Als je tot het besef komt dat je een relatie hebt of had met iemand die narcistisch is, kan dit een enorme uitdaging zijn. Hoe verwerk je deze nieuwe informatie? Eén manier om het proces te begrijpen is door naar de stadia van rouw te kijken. Want je ervaart tenslotte rouw en verlies. Verlies van wat je dacht dat de werkelijkheid was, van een toekomst die je dacht te hebben, van een verleden dat niet langer is wat je dacht dat het was en het verlies van een relatie. In dit artikel legt narcisme-expert Mjon van Oers uit welke 5 fasen van herstel je doorloopt.
Helen van een relatie met een narcist – dit zijn de 5 fasen die je doorloopt
Mjon: ‘Het besef dat je een relatie hebt (gehad) met een narcist veroorzaakt waarschijnlijk onrust in jezelf. Misschien heb je zelfs het gevoel dat je een emotioneel wrak bent. Veel mensen in deze situatie hebben gevoelens zoals: ‘Ik weet niet wie ik nu ben’, ‘Ik heb een crisis’ of ‘Het lijkt erop dat ik niet kan herstellen.’
Stadia van verdriet na een narcistische relatie
Net als de stadia van rouw is deze ontdekking het begin van een lange reis. Elisabeth Kubler Ross definieerde 5 fasen van verdriet tijdens het rouwproces:
- ontkenning
- woede
- onderhandelen
- depressie
- acceptatie
Deze stadia komen ook voor na een narcistische relatie. Net als bij rouwen worden deze stadia niet lineair ervaren. Je kunt met andere woorden heen en weer gaan tussen de fasen en een groot deel van de tijd zal het onvoorspelbaar aanvoelen. Net als je denkt dat je klaar bent met een fase, gebeurt er iets wat je weer terug naar die plek brengt. Hieronder volgt een beschrijving van hoe de fasen eruit kunnen zien als je ontdekt dat je een narcistische relatie hebt gehad.
1. Ontkenning
Misschien heeft een familielid of vriend gezegd dat dit misschien van toepassing is op je relatie. Of misschien was je iets aan het lezen, kwam je een definitie van narcistisch misbruik of narcisme tegen en klonk het net iets te bekend. Hoe de ontdekking ook gebeurde, meestal zul je deze nieuwe informatie negeren, hoe waar deze ook mag voelen. Het kan soms lang duren voordat je kunt (h-)erkennen en verwerken wat je hebt meegemaakt. Hoe dan ook, het begrijpen dat je een narcistische relatie hebt gehad, is pijnlijk.
2. Woede
Zodra je het misbruik beseft voor wat het is, word je boos. Veel slachtoffers beseffen wat ze in wezen hebben meegemaakt. Als je eindelijk erkent dat je bent gemanipuleerd, voorgelogen, in de maling bent genomen en het gevoel hebt gekregen dat je nooit goed genoeg zult zijn, komt de woede naar boven. Erken dat onder de woede een trauma en een diep gevoel van pijn schuilt. Het is oké en begrijpelijk dat je boos bent. Het is een noodzakelijk onderdeel van het genezingsproces. De sleutel is om die boosheid om te zetten in inspiratie om je leven te verbeteren.
3. Onderhandelen
Veel overlevenden blijven vaak lang in dit stadium. Regelmatig komen er dan twijfels en vragen naar boven. Twijfel zorgt ervoor dat je jezelf afvraagt: ‘Misschien ligt het toch aan mij’, of ‘Heb ik wel gelijk, is hij echt narcistisch?’ Door te twijfelen, verzwak je jezelf. Vanwege de aard van narcistisch misbruik is het normaal dat je de realiteit in twijfel trekt en jezelf afvraagt of jij degene bent met een probleem. Dit is wat een narcist je heeft laten denken. Daarom heb je ondersteuning, erkenning en bevestiging nodig.
4. Depressie
Als je jezelf eenmaal hebt toegestaan je echt te identificeren met het feit dat je een narcistische relatie hebt (gehad), kun je depressief zijn. Het emotionele misbruik dat je ervaart is diep, pijnlijk en tast de kern aan van wie je bent. De pijn en het verdriet kunnen overweldigend zijn en je kunt bang zijn dat je in dit stadium blijft vastzitten. Je kunt ook bang zijn dat je nooit meer een gezonde relatie zult hebben en denken dat je nooit zal genezen.
5. Acceptatie
Dit stadium zal er voor iedereen anders uitzien. Acceptatie vindt plaats nadat je het emotionele werk hebt gedaan, je ervaring echt kunt begrijpen en begint te helen. Acceptatie is begrijpen dat het misbruik niet jouw schuld was, maar dat het nooit te laat is om lief te zijn voor jezelf, om grenzen te leren stellen en om verantwoordelijkheid te nemen voor je herstel en toekomstige groei.
Weer opbloeien
Er is geen standaard tijd die je nodig hebt om het te verwerken. Die ervaring is voor ieder individu anders. En dat is oké. Kennis opdoen, goede zelfzorg en jezelf de tijd en ruimte gunnen om deze fasen te doorlopen, maakt deel uit van het proces om weer op te kunnen bloeien.
