vader om advies en hulp. Vader vindt het vaak heel prettig dat hij zo belangrijk is voor zijn dochter en moedigt haar afhankelijkheid van hem aan. Hij vraagt misschien zelfs openlijk om deze loyaliteit en onthoudt haar zijn liefde en steun als hij die niet krijgt.’ Deze dynamiek kan ook ontstaan tussen een man en zijn vader: misschien lijken zij ook als twee druppels water op elkaar of is zijn vader zelfs zijn baas in het familiebedrijf. De partner van de man is in dat geval de buitenstaander.
2. Moeder is mijn beste vriendin
In deze triade zie je dezelfde dynamiek als bij de geïdealiseerde vader, alleen vervult nu de moeder de rol van het derde lid. In haar praktijk ziet Gibson deze dynamiek vaker voorkomen tussen moeder en dochter, hoewel er natuurlijk ook zoons zijn die hun kwetsbare kant veel meer met hun moeder delen dan met hun partner.
3. ‘Met deze familie trouw ik u’
In deze triade kan de vrouw haar vader aan haar man koppelen, of haar man aan haar vader. Misschien wilde haar vader altijd al een zoon of miste haar man juist een vaderfiguur. In deze dynamiek kan het zijn dat de vrouw zich achtergesteld gaat voelen op haar partner. Of misschien hoopt ze juist dat de relatie tussen haar partner en vader haarzelf wat ruimte geeft in haar relatie met een van hen of hen allebei. Deze triade speelt ook wanneer de echtgenoot zijn moeder aan zijn vrouw koppelt. De man kan zich dan losmaken van zijn moeder en toch loyaal aan haar blijven via de driehoeksverhouding. Soms gaan de vrouw en schoonmoeder sociaal met elkaar om, voeden ze samen de kinderen op en/of ‘bemoederen’ ze de man samen.
Hechting en gezag
Gibson schrijft dat bovenstaande dynamieken vaak gaan over hechting en gezag. Als een van beide partners een overmatig hechte relatie heeft met een lid van het gezin van herkomst, kan de andere partner zich een buitenstaander gaan voelen. Als er een conflict ontstaat tussen de partners, kunnen deze loyaliteitstriades het lastiger maken voor hen om weer nader tot elkaar te komen. Herstel wordt moeilijker als er familieleden expliciet of impliciet betrokken raken bij een conflict tussen partners. Gibson: ‘Het belangrijkste wanneer een stel te maken heeft met vraagstukken rondom de schoonfamilie is dat ze een veilige vertrouwensband met elkaar scheppen, zodat beide partners de band met de ander – en niet die met hun ouders – tot de voornaamste maken, liefst op een manier die de relatie met de wederzijdse ouders niet schaadt.’ Het advies van een systeemtherapeut kan daar goed bij helpen.
